Audituesi i KLSH dëshmon në Komisionin e Shëndetësisë: Kërkuam amendim të kontratës për analizat e pakryera

Është mbajtur ditën e djeshme mbledhja e radhës së Komisionit hetimor për shërbimet publike të Sterilizimit dhe Check-up në shëndetësi.

Komisioni thirri dy dëshmitarë kryesorë, auditues të KLSH, për të sqaruar rrethana që lidhen me çështjen, sipas rregullave të parashikuara në Kodin e Procedurës Penale.

Dëshmitari Klarent Xhaferraj, auditues i KLSH, ka marrë pjesë në 4 auditime prane FSKSh, Tatimet dhe Ministrisë.

Xhaferraj raportoi këto shkelje në komsion:

1. 2015-2017 mbi 455 mijë analiza të pakryera. Klsh ka kërkuar amendim të kontratës për të mos bërë pagesa për shërbim të pakryer

2. Problem, masa e faturimit te 20% tvsh, nderkohe qe keto sherbime duhet te ishin te perjashtuara nga tvsh. 282 mln leke efekti nga kjo parregullsi dhe keqzbatim i ligjit. Masa e rekomanduar nga KLSH:

Të amendohet kontrata, duke saktësuar se kjo duhej perjashtuar nga TVSH;

3. Fondi me Ministrinë dhe Koncesionarin, të diskutonin për të amenduar kontratën.

4. Këshilli i Ministrave duhet të kryente ndryshime ligjore, për të ulur kostot shtesë për shkak të shpenzimeve variabël për kontrollet e pakryera. Të saktesohet që pjesa e shërbimit në këtë kontratë të jetë e përjashtuar nga Tvsh.

Në total, moszbatimi i rekomandimeve në Total, koncesionari 595.8 mln lekë në 3 vite në mënyrë të padrejtë (2015-2017).

Auditi i KLSH: 13 barna jetike për dializë e tumore janë vonuar, pacientët në QSUT s’kanë marrë në kohë mjekimin, duke rrezikuar edhe jetën

Pacientët e prekur nga sëmundje tumorale, dializa apo transplanti, që marrin shërbim ambulator në QSUT nuk kanë marrë në kohë mjekimin.

Auditi i Kontrollit të Lartë të Shtetit ka faktuar se përgjatë vitit 2021-2022 në farmacinë e spitalit ka patur mungesë të barnave jetike për këto pacientë.

Audituesit kanë monitoruar 13 barna, duke zbuluar se në disa periudha farmacia nuk ka patur medikamente pasi distributorët që kanë kontrata me Fondin e Sigurimeve të Detyrueshme të Kujdesit Shëndetësor dhe QSUT, i kanë sjellë me vonesë.

“Referuar dokumentacionit të paraqitur si më sipër, furnizimet janë bërë nga 12 deri në 34 ditë me vonesë, në kundërshtim me recetat e lëshuar nga mjekët, ku barna të tillë për sëmundjet tumorale, dializë dhe transplant kanë një përsëritje fikse, çdo 10 ose 15 ditë. Theksojmë se nuk bëhet fjalë 13 pacient, por për 13 barna, të domosdoshëm kur kurimin e një numri të konsiderueshëm pacientësh”, thuhet në raportin e KLSH.

Mungesa e ilaçeve është faktuar nga farmacistja e barnave të rimbursuara, e cila në mënyrë të vazhdueshme ka njoftuar me e-mail Pendrën Spitalore Universitare Nënë Tereza dhe Fondin e Sigurimeve të Detyrueshme të Kujdesit Shëndetësor.

“Importuesi nuk po furnizon farmacinë… .Theksojmë faktin se QSUNT, ka një numër pacientësh në pritje të barnave të lartpërmendura, të cilat janë të domosdoshëme për ecurinë e shëndetit të tyre”, tha farmacistja e barnave të rimbursuara.

Audituesit kanë referuar se nuk dihet numri i pacientëve të prekur nga këto vonesa në furnizmin me barna, pasi nga QSUT është konsideruar sekret shtetëror. Ata konkludojnë se dëmi shëndetësor është i pallogaritshëm, ndërsa i janë drejtuar institucioneve me këtë rekomandim.

“Nga drejtorët e përgjithshëm të QSUNT/FSDKSH-së, të merren masa për të rinegociuar kontratat/marrëveshjet në fuqi me importuesit farmaceutikë për të bërë amendimet përkatëse, me qëllim përcaktimin e stokut (rezervës) të nevojshme në farmaci referuar numrit të pacientëve që trajtohen dhe të pritshmit (pacientët e rinj), për të eliminuar riskun e mos disponibilitetit të përkohshëm të barit/barnave për pacientët ambulatorë (jo të hospitalizuar), për barnat që rimbursohen nga shteti”, thuhet në rekomandimin e KLSH.

Raporti i Kontrollit të Lartë të Shtetit ka evidentuar se mungesa për disa barna ka vijuar edhe përgjatë vitit 2023, duke vënë në rrezik jetën e pacientëve.

Tabela 1

Barna për përdorim spitalor

Kodi	Bari	Furnizim me vonesë
710/96	“Palbociclib 125 mg”	18 ditë
631/335	“Infliximab 100 mg”	27 ditë
662/237	“Erelzi 25 mg”	14 ditë
487/325	“Imatinib Accord 100 mg”	30 ditë
732/92	“Ribociclib 200 mg”	12 ditë
682/14	“Sorafenib 200 mg”	12 ditë
776/191	“Enzalutamide 40 mg”	27 ditë
453/191	“Tacrolimus 1mg”	9 ditë
605/441	“Sevelamer Carbonate 800 mg”	26 ditë
705/92	“Dabrafenib 75 mg”	36 ditë
578/307	“Capecitabine 500mg”	22 ditë

Burimi: Shendeti.com.al

Koordinatori kundër korrupsionit pranë FDSKSH, Fatjon Çajupi: Nuk e kuptoj se si mundet të mos ketë asnjë ankesë nga subjektet private

Në tryezën e prezantimit të raportit, “Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor – A mbulon skema nevojat reale të kujdesit shëndetësor“, zhvilluar nga Shoqata Together for Life, në kuadër të projektit “Transparenca dhe Llogaridhënia në Sektorin e Shëndetësisë” mbështetur nga NED – National Endowment for Democracy, Fatjon Çajupi, (Koordinator kundër korrupsionit pranë FDSKSH [Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor] / Rrjeti i Koordinatorëve kundër Korrupsonit) u shpreh se vëmendja nuk duhet të jetë vetëm në evidentimin e korrupsionit, por një rol kyç duhet të ketë ndërgjegjësimi mbi këtë fenomen problematik.

“Jemi mundur që të mbledhim informacione për raste abuzive, konstatimin e praktitave arbitrare në bashkëpunim me institucionin. Institucioni është mundur të na vërë në dispozicion ato informacione që ne kemi kërkuar. Ajo që unë shikoj të rëndësishme është vetëm pjesa e kapjes së korrupsionit, por edhe pjesa e ndërgjegjësimit dhe e parandalimit të korrupsionit, sepse në në fund të ditës ne bëjmë një hetim, i cili është administrativ dhe është i bazuar në dokumentacion, por nga ana tjetër është shumë e rëndësishme që të flasësh me punonjësit e Fondit në këtë drejtim, ti njohësh dhe ndërgjegjësosh me pasojat që vijnë nga korrupsioni. Unë e pashë me vëmendje raportin tuaj, nuk mund të flas për pjesën e statistikave, por mund të them se deri diku kemi një pikë të përbashkët, që edhe ne na intereson shumë pjesa e transparencës që të jetë në nivel maksimal dhe po punojmë në këtë drejtim, që edhe praktikat e institucionit të jenë sa më transparente dhe të referojmë edhe ne të gjitha këto raste. Këtë e kemi vënë në praktikë edhe në raporte tona të tjera drejtuar institucionit, duke iu kërkuar jo vetëm marrjen e masave administrative, por edhe rekomandime për ndryshimin e masave ligjore me qëllim përmirësimin,” thekson Çajupi.

Çajupi evidentoi se nga ana e subjekteve private nuk ka asnjë ankese në lidhje me raste abuzive.

“Jemi gjatë gjithë kohës të atashuar aty dhe presim ankesat e qytetarëve, edhe nëpërmjet linkut (koordinatori kombëtar https://fsdksh.gov.al/rrjeti-i-koordinatoreve-antikorrupsion/), të cilët na referojnë praktika abuzive, të cilat i marrim në konsideratë dhe kryejmë hetimet tona administrative, siç e parashikon VKM. Unë kam konstatuar këto kohë, se nuk ka ankesa nga subjektet private dhe nuk e kuptoj se si mundet, të mos ketë asnjë ankesë nga institucionet private, farmacitë dhe nuk mendoj se çdo gjë shkon vaj sa mos të ketë asnjë lloj ankese. Kjo me sa kam kuptuar edhe nga bashkëbisedimi me kolegë të tjerë që mbulojmë edhe institucione të tjera të shëndetësisë vjen për shkak se, ndoshta promovimi i rrjetit duhet të jetë më i madh, ndoshta angazhimi nga ana e qytetarëve duhet të jetë më i madh, por mendoj se në këtë drejtim ka vend për përmirësim”, nënvizon ai.

LIVE/ Mblidhet Komisioni hetimor i sterlizimit dhe check-up

Është mbledhur këtë të martë Komisioni i komisioni hetimor lidhur me shërbimet publike të sterilizimit dhe të check-up në shëndetësi.

Që në nisje të këtij komisioni, palët politike janë përplasur, pasi kryetarja Alban Vokshi deklaroi se PS ka bojkotuar dhe braktisur mbledhjet.

Pjesë nga diskutimet:

Ndreca: Ta fillojmë mbarë, fillojmë me miratimin e rendit të ditës

Vokshi: Nuk e di cilit nen i referoheni që unë duhet të pyes sekretarin për të thirrur mbledhje. Kam zbatuar ligjin që e keni hartuar vetë. Keni shkelur 4 herë ligjin dhe rregulloren.

Klevis Xhoxhi: Në këto mbledhje ka dështuar arroganca dhe fryma e konfliktualitetit që ju karakterizon. Komisioni ka qenë në punë, ekspertët kanë qenë duke punuar për të sjellë propozimet e planit hetimor. Detyra juaj duhej të ishte bashkërendimi mos të kishim dy plane nga dy palë ekspertësh. Është e qartë se cila palë ka ardhur për të bërë punë dhe cila zhurmë

Ina Zhupa: Tërheq vëmendjen për gjuhën aspak etike, ku e merrni të drejtën që t’i drejtoheni në atë gjuhë kryetares. Keni bojkotuar që të shtyni punën e këtij.

https://www.facebook.com/watch/live/?ref=watch_permalink&v=750800080472276

Raporti/ Europa është kontinenti me ngrohjen më të shpejtë, me ndikime shkatërruese shëndetësore

Ngrohja e motit, do të ndikojë në shëndetin, natyrën dhe ekonominë, thuhet në raportin e WMO dhe Copernicus.

Europa, është kontinenti me ngrohjen më të shpejtë dhe temperaturat e saj po rriten, me afërsisht dyfishin e mesatares globale, raportuan dy organizata kryesore të monitorimit të klimës, duke paralajmëruar pasojat për shëndetin e njeriut, shkrirjen e akullnajave dhe aktivitetin ekonomik.

Mesatarja e fundit pesëvjeçare, tregon se temperaturat në Europë, tani janë 2.3 gradë Celsius mbi nivelet para-industriale, krahasuar me 1.3 C më të larta në nivel global, shpjegoi një raport i përbashkët i publikuar nga Organizata Botërore Meteorologjike e OKB-së (WMO) dhe agjencia e klimës e Bashkimit Europian, Copernicus.

“Europa duhet të përshpejtojë tranzicionin drejt energjisë së rinovueshme“

WMO dhe Copernicus, thanë se kontinenti, ka mundësinë të zhvillojë strategji të synuara, për të shpejtuar kalimin drejt burimeve të rinovueshme si era, dielli dhe energjia hidroelektrike, në përgjigje të efekteve të ndryshimit të klimës.

Kontinenti, gjeneroi 43 % të elektricitetit, nga burimet e rinovueshme vitin e kaluar, nga 36 % një vit më parë. Më shumë energji në Europë, u gjenerua nga burimet e rinovueshme sesa nga lëndët djegëse fosile, për të dytin vit radhazi.

Copernicus, ka raportuar se Marsi, shënoi muajin e 10-të radhazi të temperaturave mujore rekord. Temperatura mesatare e sipërfaqes së detit në të gjithë Europën, arriti nivelin më të lartë vjetor, në vitin 2023, thuhet në raportin e Europës.

Humbjet e jetës të lidhura me klimën, janë rritur në të gjithë Europën

Raporti europian, fokusohet këtë vit, në ndikimin e temperaturave të larta në shëndetin e njerëzve, duke vënë në dukje se vdekjet nga nxehtësia, janë rritur në të gjithë kontinentin. Ai tha, se më shumë se 150 jetë, u humbën nga stuhitë, përmbytjet dhe zjarret.

Kostoja e humbjeve ekonomike, të lidhura me motin dhe klimën në vitin 2023 u vlerësua në më shumë se 13.4 miliardë euro.

“Qindra mijëra njerëz, u prekën nga ngjarjet ekstreme klimatike në vitin 2023, të cilat kanë qenë përgjegjëse për humbje të mëdha në nivel kontinental, të vlerësuara të paktën në dhjetëra miliarda euro”, tha drejtori i Copernicus, Carlo Buontempo.

Moti ekstrem, ka nxitur valë të nxehti, zjarre, thatësira dhe përmbytje, thuhet në raport. Temperaturat e larta, kanë kontribuar në shkrirjen e akullit në kontinent, duke përfshirë në Alpe – të cilat kanë humbur rreth 10 % të akullit gjatë dy viteve të fundit.

Megjithatë, autorët e raportit, vunë në dukje disa përjashtime, si për shembull, se si temperaturat ishin nën mesataren në Skandinavi dhe Islandë, edhe nëse temperaturat ishin më të larta se mesatarja, në pjesën më të madhe të kontinentit në tërësi.

Burimi: Monitor.al

Kryeaudituesja e KLSH-së Bregu: Koncensionari “zhvat” rreth 845 milonë lekë për punë të pabëra, FDSKSH mbush listën me barna të rimbursueshme, që kanë dalë nga përdorimi

Kryeaudituesja e KLSH-së Selime Bregu, në tryezën e prezantimit të raportit, “Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor – A mbulon skema nevojat reale të kujdesit shëndetësor”, zhvilluar nga Shoqata Together for Life, në kuadër të projektit “Transparenca dhe Llogaridhënia në Sektorin e Shëndetësisë” mbështetur nga NED – National Endowment for Democracy, solli në vëmëndje problematikat kyçe të indetifikuara nga institucioni i KLSH-së.

Problematika më e fortë mbeten koncensionet, të cilit i paguhan plot 845 milonë lekë për të mbuluar popullatën me kontroll mjekësor , për një punë të pakryer.

“Ndër problematikat kryesore KLSH problematikat më të mëdha i ka konstatur në koncesione. Duke filluar që nga fillesat e tyre, ka propozuar ndryshime në formulimin e kontratave të koncensioneve, të cilat edhe janë marrë edhe nuk janë marrë në konsideratë nga Fondi dhe të gjithë aktorët që përfshijnë fondi (Ministria e shëndetësisë dhe Ministria e Financave). Duke filluar që nga koncensioni i paketës bazë që mbulon popullatën me kontrollin mjekësor, ku është evidentuar problematika në rradhë të parë ndaj rasteve të pakryera të cilat financohen totalisht nga buxheti i fondit dhe njëkohësisht përfitojnë TVSH, që do të thotë se shërbimi shëndetësor është i përjashtuar nga TVSH. Të dyja këto nuk janë korrigjuar ndër vite. Rreth 845 milonë lekë i paguhen koncensionarit, dhe për këto paketa që nuk realizohen është propozuar të financohet minimumi i tyre dhe shpenzimet fikse. Ne vazhdojmë dhe paguajmë për punë të pakryera.”

Zonja Bregu shton se, përtej kotratave të partneritetit, janë analizuar dhe kontrata të tjera si sterilizimi, dializa, dhe ajo e analizave, që kanë të njëjat problematika si chechk up, duke mos u shërbyer pacientëve mbi moton “Shëndet për të gjithë”.

Një problematikë me “flamur të kuq” mbetet lista e barnave.

“Sa i përket listës së barnave përfshihet një gamë dhe pas një rregulloreje, ka që në 2021 që lista indeksohet dhe nuk risillet një listë e re. KLSH ka evidentur një sasi të konsiderueshme barnash të cilat nuk kanë konsum. Do të thotë që kjo listë duhet urgjent të përmirësohet dhe të rishikohen alternativat e reja, që i shërbejnë popullatës, kryesisht të sëmurëve me tumore.”

Gjithashtu, kryeaudituesja Bregu u shpreh se në auditimet e performancës së kryera në spitalin Onkologjik dhe në disa rajone vihen re problematika të theksuara me regjistrin e pacientëve, ndonëse buxheti “trumbetohet” si historik.

“Nuk ka të dhëna për të sëmurët, si kanë lëvizur, përditësimin e regjistrit, ka shumë problematika si tek onkologjiku, si tek FSDKSH dhe në tërësi. Kemi një tavan për shërbimet e rimbursimit, kjo vërtetet mund të jetë një mënyrë kontrolli, por nuk i shërben pacientëve, sepse duke u vënë një kufi shpenzimeve nuk mund të harxhojnë më shumë sesa aq. Por duke e rishikuar listën dhe duke futur alternativa të reja, duke e bërë më adekuate atëherë fondi do të mundësojë një listë të përditësuar që do të mund t’i shërbejë pacientit, si dhe duke përdorur me efektivitet fondet publike. Synimi ynë është monitorimi i skemës , të cilën në të vërttë e marrim nga kontributet tona, por që buxheti të shkojë në vendin e duhur dhe në kohën e duhur, sepse nëse ne nuk i përditësojmë listën e barnave , paketat shëndetësore, apo rishikimet e kontratave koncensionare, kanë kaluar nga 2015 shumë vite që themi të njëjtën gjë dhe pvarësisht se FDSKSH pranon rekomandimet në mbi 90% nga KLSH, nuk vepron”, përfunon Bregu fjalën e saj.

Zjarri në QSUT, ministrja Koçiu jep shpjegime në Kuvend: Ka qenë një defekt teknik. Ngjarja nën hetim nga Prokuroria!

Ka nisur mbledhja e Komisionit të Shëndetësisë, ku e pranishme është dhe ministrja Albana Koçiu.

Ministrja i është përgjigjur disa pyetjeve të cilat i janë bërë në lidhje me zjarrin që ra në urgjencën e QSUT.

Koçiu tha se çështja është akoma në hetim nga Prokuroria e Tiranës, por sipas informacioneve që ajo ka zjarri është shkaktuar përmes një defekti teknik.

Ajo shtoi se për fat të mirë, falë modernizimit të shërbimit shëndetësor në të gjithë vendin, shërbimet që nuk mund të jepen momentalisht në QSUT, jepen në disa spitale të tjera, siç është spitali i Shkodrës, Fierit apo edhe “Shefqet Ndroqi” në Tiranë.

Koçiu: Para se t’i përgjigjem pyetjeve, dua të komentoj të pavërtetat. QSUT është qendra më e rëndësishme shëndetësore në Shqipëri, shëmbëlltyra me e mirë e modernizimi të sistemit shëndetësor në të gjithë vendin.

Transferimi i sëmundjeve të brendshme dhe disa reparteve të tjera edhe në spitale të tjera të vendit ka bërë një diferencë të madhe për njerëzit.

Në Shkodër, Fier, apo edhe në ndonjë vend tjetër, qendrat spitalore janë në gjendje të japin shërbimet dhe të përballojnë fluksin, kur në QSUT nuk mudn të jepet shërbim.

Vite më parë një gjë e tillë do t ishte e pamendueshme dhe në një rast të tillë, sistemi shëndetësor do të pësonte një kolaps.

Sa i përket incidentit, pa dashur ta normalizoj dhe as t’i jap më shumë rëndësi sa duhet, është një ngjarje e cila është nën hetim nga Prokuroria e Tiranës dhe nga të dhëna paraprake, mund të konfirmoj se ka pasur një defekt teknik.

Ka pasur djegie të kabujve elektrikë, e cila për pasojë ka shkaktuar disa dëme dhe ka dëmtuar disa aperatura.

Sot që flasim puna dhe shërbimet vijojnë pa probleme më urgjencën e QSUT dhe të vetmet shërbime që mbeten të zhvendosura përkohësisht janë ai i kardilogjisë dhe ai i sëmundjeve të brendshme.

Burimi: Panorama

Raporti i Freedom House për Shqipërinë: Korrupsioni vazhdon dhe prodhon mosfunksionim në degët e ndryshme të qeverisjes

Artikulli i mëposhtëm përbën pjesë të raportit të 2024 të Freedom House mbi situatën e demokracisë në Shqipëri, duke nxjerrë në pah probleme të theksuara të sistemit.

Hapësira mediatike:

Viti 2023 pa një përkeqësim të sferës së shoqërisë civile në Shqipëri dhe në zvogëlimin e hapësirës së saj mediatike, të cilat që të dyja cënojnë dhe ngadalësojnë angazhimin e vendit ndaj demokracisë.

Siguria e gazetarëve cënohet gjithnjë e më shumë në një mjedis që mbetet shumë politike e partiak dhe i ndikuar nga biznesmenë të shquar. Për më tepër, ka një tendencë në rritje midis biznesmenëve me lidhje të ngushta politike për të blerë aksione gjithnjë e më të mëdha në media të ndryshme, për të paguar ekspertë dhe gazetarë dhe për të sponsorizuar programe të mëdha televizive politike që ndikojnë dhe formojnë debatin dhe opinionet publike, të gjitha me qëllim promovimin e agjendave politike përkatëse që ata mbështesin në këmbim të kontratave të prokurimit publik ose kontributeve në natyrë.

Shoqëria civile:

Organizatat e shoqërisë civile, të cilat ligjërisht janë të detyruara të informohen nga qeveria kur miratohet legjislacioni i ri ose kur ai ndryshon, dëshmuan shumë pak përpjekje nga ana e parlamentit për t’u angazhuar me to ose për të pranuar dhe marrë në konsideratë sugjerimet e tyre.

Disa organizata të shoqërisë civile, për shembull, kundërshtuan ndryshimet në kuadrin ligjor të Akademisë së Shkencave të Shqipërisë në vitin 2023, me arsyetimin se ndryshimet do të politizonin më tej institucionin dhe do të cënonin lirinë akademike. Më vonë u zbulua se kreu aktual i Akademisë i kishte shkruar vetë ndryshimet për përfitim personal. Megjithatë, parlamenti miratoi ndryshimet dhe presidenti i nënshkroi ato në ligj. Ky rast tregoi mungesën e vazhdueshme të angazhimit të qeverisë për t’u konsultuar me shoqërinë civile me qëllim mbrojtjen e vlerave demokratike si ajo e lirisë akademike.

Rreth SPAK-ut:

Partitë politike shqiptare mbetën të paafta për të trajtuar korrupsionin brenda rradhëve të tyre në vitin 2023 dhe duken se akoma nuk e kanë ndërmend të shkëputen nga drejtuesit problematikë të partive që ose janë sanksionuar jashtë vendit, ose përballen me akuza të rënda nga Struktura e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar (SPAK). Kjo tendencë vjen pjesërisht për shkak të mungesës së demokracisë së brendshme brenda partive politike dhe paaftësisë së tyre për të vetërregulluar dhe adresuar përçarjet e brendshme dhe qasjet e gabuara në rradhët e tyre.

Dështimet e brendshme në parti janë mbartur në strukturat qeveritare – duke mëshuar dhe shtuar armiqësinë ndaj kritikëve të sektorit civil dhe mediatik – dhe këto dështime vazhdojnë të kenë një ndikim negativ në gjendjen e përgjithshme të demokracisë në Shqipëri.

SPAK përmirësoi në mënyrë të qëndrueshme historikun e tij të hetimit të korrupsionit në nivel të lartë dhe ngritjen e akuzave kundër një numri politikanësh kyç në Shqipëri në vitin 2023, duke e bërë atë një nga institucionet e pakta gjyqësore dhe prokuroriale funksionale në vend ndërkohë që procesi i verifikimit gjyqësor vazhdonte në Shqipëri në 2023.

Qëkur SPAK akuzoi Berishën dhe Ahmetajn, si dhe ekspozoi ndërprerjen e lidhjeve midis një sërë grupesh të krimit të organizuar dhe bizneseve, politikanëve dhe agjencive të zbatimit të ligjit, ka pasur një fushatë në rritje të dezinformimit nga organet mediatike dhe figura të larta politike si nga qeveria edhe nga opozita për të zhvlerësuar punën e bërë nga SPAK.

Gjithashtu, ka patur kërcënime fizike dhe verbale ndaj gjyqtarëve dhe prokurorëve të SPAK-ut dhe familjarëve të tyre. Kjo përgjigje negative ka nxjerrë në pah realitetin ku SPAK nuk mund ta luftojë i vetëm korrupsionin në nivelet më të larta. SPAK përbën një komponent të rëndësishëm të demokracisë shqiptare në mënyrë që partitë politike të dëbojnë ata që përfshihen në korrupsion dhe ata që kanë precedent në cënimin e shtetit të së drejtës dhe demokracisë.

Derisa gjërat të ndryshojnë, Shqipëria do të vazhdojë të klasifikohet si një regjim hibrid me elementë si të demokracisë ashtu edhe të autoritarizmit.

Më poshtë raporti vlerëson me pikë aspekte të ndryshme të sistemit qeveritar në Shqipëri.

Përsa i përket Qeverisjes Demokratike Kombëtare – se si e konsideron karakterin demokratik të sistemit qeveritar; dhe pavarësinë, efektivitetin dhe llogaridhënien e degëve legjislative dhe ekzekutive: 3.25 / 7.00

Përsa i përket Procesit Elektoral – se si shqyrtohen zgjedhjet kombëtare ekzekutive dhe legjislative, kuadrin zgjedhor, funksionimin e sistemeve shumëpartiake dhe pjesëmarrjen popullore në procesin politik: 4.25 / 7.00

Përsa i përket Shoqërisë Civile – se si vlerësohet kapaciteti organizativ dhe qëndrueshmëria financiare të sektorit qytetar; mjedisit ligjor dhe politik në të cilin vepron; funksionimin e sindikatave; pjesëmarrja e grupeve të interesit në procesin e politikave; dhe kërcënimin e paraqitur nga grupet ekstremiste antidemokratike: 4.75 / 7.00

Përsa i përket Lirisë së Medias – se si shqyrtohet gjendja aktuale e lirisë së shtypit, duke përfshirë ligjet për shpifjen, kërcënimin ndaj gazetarëve dhe pavarësisë editoriale; funksionimin e një shtypi të pavaraur dhe të qëndrueshëm financiarisht; dhe funksionimin e medias publike: 3.50 / 7.00

Përsa i përket Qeverisjes Demokratike Vendore – se si e konsideron decentralizimin e pushtetit; përgjegjësitë, zgjedhjet dhe kapacitetet e organeve të qeverisjes vendore; dhe transparencën dhe llogaridhënien e autoriteteve vendore: 4.50 / 7.00

Përsa i përket Kornizës Gjyqësore dhe Pavarësisë – se si vlerëson mbrojtjen e Kushtetutës dhe të të drejtave të njeriut, pavarësinë e gjyqësorit, statusin e të drejtave të pakicave etnike, garancinë e barazisë para ligjit, trajtimin e të dyshuarve dhe të burgosurve dhe respektimin e vendimeve gjyqësore: 3.25 / 7.00

Përsa i përket Korrupsionit – se si shqyrtohen perceptimet e publikut për korrupsionin, interesat e biznesit të politikëbërësve kryesorë, ligjet për zbulimin financiar dhe konfliktin e interesit, dhe efikasitetin e nismave kundër korrupsionit: 3.00 / 7.00

Burimi: https://freedomhouse.org/country/albania/nations-transit/2024

Raporti i KLSH-së nxjerr 10 kallëzime për SPAK

Kontrolli i Lartë i Shtetit raporton në Kuvend përmasat e keqmenaxhimit të fondeve publike, përfshirë edhe dhjetramilionë lekë nga shërbimet e pakryera të koncesioneve në sistemin shëndetësor.

Kontrolli i Lartë i Shtetit ka evidentuar një dëm ekonomik prej 72.3 miliardë lekësh për shkak të keqmenaxhimit të fondeve publike dhe shkeljeve ligjore të kryera nga administrata shtetërore dhe vendore gjatë vitit 2023. Raporti i performancës, i publikuar të martën në faqen e Kuvendit, e ndan dëmin në tre zëra; mbi 5.1 miliardë lekë dëm ekonomik, 64.8 miliardë lekë efekte negative për shkak të parregullsive dhe 2.3 miliardë lekë për shkak të mangësive në kontrollin tatimor.

Nga 160 auditime të kryera në 195 subjekte, vetëm për 2 auditime nuk janë dhënë opinione mbi pasqyrat financiare.

Sipas KLSH-së, gjetjet e konstatuara në fushën financiare i referohen; parregullsive dhe mangësive në zbatimin e disiplinës buxhetore në programimin dhe realizimin e shpenzimeve publike, likuidimin e shpenzimeve përfshirë dhe ato për investime, krijimin e detyrimeve të prapambetura; përdorimit të fondeve pa efektivitet, ekonomicitet dhe eficiencë kryesisht në fushën e prokurimit publik, për shkak të mangësive në realizimin e procedurave të cilat në shumë raste rezultojnë se nuk kryhen në përputhje të plotë me kuadrin ligjor dhe nënligjor në fuqi.

Shifrat më të larta të dëmit financiar i ka zëri për “dëmshpërblime për vendime gjyqësore, detyrime të prapambetura dhe të tjera” qe shkon më shumë se 43 miliardë lekë dhe detyrimet e koncensionarëve ndaj Albpetrol dhe shoqërive të tjera publike në masën 12.3 miliardë lekë.

Po, ashtu KLSH gjatë auditimeve të kryera në institucionet e administratës fiskale (tatime dhe dogana), ka konstatuar parregullsi dhe mangësi në grumbullimin e të ardhurave tatimore dhe doganore, të cilat janë vlerësuar dhe konsideruar të ardhura të munguara në buxhetin e shtetit, në total 2.3 miliardë lekë.

Krahasuar me raportin e performancës për vitin 2022 duket se ka një përgjysmim të dëmit ekonomik të evidentuar nga auditimi i KLSH-së, që sipas këtij institucioni varet nga shumë faktorë, të tillë si struktura e subjekteve të audituara, struktura e auditimeve të ushtruara, numri i subjekteve të përfshira në auditim, periudha e aktivitetit të audituar, madhësia e aktivitetit dhe rënia e nivelit të investimeve në vitin 2022.

Krahas kësaj, KLSH konstaton se, “duhet parë dhe si një lloj reagimi i administratës publike në drejtim të përmirësimit të administrimit dhe menaxhimit të fondeve dhe të pasurisë publike, si edhe në kuadër të forcimit të luftës kundër korrupsionit të zyrtarëve publik nga reformimi i sistemit të drejtësisë”.

Në raport evidentohet fakti që KLSH nuk është mjaftuar vetëm me rekomandime dhe masa për institucionet e audituara, por ka bashkëpunuar dhe me institucionet ligj-zbatuese, si Strukturën e Posaçme Kundër Korrupsionit dhe Krimit të Organizuar dhe prokuroritë e shkallës së parë duke vënë në dispozicion auditime të ndryshme në shërbim të hetimeve që këto organe kanë hapur.

KLSH bën të ditur se gjithashtu ka kallëzuar penalisht 10 zyrtarë të administratës shtetërore për veprën penale shpërdorim i detyrës, si dhe shkelja e barazisë së pjesëmarrësve në tendera apo ankande publike.

Auditimi në përgjithësi nxjerr problematika në menaxhimin e fondeve publike nga institucionet shtetërore, shkelje ligjore në tendera, mungesë monitorimi në zbatimin e kontratave koncensionare, mungesë realizimi të investimeve publike, etj..

Koncensionet në sektorin e shëndetësisë vijojnë të jenë problematike, ku sipas KLSH-së vazhdojnë të bëhen pagesa për shërbime të pakryera. Për koncesionin e kontrollit mjekësor bazë (Check-up) janë kryer pagesa për shërbim të pakryer për 20172 raste me një kosto në shumën 31 milionë lekë pa TVSH.

Edhe për koncesionin e hemodializës, pagesat e koncesionarit nuk kryhen për shërbim të kryer, por për shërbim të faturuar, i cili përfshin likuidimin e rasteve të pakryera ose shprehur ndryshe nën projeksion vjetor. Pagesat për shërbim të pakryer për këtë koncesion llogariten në 99 milionë lekë.

Për koncesionin e sterilizimit të pajisjeve mjekësore, rezulton se në më shumë se 24 mijë raste janë përdorur sete të ndryshme për të njëjtën tipologji kirurgjikale.

Probleme janë konstatuar dhe në zbatimin e koncesionit të shërbimit laboratorik, ku sipas KLSH-së, kufizimet e tavanit buxhetor të secilit spital rrezikojnë ofrimin e analizave laboratorike sipas nevojave spitalore. KLSH konstaton se “…kjo sjell për pasojë drejtimin e pacientëve në marrjen e këtij shërbimi tek subjektet private, me kosto shtesë për qytetarët, si dhe përkeqësim të shëndetit nga moskryerja në kohë e analizave përkatëse”.

Burimi: Reporter.al

Fikja e inceneratorit rrit malin me plehra në Elbasan

Në prill të 2017-ës, kur nisi për herë të parë nga puna inceneratori i Elbasanit, qeveria mburrej se impianti do të shkulte ‘kancerin’ mjedisor duke prodhuar energji nga plehrat. Gjashtë vite më pas, Elbasani ndodhet në prag të një katastrofe mjedisore sepse inceneratori nuk punon, pavarësisht se harxhon miliona lekë. Edhe prodhimi i energjisë së gjelbër i ngjan një ëndërre të largët. Prej muajit dhjetor impianti i përpunimit të mbetjeve në Elbasan ka kaluar në remontin e rradhës. Mbetjet e bashkive të qarkut që po grumbullohen pranë landfillit po lartësojnë malin e plehrave të patrajtuara. Për ekspertët e mjedisit situata është alarmante dhe kërkon ndërhyrje të menjëhershme.

nga Esmeralda Topi

Në mars të vitit 2015, në anë të ish kombinatit metalurgjik në Elbasan nisi puna për ndërtimin e impiantit të parë të përpunimit të mbetjeve dhe prodhimit të energjisë në Shqipëri.

Sipas qeverisë inceneratori do t’i jepte zgjidhje mbledhjes dhe grumbullimit të mbetjeve dhe do të prodhonte energji të gjelbër përmes trajtimit teknologjik të tyre.

“Është një impiant që vendoset për herë të parë në vendin tonë, por që me këtë vendosje përbën edhe themelin për të transformuar rrënjësisht të gjitha marrëdhëniet me mjedisin në hapin e tyre të parë, marrëdhënia me mbeturinat, me plehrat që 20 e kusur vite e mbyten Shqipërinë, dolën jashtë çdo kontrolli dhe që ne kemi vendosur t’i kthejmë nga një burim ndotjeje dhe kanceri në një burim energjie”, shprehej kryeministri Edi Rama, në nisje të punimeve për impiantin që parashikohej se do të prodhonte rreth 17 250 MWh energji në vit kur të vihej në punë.

Dy vite më vonë, kryeministri bashkë me disa zyrtarë të tjerë të lartë u rikthye në Elbasan për të përuruar fillimin e punës së impiantit.

Mesditën e 18 prillit 2017, kreu i qeverisë mes qindra pjesëmarrësve inaguroi inceneratorin e Elbasanit – të parën vepër të përpunimit të mbetjeve dhe prodhimit të energjisë në Shqipëri.

“Nga fusha e plehrave që digjeshin në qiell të hapur e helmonin gjithë qytetin, në fushën sanitare të standardeve europiane ku mbetjet shfrytëzohen për prodhim energjie.”, theksonte kryeministri gjatë ceremonisë përuruese.

Gjashtë vite më vonë…

Inceneratori i Elbasanit i kushtoi buxhetit të shtetit 26 milionë euro dhe është më i vogli mes tre impianteve të planifikuara. Aktualisht, ky impiant është i vetmi që ka përfunduar nga tre kontratat e kushtueshme të partneritetit publik privat të qeverisë shqiptare, që po hetohen për korrupsion dhe pastrim parash nga Prokuroria e Posaçme, SPAK.

Pavarësisht propagandës për teknologjinë dhe zgjidhjen që do të ofronte në përpunimin e mbetjeve, në këto gjashtë vite impianti nuk ka dhënë rezultatet e premtuara.

Hyrja e inceneratorit të Elbasanit, mars 2024

Të dhënat e siguruara nga Faktoje tregojnë se inceneratori është ndezur me hope duke zhbërë premimin madhor për rilindjen mjedisore të Elbasanit që ka rritur malin me mbetje të patrajtuara.

“Në vitin 2023 ndezja e Impiantit është realizuar në muajin Prill dhe proçesi i fikjes është realizuar në Dhjetor të vitit 2023. Aktualisht Impianti është në remont.”, i tha Faktoje kompania publike Eco-Elb që administron inceneratorin prej dhjetorit të vitit 2021 (përmes një kontrate qiraje me Agjencinë e Administrimit të Pasurive të Sekuestruara dhe Konfiskuara, AAPSK.)

Inceneratori i Elbasanit, mars 2024

Prej 21 dhjetorit të vitit të kaluar inceneratori i Elbasanit fiku turbinat dhe kaloi përsëri në remont, por kompania EcoElb nuk na dha asnjë shpjegim se çfarë e shkaktoi defektin dhe sa kushton riparimi i tij. Po ashtu, pa përgjigje mbetën edhe pyetjet se kur do të vihej në punë inceneratori dhe çfarë do të bëhet me malin e mbetjeve të patrajtuara në landfill kur të rindizen turbinat.

Mal me mbetje buzë Shkumbinit

Elbasan, mars 2024

Prej katër muajsh të gjitha mbetjet e bashkive të qarkut Elbasan që po depozitohen në landfill nuk po trajtohen, duke krijuar një mal me plehra që po rrezikojnë një krize të re mjedisi në Elbasan.

“Sot për sot, atje ndotja hidhet në lumin Shkumbin dhe shkon deri në detin Adriatik sepse gjithë mbetjet, rrjedhjet, shkojnë në lum sepse s’kanë asnjë mbrojtje. Pa asnjë lloj trajtimi paraprak, gropat janë mbushur dhe janë kthyer në male.”, argumenton për Faktoje Ahmet Mehmeti, ekspert i ccështjeve mjedisore.

Elbasan, mars 2024

“Një gropë e zezë financiare që u kthye në një mal të zi që është vetëm burim të këqijash.”, vijon më tej ai, duke shtuar se malet me plehra janë rrezik potencial për shpërthime zjarresh, me apo pa dashje.

Për biologun Olsi Nika situata e krijuar me mbetjet në Elbasan është një “Emergjencë ekologjike”.

“Do bëhën male të tëra me mbetje, nuk do të digjen për 1001 arsye (jo nën hetim, jo korrupsioni, jo defekt, jo avari). Nuk do digjen sepse aty nuk është menduar kurrë për një proces incenerimi, aty është menduar për skemën që ka dalë nëpër media. Dhe atëherë do të bëhet emergjencë e vërtetë ekologjike.”, paralajmëron Nika nga Eco Albania.

Vitin e kaluar, impianti i Elbasanit ka pranuar nga Bashkitë e Qarkut një sasi mesatare mujore mbetjesh prej 3 936 ton në muaj, apo 47 mijë ton me mbetje.

“Sasia mesatare ditore e mbetjeve që mbërrin në Impiant është 140 ton në ditë dhe kur Impianti është në funksion incenerohet një sasi mesatare ditore e mbetjeve prej 90 ton në ditë.”, bën të ditur kompania Eco-Elb që administron inceneratorin.

Energjia e gjelbër, një ëndërr në sirtar

Qeveria premtonte se kur inceneratori i Elbasanit të vihej në punë, nga përpunimi i mbetjeve do të prodhohej rreth 17 250 MWh energji në vit. Por të dhënat e siguruara nga Faktoje tregojnë se sasia e energjisë së prodhuar nga inceneratori i Elbasanit në këto vite rezulton larg premtimit publik.

“Zëvendësuan riciklimin me gënjeshtrën e prodhimit të energjisë. Pra merren fondet, por puna s’bëhet duke shkaktuar dëm shumëfish, si financiar si mjedisor.”, thotë eksperti i mjedisit Ahmet Mehmeti.

Enti Rregullator i Energjisë bën të ditur për Faktoje se vitin e kaluar centrali prodhues i përpunimit të mbetjeve urbane në Elbasan nuk ka prodhuar energji elektrike.

“Nga raportimet e OSSH sha dhe FTL sha/ OSHEE Group sha deri më tani në ERE, rezulton se Centrali prodhues i përpunimit të mbetjeve urbane të Qarkut Elbasan i shoqërisë “ECO – ELB” sh.a për vitin 2023 rezulton se nuk ka lëvruar energji elektrike në rrjetin e shpërndarjes së energjisë elektrike.”, pohon ERE.

Ndërsa gjatë vitit 2022, inceneratori ka lëvruar 6,792 MWh energji elektrike, sasi kjo që nuk përputhet me atë që deklaron kompania Eco-Elb që administron inceneratorin.

“Sasia e energjisë së prodhuar përgjatë vitit 2022, është 75,9 MWh.”, i tha Eco-Elb Faktojes.

Bashkëjetesë me inceneratorin …

Pranë impiantit të përpunimit të mbetjeve në Elbasan jetojnë dhjetra familje. Biseda me disa prej tyre është e vështirë. Janë të shqetësuar por njëkohësisht të frikësuar për t’i ndarë hallet e përditshme me median.

“Si i ndezur, si i fikur për ne situata është si mos më keq. Në verë i mbyllim dritaret sepse era e plehrave bëhet e padurueshme.”, shprehet një banore e zonës, teksa drejton me gisht malin me plehra që e ka përballe me shtëpinë.

I vetmi që pranoi të fliste ishte kryeplaku i zonës. Jashar Muçin e takuam teksa punonte tokën përpara shtëpisë. Pensionisti na tregon se bashkëjetesa me inceneratorin bëhet e vështirë kur impianti është jashtë funksionit.

“Kur impianti është i ndezur nuk kemi ndonjë problem, është pastër. Por tani është jashtë funksioni dhe shihe vet.”, thotë ai teksa biseda na ndërpritet nga një makinë me mbetje që po shkonte drejt landfillit.

“E shikon këtë makinë që po kalon?! Këtu nuk pushojnë makinat e plehrave, ditë e natë. Vijnë nga i gjithë qarku.”, vijon më tej Muçi.

Jashari i mban mend mirë premtimet e qeverisë kur nisi puna për impiantin.

“Do rritej punësimi në zonë, do shpëtonim nga plehrat, do prodhohej energji nga e cila do ngroheshim ne dhe do bënim sera… eh sa gjera do bëheshin po s’i shohim…”, shpotit ai në fund të bisedës.

Burimi: Faktoje.al

Aleksandra Bogdani: Shëndetësia është fushë problematike, me institucionet më pak transparente

Gazetarja e BIRN Albania, Aleksandra Bogdani u shpreh se të raportosh për shëndetësinë në vendin tonë është tejet e vështirë.

Fjala e plotë e saj e mbajtur në tryezën e prezantimit të raportit, “Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor – A mbulon skema nevojat reale të kujdesit shëndetësor”, zhvilluar nga Shoqata Together for Life, në kuadër të projektit “Transparenca dhe Llogaridhënia në Sektorin e Shëndetësisë” mbështetur nga NED – National Endowment for Democracy.

Sa e lehtë është të raportosh për institucionet e shëndetësisë?

“Nga viti në vit raportet e fondit kanë kaluar nga një analizë e skemës nga të dhëna që vërtet që do t’i shërbenin publikut në këtë paradën e sukseseve që ju tentoni të bëni vazhdimisht. Debati publik për shëndetësinë vlen për vende shumë të zhvilluara me skema shumë më të zhvilluara bëhet vazhdimisht në Britani, gjatë COVID-19 kemi parë që mjek në Amerikë, Gjermani në vende të zhvilluara flisnin për cedime të sistemit. Në Shqipëri ku shëndetësia është një ndër problematikat me të cilat përballen shqiptarët, arsyeja kryesore mendoj unë, që mund t’i zhysë njerëzit në varfëri për shkak të këtyre pagesave nga xhepi që shumica e shqiptarëve nuk i kanë të përballueshme, ne këtu e çojmë diskutimin në gjëra jo po janë jo po nuk janë.

Sigurisht që është fushë problematike dhe do specializim shumë të madh dhe ajo që hasim ne vazhdimisht është që spitalet rajonale, bashkiake apo universitare qofshin, apo Ministria e Shëndetësisë dhe ndonjëherë dhe Fondi janë institucionet më pak transparente. Për pyetje më të thjeshta, sa është numri i mjekëve, sa janë vakancat, duhet të çojmë ankesë pas ankese te Komisioneri për të Drejtën e Informimit për përgjigje, që duhet të ishin në faqet e këtyre Institucioneve”, deklaroi Bogdani.

Sipas gazetares Bogdani edhe për pyetje më elementare, “pse ikin mjekët, ti duhet të harxhosh me muaj të tërë të presësh përgjigjie të marrësh përgjigjie që nuk janë përgjigjie, ti ankimosh te komisioneri, përgjigjet standarde duhet të jenë më unifikuese nuk kemi pse bëjmë senacë dëgjimore me praktika që nuk janë përmbushur , 2-3 muaj për të marrë përgjigjie për të bërë ato shkrime kur debati dhe interesi edhe mund të ketë ikur.”

Ajo thekson se, “koncensionet mungon autokritika nga institucionet dhe kontrolli për abuzimet me paratë publike. Përvec Check-Up, edhe te sterilizimi sic e tregojnë edhe hetimet që kostot janë rritur shumëfish dhe fondi ka paguar ato kosto të shumëfishta përmes skemave që janë përdorur në mbylljen e faturave. Nuk funksionojnë as mekanizmat e brendshëm në drejtim të llogaridhënies dhe kursimin e parave publike.”

Pagesat informale janë tipike për punonjësit në sistemin shëndetësor shqiptar

Prioritet strategjik i skemës së kujdesit shëndetësor është mbulimi universal i popullatës me shërbim shëndetësor. Mbulimi universal me shërbim shëndetësor do të thotë që të gjitha kategoritë e popullsisë të kenë akses të barabartë në shërbimet shëndetësore të ofruara në vend në nivel parësor dhe spitalor.

Studimet e ndryshme kanë konkluduar që pagesat informale janë tipike për punonjësit në sistemin shëndetësor shqiptar¹. Kjo mbështetet dhe nga fakti që në raportin e fundit të progres raportit të Komisionit Europian për Shqipërinë citohet që “ekonomia informale në Shqipëri vazhdon të mbetet e lartë dhe është kryesisht e mbështetur në pagesat me para në dorë”.²

Në Shqipëri, 41.6% e popullsisë kanë një standard jetese në prag të varfërisë dhe për pasojë nuk arrijnë të përballojnë një jetese normale me të ardhurat që kanë, ku primare mbetet ushqimi dhe kujdesi shëndetësor. Skema e kujdesit shëndetësor nuk ofron mbështetje apo përjashtime për familjet me të ardhura të ulëta, të cilat shoqëruar dhe me faktorin tjetër të nivelit të lartë të pagesave nga xhepi që bëhen për shëndetësinë në masën 56%, dëshmojnë që mbulimi financiar i skemës së kujdesit shëndetësor rezulton i dobët dhe jo universal sikurse synohet.

Rreziku për të qenë i varfër ose përjashtimi social i referohet individëve që janë në rrezik për të qenë të varfër, ose thellësisht të privuar materialisht, ose që jetojnë në familje me intensitet shumë të ulët në punësim.

Në vitin 2022, ky tregues është vlerësuar 41,6 %, kundrejt 43,9 % vlerësuar në vitin 2021.

Krahasuar me mesataren e EU e cila rezulton në 21.6%, Shqipëria shënjon një përkeqësim të treguesit për vitin 2022 duke rezultuar në nivelin 41.6%, duke tejkaluar dhe Rumaninë e cila renditet në krye të listës së vendeve të EU me shkallën më të lartë të rrezikut për të qenë i varfër ose i përjashtuar social në masën 34.4%.

Krahasuar me Rajonin, shpenzimet publike në shëndetësi në Shqipëri rezultojnë më të ulëtat.

Skema nuk arrin të ofrojë mbulim universal sikurse synon në prioritetet strategjike. Përkundrazi, niveli i lartë i informalitetit të ekonomisë, shoqëruar nga pagesat e larta informale në sektor shëndetësor, bëjnë që barra më e rëndë të bjerë mbi familjet e varfëra.

Ky artikull është pjesë e raportit “FONDI I SIGURIMIT TË DETYRUESHËM TË KUJDESIT SHËNDETËSOR: A mbulon skema nevojat reale për kujdes shëndetësor?” zhvilluar dhe publikuar nga shoqata Together for Life në kuadër të projektit “Transparenca dhe Llogaridhënia në Sektorin e Shëndetësisë” mbështetur nga NED – National Endowment for Democracy. Për më tepër: https://www.togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2024/03/Raport_A-mbulon-Skema-nevojat-reale-per-kujdes-shendetesor.pdf

Can people afford to pay in Albania, New evidence on financial protection in Albania/ Tomini.S and Tomini.F (2020) ↩︎
Albania 2022 Report/EU Commission Paper/2022/faqe 6 ↩︎

Inefiçenca e shfrytëzimit të shtretërve në spitalet e Shqipërisë

Nga të dhënat e Raportit vjetor të Fondit të Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor (FDSKSH) 2019-2022 vihet re se spitalet universitare të cilat janë të gjitha të përqendruara në qytetin e Tiranës kanë dhe numrin më të lartë të shtrimeve me 159 mijë shtrime. Ndërkohë spitalet rajonale dhe ato bashkiake të cilat janë të shpërndara në të gjitha rrethet e vendit karakterizohen nga një trend në rënie i shtrimeve duke filluar që nga viti 2020. Në raportet vjetore 2019-2022 të FDSKSH mungon një analizë e arsyes të kësaj performance. Ndërkohë që po t’i referohemi informacionit për auditimet tematike që realizohen nga auditi i brendshëm i FDSKSH nuk gjendet informacion nëse është realizuar ndonjë auditim mbi eficiencën e financimit të spitaleve rajonale apo bashkiake që kanë një numër të vogël shtrimesh.

Më poshtë paraqitet, koeficienti mesatar i shfrytëzimit të shtretërve sipas tipeve të spitaleve:

Sikurse shihet koeficientët e shfrytëzimit të shtretërve në spitalet rajonale qëndrojnë nën nivelin prej 30%, ndërkohë që shfrytëzimi më i lartë i shtretërve mbetet në spitalet universitare të lokalizuara në qytetin e Tiranës.

Sa i përket treguesit tjetër të rëndësishëm të lidhur me ditët mesatare të qëndrimit, ajo që vihet re është që analiza e faktorëve të ndikimit nga FDSKSH vazhdon të bëhet në nivel agregat duke “kamufluar” nën këtë analizë spitalet problematike që kanë ditë mesatare qëndrimi të larta mbi nivelin mesatar.

Sikurse shihet problematikë paraqiten dy spitale universitare, spitali “Shefqet Ndroqi” dhe “Spitali Universitar i Traumës”, të cilët karakterizohen nga ditë të larta mesatare qëndrimi duke filluar nga 6 deri në 10 ditë. Në studime të ndryshme, koha e gjatë e qëndrimit në spitale lidhet në mënyrë të drejtpërdrejt me riskun e marrjes së infeksioneve e cila ndikon në treguesin tjetër të performancës së spitaleve të lidhur me shkallën e lartë të mortalitetit.

Nga ana tjetër sa më i lartë qëndrimi në spital, aq më shumë rritet kostoja për trajtimin e pacientëve. Në kushtet kur mesatarja e qëndrimit në spitalet universitare është 3.8 ditë nevojitet të analizohen shkaqet që qëndrojnë pas një mesatare qëndrimi kaq të lartë në spitalet e sipërpërmendura.

Treguesit e performancës nuk duhet të përdoren thjesht në nivel raportimi, por duhet të analizohen nga FDSKSH për të mundësuar dhe ndërmarrjen e hapave korrektues në menaxhimin e spitaleve që rezultojnë ineficientë në përdorimin e fondeve publike.

SPAK kërkon gjykimin e Ilir Beqjas dhe bashkëpunëtorëve të tij në aferën e sterilizimit

Prokuroria e Posaçme përfundon hetimet për aferën e sterilizimit dhe kërkon gjykimin si përgjegjës të ish-ministrit të Shëndetësisë, Ilir Beqaj, zëvendësit të tij Klodian Rrjepaj, biznesmenit Ilir Rrapaj dhe gjashtë zyrtarëve të tjerë, duke i akuzuar për shpërdorim detyre, falsifikim e mashtrim, vepra penale të kryera në bashkëpunim.

Ish-ministri i Shëndetësisë, Ilir Beqaj është dërguar për gjykim për “shpërdorim detyre” lidhur me aferën e sterilizimit, së bashku me zëvendësin e tij Klodian Rrjepaj, biznesmenin Ilir Rrapaj, si dhe anëtarët e komisionit të dhënies së koncesionit, Marsela Serjani, Petro Mersini, Arben Gjata, Saimir Kadiu, Genc Burazeri dhe Naile Ajazi.

Në njoftim e SPAK thuhet se ish-zëvëndësministri i Shëndetësisë, Klodian Rjepaj, në cilësinë e Kryetarit të Komisionit të Dhënies së Koncensionit, është personi i cili ka kryer të gjitha veprimet e përllogaritjeve financiare, duke ritur dhe mbivlerësuar në mënyrë të rreme kostot e kontratës PPP në masën 56.4%.

“Në veprimet e përllogaritjeve financiare rezulton plotësisht e provuar se numri i ndërhyrjeve kirurgjikale është raportuar i rremë në këto dokumente, që janë paraqitur Ministrisë së Financave“, tha SPAK.

Po ashtu, me qëllim uljen e normës së brendshme të kthimit, IRR dhe shtimin e vlerës së investimit që planifikohet, NPV, i pandehuri Klodian Rrjepaj akuzohet se ka shtuar si zëra të kostove të shërbimit në kohëzgjatjen e koncensionit, mirëmbajtje të instrumenteve, të sistemeve dhe centralit të sterilizimit, në vlera disa herë më të larta se vlera e blerjes së tyre të reja.

Gjithashtu në ‘Krahasuesin e Sektorit Publik’, si treguesi kryesor për dhënien e këtij projekti me koncension partneritet publik privat, janë përdorur kosto të rreme të këtij shërbimi në QSUT për vitin 2013, duke vendosur vlerat e barnave dhe medikamenteve mjekësore, që nuk janë pjesë e këtij shërbimi.

Gjatë gjithë periudhës përgatitore të projektit, procedurën e tenderimit dhe dhënies së koncensionit deri në firmosjen e kontratës koncensionare, i pandehuri Rjepaj akuzohet se ka bashkëpunuar ngushtësisht me te pandehurin Ilir Rrapaj, me qëllim shpalljen fitues të operatorëve ekonomikë, ku pjesëmarrës është me 40% subjekti tregtar “Investital Llc”, me përfaqësues këtë biznesmen.

Për këto veprime, të pandehurit Klodian Rjepaj dhe Ilir Rrapaj, akuzohen se kanë konsumuar elementët e veprës penale të “Mashtrimit”, e kryer në bashkëpunim dhe me pasoja të rënda.

Rjepaj, në cilësinë e Kryetarit të Komisionit të Dhënies së Koncensionit, si personi që ka bërë pasqyrat financiare dhe studimin e fizibilitetit, në bashkëpunim me anëtarët e tjerë të këtij komisioni, Marsela Serjani, Petro Mersini, Arben Gjata, Saimir Kadiu, Genc Burazeri dhe Naile Ajazi, akuzohen se me veprime aktive kanë ligjëruar dokumentet me të dhëna të pavërteta, duke konsumuar elementët e veprave penale të “Falsifikimit të dokumentave”, e kryer në bashkëpunim dhe “Shpërdorimit të detyrës” e kryer në bashkëpunim. .

Në vijim prokuroria argumenton, se ish-ministri Shëndetësisë, Ilir Beqaj, për veprimet ose mosveprimet që kanë të bëjnë me miratimin dhe nënshkrimin e kësaj kontrate koncensionare, duke i miratuar ato në kundërshtim me rregullat dhe aktet ligjore e nënligjore të zbatueshme për koncesionet, rezulton e provuar se ka shpërdoruar detyrën.

Gjithashtu, në kuadër të këtij procedimi penal është proceduar me caktimin e masës së sigurimit pasuror sekuestro preventive, për pjesën takuese prej 40 % të Shoqërisë “Sani Servicve” Sh.p.k.; shoqërinë ‘Globalsher’ Sh.p.k. dhe asetet e saj, me ortak të vetëm të pandehurin Ilir Rapaj.

Janë sekuestruar dhe llogaritë bankare të subjektit “Globalsher” sh.p.k., një llogari në shumën prej 285 mijë e 412 euro, një llogari me balancë prej 113 mijë lekë, 13 automjete dhe një apartament në pronësi të kësaj shoqërie.

SPAK njofton se ka ndarë hetimin lidhur me dyshimet për veprime në kundërshtim me ligjin nga persona subjekte të hetimit të kësaj prokurorie gjatë fazës së ekzekutimit të kontratës konçesionare etj.

Ilir Beqaj u zgjodh ministër i Shëndetësisë në kabinetin e parë të kryeministrit Edi Rama dhe gjatë drejtimit të tij në vitet 2013-2017 u firmosën tre kontrata koncesionare prej dhjetra milionë eurosh për shërbime të sistemit shëndetësor.

Në vitin 2021, Beqaj u emërua në krye të SASPAC nga kryeministri Edi Rama, edhe pse ndaj tij po zhvilloheshin hetime për kontratat koncesionare në shëndetësi. Pas vendimit të Gjykatës së Posaçme për ta caktuar atë me masën e sigurimit “detyrim paraqitje” në lidhje me akuzat për sa i përket aferës së sterilizimit, Beqaj dha dorëheqjen nga SASPAC dhe pozicioni si negociator mes Shqipërisë dhe Bashkimit Europian.

Një hetim tjetër i SPAK ngriti dyshime se pasi Beqaj u emërua në krye të Agjencisë që monitoron milionat e ndihmës nga Bashkimi Evropian, ai dhe vartësit e tij ngritën një skemë korrupsioni dhe pastrimi parash me fatura fiktive.

Burimi: Reporter.al

Si po “helmohen” shqiptarët me ilaçe të dyshimta nga Turqia

Në vitin 2015, Ministria e Shëndetësisë autorizoi importin e dy barnave nga Turqia, që quheshin Apranax Plus dhe Codeine. Por medikamentet vinin nga një kompani e panjohur, e cila nuk ishte liçencuar për prodhimin e këtyre ilaçeve. Denoncimi mbërriti pikërisht nga një kompani turke që kishte liçencën për prodhimin e Apramaxit dhe Codeinës.

Në atë kohë importet e ilaçeve nga Turqia ishin më së shumti sporadike. Por në vitet që pasuan, Turqia u shndërrua në eksportuesin më të madh të ilaçeve në Shqipëri.

Të dhënat zyrtare nga Instituti i Statistikave tregojnë se në periudhën 2018-2023, importet e ilaçeve nga Turqia u rritën me gati 2.5 herë në volum. Më saktësisht nga 490 tonë në 1200 tonë. Si rezultat, aktualisht gati 20 për qind e ilaçeve që importohen në Shqipëri vijnë nga Turqia.

Tashmë thuajse të gjitha kompanitë farmaceutike shqiptare kanë filluar të kthejnë sytë nga Turqia. Por loja e rëndë bëhet veçanërisht nga dy kompani, të cilat sjellin volumin më të madh të ilaçeve turke në tregun shqiptar. Njëra prej tyre e hetuar dhe dënuar më parë për mashtrim, ndërsa tjetra është aktualisht nën hetim nga SPAK.

Ndryshimet ligjore

Rritja e frikshme e importeve të barnave nga Turqia nuk është e rastësishme. Në vitin 2014, qeveria shqiptare ndryshoi ligjin e barnave duke i hapur rrugë importit të tyre edhe nga vendet jashtë Bashkimit Europian.

Sipas qeverisë, këto ndryshime do të ulnin kostot e mjekimit për pacientët shqiptarë duke u mundësuar atyre barna me çmime më të lira. Por kostot e ulëta sollën një efekt edhe më të rëndë: daljen nga tregu të ilaçeve me cilësi të lartë dhe vërshimin e produkteve jo cilësore apo me keq akoma ilaçeve false nga vendet jashtë BE-së.

Organizata Botërore e Shëndetësisë ka lëshuar disa herë alarmin për ilaçet e falsifikuara në Turqi dhe Indi, ku rasti më i fundit ishte ai barit defibrotide, që shitet nën brandin defitelio dhe përdoret për trajtimin e sëmundjeve të mëlçisë.

Ndërkohë një burim i tha Kapitali.al se aktualisht prokuroria po verifikon një rast ku dyshohet se në vend mund të jenë futur edhe kimiopreparate false në farmacitë e QSUT-së të importuara pikërisht nga Turqia.

Rasti, i cili po hetohet mund të shndërrohet në një nga skandalet më të mëdha në fushën e shëndetësisë në Shqipëri. Por deri më tani prokuroria nuk ka ende përfundimet zyrtare.

Korrupsion dhe kapje tregu

Tregu i barnave në Shqipëri është një moçal i madh, i ndërtuar kryesisht me kontributin e qeverisë dhe institucioneve që duhet ta mbikqyrin atë. Në vitet 2014-2015, qeveria shqiptare fiksoi çmimet e medikamenteve përmes një vendimi absurd, i cili nuk lejon përditësimin e tyre.

Kjo masë tashmë po godet mbrapsht. Të dhënat zyrtare nga Ministria e Shëndetësisë tregojnë se gjatë viteve të fundit nga tregu shqiptar kanë dalë mbi 473 barna të mirënjohura, që prodhohen nga kompani të certifikuara perëndimore për kurimin e sëmundjeve të ndryshme.

Këto barna janë zëvendësuar me të tjera që vijnë nga Turqia dhe Azia, por që shpesh kanë dyshime të mëdha mbi cilësinë dhe autenticitetin e tyre. Madje kanë edhe abuzime të mëdha tek çmimet.

Shumica e ilaçeve importohen nga Turqia me çmime minimale, por në doganat shqiptare deklarohen me çmime njësoj si barnat perëndimore. Diferenca amortizohet përmes skontove në fatur ose notjave të kreditit, të cilat më vonë falen.

E gjitha është një skemë e madhe mashtrimi, lehtësisht e verifikueshme që në deklaratat doganore. Por kjo është një skemë, e cila bëhet e mundur përmes korrupsionit në sektorin shëndetësor.

Tashmë lista e barnave të rimbursueshme po mbushet gjithmonë e më shumë me barna turke dhe nga vendet e tjera të lindjes. Ato që blihen me çmime qesharake, por rimbursohen disa herë më shtrenjtë nga Fondi i Kujdesit Shëndetësor.

Dhe ndërsa një grusht kompanish fitojnë miliona euro, të cilat i ndajnë me zyrtarët e korruptuar të Shëndetësisë, shqiptarët po helmohen masivisht me ilaçe pa cilësi.

Burimi: Kapitali.al

Dy nga katër koncesionet në shëndetësi i shpëtojnë hetimit parlamentar të opozitës

Kërkesa e opozitës për një komision hetimor në lidhje me koncesionet e qeverisë së kryeministrit Edi Rama në sektorin e shëndetësisë përfshin vetëm dy nga katër të tilla, dy të cilat janë sakaq nën hetim nga SPAK, ku njëri i ka të pandehurit në proces. Kërkesa e miratuar është e ndryshme nga ajo që grupi i Rithemelimit bëri gjashtë muaj më parë.

Fushata e grupit të Rithemelimit në opozitë për hetimin e koncesioneve të dyshuara korruptive të qeverisë aktuale në sektorin e shëndetësisë duket se ka harruar dy nga katër koncesionet e këtij sektori, bëhet e ditur nga kërkesa e depozituar në kuvend nga grupi kryesor i opozitës parlamentare dhe i publikuar së fundmi në faqen e internetit të kuvendit.

Grupi parlamentar më i madh i opozitës, i cili drejtohet nga deputeti Gazmend Bardhi dhe që njihet gjerësisht si “Rithemelimi”, arriti një kompromis politik me maxhorancën e kryeministrit Edi Rama, në të cilën, sjellja e tyre trazuese në proceset parlamentare ndërpritej ndërsa socialistët pranonin ngritjen e dy komisioneve parlamentare, të cilat më herët ata ia kishin mohuar opozitës me mjete të dyshimta ligjore dhe në shkelje të të drejtave kushtetuese të opozitës.

Ndërsa marrëveshja mes dy grupimeve kryesore politike në vend u përshëndet si një rikthim në normalitet në proceset parlamentare në Shqipëri, shumë vëzhgues ngritën pyetjen nëse, përveç kompromiseve të njohura, marrëveshja mbart edhe kompromise të fshehta. Në veçanti, pyetje u ngritën në lidhje me arsyen se pse opozita ka zgjedhur dy komisione hetimore, nga të teta të kërkuara prej saj, të cilat janë çështje kryesisht nën hetim nga SPAK dhe me potencial jo shumë të fortë politik. Por potenciali praktik i komisionit parlamentar për koncesionet në shëndetësi pritet të bjerret edhe më tutje, nëse shihet se dy nga katër të tilla, janë lënë jashtë objektit të hetimit.

Qeveria e kryeministrit Edi Rama dha në fillesat e mandatit të saj të parë dhe të dytë katër koncesione në sektorin e shëndetësisë, të cilat, i kushtojnë taksapaguesve shqiptarë mbi 50 milionë euro në vit. Që në kohën e procedurave të prokurimit, media dhe shqiptarët ngritën pikëpyetje, si sa i përket logjikës së dhënies së këtyre koncesioneve, ashtu edhe procedurës së përzgjedhur apo profilit të fituesve. Të katër koncesionet janë: Kontrolli bazë i popullsisë, njohur gjerësisht si Check Up, me kosto mbi tetë milionë euro në vit; ofrimi i setit të instrumenteve kirurgjikale, i njohur më së shumti si “sterilizimi”, i cili po kushton aktualisht rreth 17 milionë euro në vit; Koncesioni i shërbimit të dializës në pesë spitale, i cili po kushton aktualisht mbi 9 milionë euro në vit, dhe; shërbimet laboratorike spitalore, i cili po kushton mbi 18 milionë euro në vit.

Ndërkohë, kërkesa e grupit parlamentar të opozitës për komision hetimor parlamentar shkruan: “Në vijim të mbledhjes së Konferencës së Kryetarëve të datës 12.03.2024 dhe detyrave të lëna në atë mbledhje, lutemi gjeni bashkëlidhur projektvendimet e dakordësuara midis maxhorancës dhe opozitës, lidhur me:

Ngritjen e Komisionit Hetimor të Kuvendit për shërbimin publik të Sterilizimit dhe shërbimin publik të Check-Up në shëndetësi.
Ngritjen e Komisionit Hetimor të Kuvendit të Shqipërisë për Trajtimin e të Dënave në sitemin TIMS.”

Siç shikohet, kërkesa e opozitës nuk përfshin hetimin e koncesionit të shërbimit të dializës dhe as atë të shërbimeve laboratorike.

Dy koncesionet e përfshira janë sakaq nën hetim nga SPAK. I pari, ai i sterilizimit, ka sjellë deri më tani arrestimin dhe ngritjen e akuzave ndaj ish-zëvendësministrit të shëndetësisë Klodian Rrjepaj dhe biznesmeni Ilir Rrapaj. Të dy përfunduan në pranga për veprat penale të shpërdorimit të detyrës dhe mashtrimit, ndërsa gjykata kërkoi hetim edhe për ish-ministrin e Shëndetësisë Ilir Beqja dhe ish-ministrin e Financave, Shkëlqim Cani.

Sipas prokurorisë, Rrjepaj manipuloi kostot e shërbimit ndërsa transferoi fitimet në formën e kontratave të konsulencës te një kompani e cila ishte gjithashtu nën pronësinë e tij dhe që kishte vetëm një klient të madh, pra kompaninë koncesionare. Pasi prokurorët nuk gjetën fillimisht vepër penale nga ana e ish-ministrit Ilir Beqaj, gjykata urdhëroi hetime të mëtejshme, të cilat sollën thirrjen e tij si të pandehur për veprën penale të shpërdorimit të detyrës. Rezultatet e hetimit për koncesionin e Check Up nuk janë ende të ditura.

Kërkesa e opozitës sot për të hetuar vetëm këto dy koncesione nga katër, është në fakt e ndryshme edhe nga kërkesa e saj e mëparshme e shtatorit 2023. Në atë kohë, Rithemelimi kërkoi në kuvend ngritjen e një komisioni për hetimin e që të katërtave koncesioneve [link kërkesa], ndryshe nga kërkesa e pas kompromisit, e cila heq dy nga katër koncesionet nga objekti i hetimit.

Koncesionet e të dyja qeverive, asaj të Partisë Demokratike, 2005-2013, por në veçanti, asaj të Partisë Socialiste pas vitit 2013 kanë ngritur pikëpyetje për korrupsion dhe abuzime, nga shqiptarët apo nga institucionet ndërkombëtare. Fondi Monetar Ndërkombëtar ka ngritur vazhdimisht pikëpyetje duke i konsideruar ato si një përdorim “joefikas” i fondeve publike ndërsa ka paralajmëruar për rrezikun për stabilitetin financiar të vendit.

Burimi: BIRN

Vazhdon Odisea e abuzimit me listën e rimbursimit të barnave

Shqipëria është vendi i vetëm në Ballkan, i cili prej tre vitesh nuk ka futur asnjë bar të ri në rimbursim edhe pse ligji e detyron qeverinë që të përditësojë listën çdo vit. Kjo jo vetëm që mban padrejtësisht kostot e larta për buxhetin, por privon qytetarët nga alternativat e reja të kurimit, që janë regjistruar gjatë tre viteve të fundit.

Ministria e Shëndetësisë vazhdon ta mbajë të bllokuar listën e barnave pa dhënë asnjë shpjegim zyrtar, ndërkohë që nën zë sipas Kapital.al justifikohet se nuk ka fonde. Por fondet po vidhen pikërisht nga bllokimi i listës dhe shpenzimi i parave për barna, të cilat paguhen padrejtësisht me çmime të larta, ndërkohë që kanë humbur patentën dhe në treg kanë dalë alternativa më efektive shumë më të lira.

Janë miliona euro që do të kurseheshin ndër vite, të cilat mund të përdoreshin për futjen e barnave te reja, për terapi të cilat nuk kanë trajtim ose e kanë atë shume të kufizuar.

Kostoja totale e rimbursimit të barnave qëndronte në nivelin mesatar prej 11 miliardë lekësh për periudhën 2020-2022 dhe ishte planifikuar në nivelin 11.6 miliardë lekë për vitin 2023. Ndërkohë që kostoja totale e rimbursimit rritet, ajo që vihet re nga të dhënat e raportuara nga FDSKSH është që numri i pacientëve përfitues është në rënie. Kjo dëshmon që kostoja e rimbursimit të barnave vijon të rritet për një pacient. Në raportet vjetore të FDSKSH argumentohet që kjo rritje e kostos, vjen për shkak të përfshirjes në listën e barnave të rimbursueshme të llojeve të reja të barnave për disa kategori sëmundjesh me prevalencë të lartë të cilat rezultojnë të kushtueshme. ¹

Në një intervistë për Top Channel, Diana Toma shprehet se lista ka mbetur ajo e 2021, në të cilën nuk janë futur as barna të reja dhe as nuk është zgjeruar. Ajo vazhdon se pacientët për shkak të mungesës në listën e rimbursimit, ata që s’kishin mundësi të paguanin nuk e kanë marrë variantin e dytë, ose pacientët që e shikonin si domosdoshmëri marrjen e ilaçeve ishin të detyruar të shpenzonin një variant që nuk mbulohej 100%. ²

Gjithashtu ekziston dhe një anë tjetër e këtij problemi: inventari me tepricë i barnave dhe rimbursimi fiktiv. Sipas një artikulli te Kapitali³, një farmaci deklaron se ka blerë 100 njësi të ilaçit X dhe se ka shitur 80 njësi, për të cilat farmacia ka marrë rimbursimin përkatës nga shteti dhe rrjedhimisht duhet të kishte gjendje në inventar fizikë 20 njësi të tjera, por nga kontrolli i inventarit është konstatuar se gjendja fizike e barit në inventar është shumë më e lartë.

Nga raporti i Together For Life thuhet se në dokumentin e PBA 2022-2024 të publikuar nga Ministria e Financave dhe Ekonomisë, raportohet që numri i barnave të planifikuara për t’u rimbursuar për vitet 2022-2024 respektivisht do të jetë rreth 605, 615 dhe 625. Në raportin e monitorimit vjetor të buxhetit për vitin 2028 të publikuar nga MSHMS nuk raportohet për numrin faktik të barnave të rimbursuara në 2022 për të bërë të munduar dhe analizën e kostos së planifikuar me atë faktike por vetëm për numër pacientësh që përfitojnë nga rimbursimi.

Por ajo që vihet re është që në dokumentin e rradhës së PBA për vitet 2023-2025 raportohet që numri faktik për 2022 është 1191 barna dhe planifikimi për periudhën afatmesme është 1200, 1210 dhe 1220 . Ndryshimi i planifikimit nga një vit në vitin tjetër me 100% më shumë tregon një inkonsistencë të lartë në planifikim dhe një mungesë të theksuar të transparencës lidhur me mënyrën e shtimit të barnave në listë në mënyrë të shumëfishuar.

Materiali krijon konfuzion pasi nuk del qartë sa është numri barnave në listën e barnave të rimbursueshme dhe si është shtuar numri i barnave me dyfish në fakt nga ato të planifikuara në dokumentin e PBA 2022-2024, duke vënë në pikëpyetje seriozitetin e raportimit të të dhënave nga ministria përgjegjëse për shëndetësinë dhe mbrojtjen sociale dhe FDSKSH.

“Në momentin që lista nuk ka dalë brenda afatit kohor, gjithë sistemi farmaceutik ecën me një hap më të shkurtuar. Kjo sepse lista shoqërohet me ndryshimin e përvitshëm të sistemit të barnave. Për subjektet kjo përkthehet me dëmtim, sepse stoku nuk përkon me çmimin e ri,” shprehet Diana Toma.

Ky lloj sistemi dhe shumë sisteme të tjera “mbahen kaotike në mënyrë, që të mbeten shtigje të hapura për abuzime”, pavarësisht “gjithë shpenzimet e larta dhe tenderat pafund që institucionet publike kanë bërë në fushën dixhitale…Kjo është një skemë e mirëfilltë, e cila vjedh miliona euro në vit nga paratë e qytetarëve, por që askush nuk ka vullnetin ta gjurmojë deri në fund.” citon Kapital.

Ky artikull është pjesë e raportit “FONDI I SIGURIMIT TË DETYRUESHËM TË KUJDESIT SHËNDETËSOR: A mbulon skema nevojat reale për kujdes shëndetësor?” zhvilluar dhe publikuar nga shoqata Together for Life në kuadër të projektit “Transparenca dhe Llogaridhënia në Sektorin e Shëndetësisë” mbështetur nga NED – National Endowment for Democracy. Për më tepër: https://www.togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2024/03/Raport_A-mbulon-Skema-nevojat-reale-per-kujdes-shendetesor.pdf ↩︎
https://youtu.be/ZXla83_GeuM?si=F2doeTT4V–H1hOU ↩︎
https://www.kapitali.al/rikthehen-rimbursimet-fiktive-te-ilaceve-farmacite-dalin-me-teprica-fizike-barnash-te-rimbursuara/ ↩︎

Hetimi i SPAK për koncesionin e Sterilizimit, ish-ministrit Beqaj i komunikohet akuza: ‘Shpërdorim detyre’

SPAK ka përfunduar hetimet dhe i ka komunikuar akuzën për ‘shpërdorim detyre’ ish-ministrit të Shëndetësisë, Ilir Beqaj për çështjen për koncesionin e sterilizimit. Lajmi konfirmohet për BalkanWeb nga gazetarja Klodiana Lala.

Beqaj ka shkuar mëngjesin e sotëm në ambientet e SPAK, ku po vijon seanca.

Kujtojmë se ish-ministri dhe 8 persona të tjerë, mes tyre ish-zyrtarë dhe biznesmenë, janë zyrtarisht nën akuzë nga SPAK për dosjen për koncesionin e sterilizimit.

Në daljet e tij mediatike, Beqaj ka mohuar akuzën e shpërdorimit të detyrës, ndërsa ka qenë i hapur për hetime.

Hetimet u përqëndruan mbi procedurat e dhënies së koncensionit prej 100 milionë eurosh për 10 vjet, pas dyshimeve për shpërdorim detyre, mashtrime dhe falsifikim dokumentash.

Gjykata e Posaçme ka vlerësuar se ekziston dyshimi, bazuar në faktet penale, që zoti Beqaj ka konsumuar edhe elementë të falsifikimit të vulave dhe formularëve dhe se ai ka qenë në dijeni të plotë të gjithë procedurave dhe dokumentave, ku ka lejuar të pasqyrohen në studimin e fizibilitetit të dhëna të rreme lidhur me kostot e projektit dhe më pas u zgjodh koncensioni si procedurë më e favorshme se sa prokurimi publik.

Zoti Beqaj nuk i ka pranuar akuzat, ndërsa hetimet flasin për fryrje në llogaritjet e kostove të sterilizimit, për të cilat ai dyshohet se si ministër i ka toleruar dhe nuk ka ndërhyrë për t’i anulluar.

Ish ministri akuzohet se nuk mori masa për të vënë në punë Qendrën shtetërore të sterilizimit, as nuk vlerësoi nëse funksionimi i asaj qendre, pa ia kaluar koncensionarit, do të ishte më me leverdi ekonomike se sa kontrata e Partneritetit Publik-Privat, e cila parashikon sterilizim të personalizuar të pajisjeve kirurgjikale.

Zoti Beqaj dyshohet se nuk ka vepruar për të shmangur konfliktin e interesit mes zëvendësit të tij Klodian Rrjepaj dhe biznesmenit Ilir Rrapaj, të cilët kishin njohje prej një kohe të gjatë.

Prokuroria e Posaçme sekuestroi në shkurt disa pasuri të biznesmenit Ilir Rrapaj, 40 për qind të aksioneve të kompanisë SaniService, dy kompani ku ai është aksioner, dy llogari bankare, 13 automjete dhe një apartament banimi.

Ku shkojnë fondet e planifikimit buxhetor?

Ajo që vihet re në shërbimin e kujdesit parësor është rritja e numrit të vizitave të kujdesit parësor të cilat në shifrat fakt tejkalojnë dhe parashikimet afatmesme të periudhës. Në dokumentet buxhetorë afatmesëm të MSHMS (Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale) për vitet 2022-2024 ishin parashikuar mesatarisht për periudhën 2022, 6.4 milionë vizita dhe në fakt numri i vizitave është rritur me 700 mijë më shumë duke shkuar në 7.1 milionë vizita. Rritja e numrit të vizitave nënkupton ulje të kostos për vizitë, e cila duhet të impaktojë nivelin e parashikimit të fondit të planifikuar për vitet pasuese. Në realitet planifikimi i bërë nga FDSKSH nuk merr në konsideratë treguesit faktik të numrit të vizitave dhe kostos për njësi.

Më poshtë paraqitet kostoja për vizitë në lekë referuar të dhënave më sipër:

Kostoja mesatare për një vizitë në kujdesin parësor i kushtoi FDSKSH (Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të kujdesit Shëndetësor) në vitin 2020 – 1156 lekë, ndërkohë që kostoja rritet me 17% në vitin 2021, dhe ulet me 12% në vitin 2022, në vitin 2023 planifikimi i kostos rritet me 40% duke shkuar në vlerë nominale në masën 1668.2 lekë nga 1189 lekë pra rreth 480 lekë më shumë.

Kjo rritje nuk vjen nga rritja e numrit të vizitave, pasi sikurse shihet planifikimi i vizitave rezulton në ulje. Referuar të dhënave zyrtare të INSTAT¹ indeksi i çmimeve të konsumit për vitin 2023 është 3.8%, çka është larg nivelit të rritjes së kostos së vizitës me 40% në vitin 2023. Mungesa e argumentave si dhe luhatshmëria e madhe e kostos për vizitë nga një vit në vitin tjetër, ngrenë dyshime mbi cilësinë e planifikimit buxhetor nga FDSKSH dhe për pasojë efiçiencën e përdorimit të fondeve. Theksojmë se pjesa më e madhe e kostos së kujdesit parësor përballohet nga të ardhurat nga kontributet dhe një pjesë e vogël e saj përballohet nga transferta e buxhetit të shtetit.

Paketa e check up-it, i kushtoi për vitin 2022 FDSKSH në masën 876 milione lekë pavarësisht se numri i pacientëve që përfituan nga paketa ishte nën numrin dysheme të përcaktuar në kontratë prej 475 mijë pacientësh. Përfituan nga shërbimi 454 828 qytetarë, pra 20 172 më pak se tavani, duke i kushtuar buxhetit të shtetit një humbje prej 37.2 milionë lekë të cilat i paguhen koncensionarit pavarësisht se nuk u kryen analizat.

Nga ana tjetër paketa e check up-it përfshin një numër të kufizuar analizash për qytetarët duke u reduktuar në një analizë gjaku komplet, urine komplet dhe EKG zemre. Kostoja e kësaj paketa përfshirë dhe kontrollin mjekësor shkon në 1800 lekë/person. Ndërkohë, po të krahasojmë një paketë të thjeshtë check-up të ofruar nga spitalet private numri i analizave të ofruara është minimalisht 26, dhe paketat rezultojnë të diferencuara sipas gjinisë duke ofruar kontrolle specifike parandaluese për femrat sikurse janë eko e gjirit dhe PAP testi apo Antigeni prostatik specifik (PSA) për meshkujt. Kostoja e plotë e një pakete të thjeshtë kontrolli bazë me 26 analiza rezulton në masën 6800 lekë².

Sikurse mund të analizohet lehtësisht paketa e kontrollit bazë të shtetit kushton sa 1/3 e një pakete të ofruar në një spital privat, por numri i analizave të ofruara është sa 1/8 e atyre të ofruara nga spitali privat. Në këtë kontekst vihet në diskutim:

Eficenca e përdorimit të fondeve publike;
Efektiviteti i politikës së kontrollit bazë për të garantuar mbulimin universal të popullsisë me shërbim si dhe për të parandaluar sëmundje me prevalencë të lartë;
Deri tani nuk rezulton të jetë publikuar ndonjë analizë e efektivitetit të politikës së kontrollit bazë në aspektin mjekësor të saj, analizë që duhet të ishte pjesë e raporteve të monitorimit vjetor të performances së MSHMS dhe e FDSKSH në kuadër të transparencës, me kontribuesit dhe me të gjithë palët e interesuara.

Burimi: Ky artikull është pjesë e raportit “FONDI I SIGURIMIT TË DETYRUESHËM TË KUJDESIT SHËNDETËSOR: A mbulon skema nevojat reale për kujdes shëndetësor?” zhvilluar dhe publikuar nga shoqata Together for Life në kuadër të projektit “Transparenca dhe Llogaridhënia në Sektorin e Shëndetësisë” mbështetur nga NED – National Endowment for Democracy. Për më tepër: https://www.togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2024/03/Raport_A-mbulon-Skema-nevojat-reale-per-kujdes-shendetesor.pdf

https://www.instat.gov.al/media/12745/ick_tetor_2023.pdf ↩︎
https://intermedica.al/oferta-e-plota/ ↩︎

Shqipëri, “autonomia spitalore” rikthehet debati për shërbimet shëndetësore

Në Shqipëri autoritetet zyrtare po prezantojnë disa elementë të autonomisë spitalore, që parashikon delegimin gradual të vendimarrjes financiare dhe administrative nga strukturat e qeverisjes së përgjithshme te spitalet. Spitalet publike që plotësojnë disa kritere, po pajisen me kartën e autonomisë menaxheriale, e cila bazohet në atë që quhet praktikë e dyfishtë, sipas së cilës qytetarët do të kenë mundësi të zgjedhin mjekët që duan për të marrë shërbim jashtë orarit zyrtar, kundrejt pagesës. Zyrtarët thonë se kjo reformë do të sjellë rritje të shërbimeve dhe cilësisë, ndërsa njohës të fushës së shëndetësisë mendojnë se e konceptuar në këtë mënyrë, ajo rrit edhe më tej kostot nga xhepi i qytetarëve.

“Jo vetëm praktikë e dyfishtë, por edhe rritja së brendshmi e shpërblimit të mjekëve, në bazë të meritës do të bëjë që interesi për të punuar në spitalet publike, të jetë gjithmonë e më i lartë, konkurenca të jetë gjithmonë e më e fortë dhe pastaj kush do të shkojë në Gjermani, të na marrë të keqen”.

Kështu u shpreh pak kohë më parë Kryeministri Edi Rama, gjatë prezantimit të autonomisë spitalore, vetëm një ditë pasi Gjykata Kushtetuese vendosi t’u japë të drejtë studentëve të mjekësisë që kërkuan shfuqizimin e një përkufizimi ligjor që i detyronte ata pas përfundimit të studimeve të punonin në vend për një periudhë 2, 3 dhe 5 vjeçare, para se t’u dorëzohej diploma. Me bindjen se reforma do arrijë të frenojë largimin e mjekëve nga vendi autoritetet argumentojnë se ajo u jep pavarësi spitaleve, që përmes bordeve që do të zgjidhen, të menaxhojnë burimet financiare, njerëzore, apo të lidhin kontrata me palët e treta. Zyrtarët janë të bindur se kjo praktikë do të rrisë cilësinë, shërbimet për qytetarët, dhe të ardhurat dytësore të institucioneve spitalore.

Në fund të janarit të këtij viti kartën menaxheriale të autonomisë spitalore e morën 5 spitale, 4 rajonale dhe ai Univeristar Nënë Tereza në Tiranë,(në vend janë 41 spitale publike, 6 të nivelit terciar, 11 të nivelit rajonal dhe 24 spitale bashkiake). Disa elementë të kartës u eksperimentuan prej një viti në Spitalin Memorial të Fierit.

Sot qytetarët e marrin shërbimin shëndetësor në spitalet publike përmes sistemit të referimit, pa pagesë. Ajo që po diskutohet më së shumti në kuadër të autonomies, lidhet me atë që quhet praktika e dyfishtë, sipas së cilës mjekët të cilët kërkohen nga qytetarët përtej orarit të punës, kanë mundësi të shfrytëzojnë ambientet e spitalit, fillimisht vetëm për konsulta dhe në një fazë tjetër edhe aparaturat, për të ofruar një shërbim ekstra me pagesë, ku 70% të pagesës i merr mjeku dhe 30% spitali, me kusht që pagesa e mjekut të mos tejkalojë 30% të pagës mujore të tij. Kjo ndodh kur qytetarët nuk duan të presin radhën që parashikon sistemi i referimit nga mjeku i familjes, dhe ai specialist. Por ekspertë të shëndetit publik, mendojnë se modeli i autonomisë spitalore që ofron qeveria do të rrisë kostot nga xhepi të qytetarëve për shëndetësinë.

“Kur dëgjoj shprehjen 70% e merr mjeku dhe 30 spitali, pyetja e parë që me vjen në mend është – kush i paguan këto para? I paguajnë qytetarët. Atëherë ne çfarë po bëjmë, po i kërkojmë para njerëzve t’i shtojmë shpenzimet nga xhepi. Të mos harrojmë dhe një element të rëndësishëm. Nuk është vetëm mjeku në shëndetësi. Është një ekip. Ka mjekë, ka infermierë, ndihmës, laborantë, imazheristë, teknikë imazherie, administratë, s’ka asnjë shpjegim për këtë dhe asnjë diskutim”- u shpreh për Zërin e Amerikës Ilir Alimehmeti, ekspert i shëndetit publik.

Zv. Ministrja e Shëndetësisë Entela Ramosaçaj, për Zërin e Amerikës i kundërshtoi këto argumenta dhe tha se praktika e dyfishtë ul listën e pritjes brenda sistemit të referimit, rrit cilësinë dhe shërbimet por jo kostot për qytetarët.

“Patjetër që jo. Shërbimi pranë spitaleve publike do të vijojë të ofrohet falas. Dhe për pacientët që do të duan ta marrin këtë shërbim brenda orarit të punës, brenda sistemit të referimit nuk do të ketë asnjë kosto për xhepat e qytetarëve. Kostoja do të jetë zero”- u shpreh Entela Ramosaçaj Zv .Ministre e Shëndetësisë.

Nga ana tjetër Ish-Ministri i Shëndetësisë Petrit Vasili, i tha Zërit të Amerikës, se disa hapa të autonomisë spitalore që lidhen me menaxhimin e fondit të barnave nga vetë institucionet spitalore, investimet apo rekurtimet e personelit janë hedhur mbi një dekadë më parë dhe se në vijim kishin nevojë të përmirësoheshin. Ai merr si shembull projektin e pilot të Autonomisë Spitalore në spitalin e Durrësit që funksionoi për një kohë të gjatë. Z. Vasili është kritik me elementët e autonomisë spitalore që ofrohen sot nga qeveria ndërsa sjell në vëmendje konçensionet në sistemin shëndetësor si një praktikë centralizuese.

“Kjo është masë propagandistike, pa bazë reale që e shthur dhe e mbingarkon sistemin spitalor. Do të krijohet patjetër dhe çorganizim, do krijohen keqkuptime të brendshme, pamundësi të ndarjes ku fillon shërbimi publik dhe ai privat do përdoren të njëjtat asete. Çfarë fituam. Asgjë. Nëse i referohemi konçensioneve. A ka hapësirë një spital autonom të vendosë për një shërbim që e vendos ministria? Kjo gjë ndodh, për laboratorët dhe elementë të tjerë. Ky është autonomia?”- u shpreh Petrit Vasili, ish Ministër i Shëndetësisë.

Por drejtuesja e Spitalit memorial të Fierit, ku prej një viti u pilotuan disa elementë të kartës menaxheriale të autonomisë spitalore thotë se aktiviteti i këtij spitali u rrit me 70%, dhe për pasojë dhe aksesi i qytetarëve.

“Praktika e dyfishtë këtë bën, ul listën e pritjes, e mirmenaxhon atë, dhe i jep qytetarit të drejtë të përzgjedhë vendin e duhur aty ku është shërbimi më i mirë dhe më cilësor. Njëkohësisht krijohet dhe një marrëdhënie e re besimi mes pacientit dhe mjekut”- argumentoi Rudina Degjoni, Drejtore e Spitalit Memorial të Fierit.

Mjaft qytetarë shtrojnë pyetjen nëse e shmang korrupsionin në radhët e bluzave të bardha utonomia spitalore. Disa prej tyre e shohin pozitivisht reformën në këtë drejtim dhe mendojnë se suksesi i saj do të varet ekipet që do ta zbatojnë.

“Ekipet menaxheriale duhet të jenë në lartësinë e reformës. Nëse ne nuk vendosim autoritete drejtuese dhe një ekip menaxherial me mekanizma kontrolli dhe audituese rrezikojmë të kemi probleme që lidhen me mungesën e transparencës, me nxitjen e favorizmit të kolegëve të caktuar, dhe mund të jetë një moment që mund të na fusë në një rreth vicioz sistemin shëndetësor”- u shpreh Qamil Dika pedagog në Fakultetin e mjekësisë UMT.

Një tjetër element i reformës së autonomisë spitalore është konkurueshmëria. Zyrtarët mendojnë se spitalet publike do jenë gjithnjë e më konkuruese me ato private.

“Qytetari i cili merr një shërbim edhe më cilësor patjetër që do të sjellë një konkurencë të shëndetshme jo vetëm mes spitaleve publike por dhe me ato private”- vijoi Zv.Ministrja e Shëndetësisë Entela Ramosaçaj.

Por eksperti i shëndetit publik Ilir Alimehmeti, nuk pajtohet më këtë argument.

“Përse dikush dëshiron të punojë jashtë orarit? Do të thotë që ajo punë e parë nuk i mjafton. Parimi duhet të jetë pagë e denjë për një punë të denjë. Nëse ne dalim përtej orarit, do të thotë që ne gjatë orarit nuk garantuam asgjë. Je në konkurencë me sistemin spitalor privat. Jemi në pozita totalisht të pabarabarta. Dhe në këtë garë do fitojnë privatët sepse qofshin kushtet, metodat, kontratat të cilat përmirësohen në vijimësi janë në favor të tyre?- vijoi Ilir Alimehmeti ekspert i shëndetit publik.

Spitalet publike në Shqipëri po hyjnë në garën për autonomi, në një klimë jo shumë të favorshme sa i takon financimit të sistemit të shëndetësisë. Buxheti për këtë sektor edhe pse është rritur ndjeshëm në dekadën e fundit me mbi 80%, në raport me PBB ai është rreth 3%, dukshëm nën mesataren prej 8% të vendeve të BE. Nga ana tjetër edhe numri i mjekëve për banorë është i ulët, 188 për 100 mijë banorë, kur në vendet e BE është 374. Edhe pse pagat në shëndetësi, gjatë viteve të fundit janë rritur largimi i mjekëve nga vendi po i jep goditje të vazhdueshme sistemit.

Burimi: Zëri i Amerikës

Zheni Gjergji: Qeveria jo transparente, shqiptarët paguajnë 60% nga xhepi i tyre për shërbim dhe trajtim shëndetësor

Gjatë tryezës së diskutimeve organizuar nga Shoqata Together for Life, ku u prezantua raporti me temën “Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor – A mbulon skema nevojat reale të kujdesit shëndetësor”, mbështetur nga National Endowment for Democracy, Kryetarja e e Komisionit të Shëndetësisë, Zheni Gjergji deklaron se, pavarësisht se qeveria flet për “buxhete historike”, Shqipëria është një nga vendet me buxhete më të ulëta për shëndetësinë.

“Komisioni i Shëndetësisë analizon cdo vit buxhetet që akordon qeveria shqiptare për shëndetësinë dhe ajo që vihet re është se këto buxhete e klasifikojnë Shqipërinë si një nga vendet me buxhetet më të ulëta, krahasuar me vendet e BE dhe ato të rajonit. Ne shkojmë diku te 30% e Prodhimit të Brendshëm Bruto, ndërkohë që vendet e rajonit dhe të Europës shkojnë tek 47-56% . Pra ne shikojmë se i gjithë kalvari i marrjes së shërbimit shëndetësor për qytetarët shqiptarë vjen edhe nga mungesa e një buxheti që vazhdon të jetë një buxhet që nuk lëviz. Vetëm në vitin 2021 kemi pasur një rritje të lehtë të buxhetit për shkak të COVID me 7.5 %, pastaj po të shikojmë buxhetin e 2024 ka një ulje diku rreth 1.5%. Sot në vitin 2024, edhe pse dixhitalizimi dhe ashtuquajtura e qeverisë Transparenca propagandohet si e një niveli të lartë, në fakt e vuajmë edhe ne si Komision i Shëndetësisë mungesën e Transparencës. Materialet për buxhetin apo edhe për ligje të cilat kanë kaluar në komision vijnë ditën e fundit apo orën e fundit përpara se ne të shqyrtojmë buxhetin apo ligjet që kanë prekur sistemin shëndetësor, siç ka qenë ligji i autonomisë financiare, por edhe ligji për studentët që prek të ardhmen tonë,” u shpreh Gjergji gjatë tryezës së diskutimeve.

Sipas saj qytetarët shqiptarë paguajnë më shumë nga xhepi i tyre për të marrë shërbim dhe trajtim mjekësor.

“Këmbanë alarmi për komisionin ishte edhe raporti i OBSH-së, që vërtetoi dhe njëherë që shqiptarët janë qytetarët që pagujnë më shumë për sistemin shëndetësor, rreth 465 dollarë në vit, nga këto 277 dollarë paguante secili qytetar nga xhepi i vet për shërbim dhe trajtim mjekësor. Që do të thotë se skema e FSDKSH bie, nëse ti mendon se 60% çdo qytetar e nxjerr nga xhepi vet për të siguruar shërbim dhe trajtim shëndetësor,” nënvizon ajo.

Znj. Gjergji nënvizon se shëndetësia falas në Shqipëri nuk ekziston.

“Ndaj edhe raportet e fondit kanë disa mangësi, sepse ndeshemi edhe me ankesat e qytetarëve, të medias, ndërkohë që është një gamë e medikamenteve të reja të cilat qarkullojnë në Shqipëri, por që nuk janë pjesë e listës së barnave të rimbursueshme. Sëmundjet Onkologjike nga 140 preparatë, vetëm 40 qarkullojnë në Shqipëri, çka do të thotë që nuk marrin protokollet e reja të miratuara nga OBSH për trajtimin e patologjive. Ky është një handikap. Lista e rimbursueshme prej tre vitesh vetëm është iniciuar, por nuk është ndryshuar dhe në fakt nuk e kisha kapur te raporti i KLSH-së, që disa barna nuk përdoren fare nga kjo listë e miratuar prej vitesh, kështu që është një alarm në fakt edhe për komisionin, i cili do të hartojë listën për 2024, që ta ketë në prioritetin e tij, që këto barna që nuk përdoren dhe kanë dalë nga protokollet e mjekimit prej vitesh, nuk duhet të jenë më pjesë e listës së barnave të rimbursueshme, apo mendikamente të një cilësie jo të mirë të pamiratuara nga FGA apo dhe kritere të tjera.”

Problematikë shfaqet edhe me personat me aftësi ndryshe.

“Një kategori shumë e prekur nga skema e kujdesit shëndetësor janë invalidët. Vetëm 1% e personave me PAK mbulohen në shërbimin shëndetësor dhe pagesa mesatare e këtyre personave për ndihmën ekonomike ka rënë nga viti i aplikimit të skemës së re për ndihmën ekonomike dhe është parë që për vitin 2023 kemi 2.8 % të të ardhurave, dhe në 2014 kemi një rritje 0.4%,” thekson Gjergji.

Lidhur me autonominë spitalore, Gjergji shprehet se, “kemi kërkuar ekspertiza dhe për ligjin e autonomisë spitalore, që në gjykimin tim nuk pati një konsulencë të qartë edhe me stafet mjekësore të spitaleve rajonale, jo vetëm të QSUT, dhe besoj se ai është një ligj që shumë shpejt do të ketë handikapet e veta madhore në dhënien e shërbimit shëndetësor për qytetarët.”

Burimi: Gazeta Shëndeti

Të zhvatësh edhe sëmundjen/ Si po vidhen shqiptarët me çmimet e ilaçeve

nga Klodian Tomorri

Nurofen për fëmijë është një medikament, i cili përdoret për të kuruar dhimbjen, inflamacionin dhe temperaturën tek të miturit nga 3 muaj deri në 9 vjeç.

Ky bar në Shqipëri tregtohet ekskluzivisht nga kompania FarmaNet dhe aktualisht një kuti kushton 605 lekë. I njëjti bar në Greqi, kushton 2.33 euro ose 240 lekë për kuti. Pra 2.5 herë më lirë në Greqi ose 2.5 herë më shtrenjtë në Shqipëri.

Ligjërisht çmimet e ilaçeve në Shqipëri janë të rregulluara me marzh fitimi të përcaktuar. Sipas ligjit, importuesve dhe shpërndarësve të shumicës u lejohet një marzh fitimi 11 për qind mbi çmimin CIF, pra koston e ardhjes së mallit deri në port. Ndërsa farmacive të pakicës u lejohet të shtojnë maksimalisht një marzh 25 për qind mbi çmimin e blerjes nga shpërndarësi i shumicës.
Ligjërisht diferenca prej 2.5 herë në çmimin e një medikamenti nuk duhet të ekzistojë. Kapitali iu drejtua kompanisë FarmaNet, mbi arsyet se pse ajo e shet Nurofenin 2.5 herë më shtrenjtë se në Greqi por nuk mori një përgjigje.

Vjedhje në shkallë industriale
Nurofen është vetëm një nga rastet. Por të tilla ka me qindra. Madje abuzimi është aq flagrant sa që edhe në tregun e brendshëm diferencat në çmime janë me fish. Gazetari Renaldo Saliani publikoi në faqen e tij në facebook rastin e një medikamenti të quajtur Bisolvon.

Në njërën farmaci, në pullën fiskale të barit ishte vendosur çmimi 286 lekë për kuti. Ndërsa në një farmaci afër të parës, në pullën e të njëjtit ilaç shkruhet çmimi 713 lekë. “Cila nga dy farmacitë mashtron pacientët dhe shtetin duke falsifikuar pullën?” pet gazetari në postim e tij, ku bashkangjitur gjenden fotot e medikamentit me dy çmime.

Një tjetër gazetar, Mentor Kikia thotë se e njëjta recetë e përshkruar nga mjeku, në Tiranë kushtonte 85 euro, ndërsa në Athinë çmimi ishte 37 euro. “Të njëjtën kurë, i njëjti prodhim dhe dozë, në Tirane 85 Euro, në Athine e mora 37 Euro,” denoncon Kikia. Provat e shumta si këto faktojnë qartë se tregu i barnave në Shqipëri është shthurur dhe në pjesën e tij më të madhe ka kaluar në paligjshmëri.

Sipas të dhënave zyrtare nga INSTAT, shqiptarët shpenzojnë mesatarisht 300 milionë euro në vit për ilaçë. Por diferencat e tilla në çmime dëshmojnë se me shumë se një treg funksional, kjo është një vjedhje në shkallë industriale, e cila jo vetëm zhvat, por edhe vret njëkohësisht.

Diferencat në çmime janë vetëm njëra anë e paligjshmërisë së tregut. Ana tjetër është cilësia e medikamenteve. Shumë mjekë dashamirës, të cilët përshkruajnë receta i këshillojnë shpesh pacientët, që nëse kanë mundësi t’i blejnë ilaçet jashtë shtetit. Kjo tregon shumë.

Zhvatësi është qeveria
Gjatë kohës që ishin në opozitë, socialistët shpikën një term, i cili në atë kohë zuri vend gjerësisht në debatin politik. Termi ishte taksa e sëmundjes dhe i referohej tatimit mbi vlerën e shtuar që ish qeveria demokratike aplikonte mbi medikamente.

Asokohe, Mimi Kodheli, Ilir Beqaj, Erjon Braçe dhe shumë socialistë të tjerë e etiketonin qeverinë si të pashpirtë deri në pikën që taksonte edhe sëmundjen duke u zotuar se me ardhjen e tyre në pushtet TVSH e ilaçeve do të hiqej. Dhe në fakt ashtu ndodhi.

Qeveria e Partisë Socialiste e hoqi tvsh-në mbi barnat. Por qytetarët shqiptarë po zhvaten edhe më rëndë dhe tashmë po dënden me ilaçe, cilësia e të cilave është e dyshimtë.
Për të parën, kontrollin e çmimeve të ilaceve, përgjegjësia ligjore bie direkt mbi agjencitë qeveritare nën varësi të ministrisë së Shëndetësisë. Janë këto agjenci, përgjegjësit kryesorë se pse shqiptarët grabiten duke paguar çmime deri në 3 herë më të shtrenjta për ilaçet.

Për të dytën, atë që lidhet me cilësinë përgjegjësia është po ashtu ka direkte mbi qeverinë. Kjo qeveri ndërmorri një sërë nismash ligjore, të cilat i hapën rrugë tregtimit të ilaçeve të pakontrolluara në treg.

Ndaj ndërsa demokratën dikur taksonin sëmundjen për arkën e shtetit, edhe pse në këtë rast taksa shërbente dhe si mekanizëm për të kontrolluar abuzimin me çmimet, qeveria aktuale sëmundjen po e zhvat. Ndërsa pacientët po i vret duke e shndërruar tregun e barnave në një moçal të qelbur korrupsioni, i cili ka fuqinë të bllokojë edhe listën e barnave.

Petrit Vasili mbi autonominë spitalore: Proces i kompromentuar nga fillimi në fund / Selime Bregu: Koncensionari “zhvat” rreth 845 milonë lekë për punë të pabëra

Ish ministri i Shëndetësisë, Petrit Vasili vë gishtin në disa plagë që vuan sistemi ynë shëndetësor sot. Konstatimet e tij erdhën gjatë tryezës së diskutimeve organizuar nga Shoqata Together for Life, ku u prezantua raporti me temën “Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor – A mbulon skema nevojat reale të kujdesit shëndetësor”, mbështetur nga National Endoëment for Democracy.

“Ajo që vjen nga qeveria është një produkt, i cili vetëm votohet,edhe kur në tavolinë vendosen mediokritete të padëgjuara në lidhje me fenomene të caktuara. Sistemi që keni marrrë në monitorim, nuk kam pse t’i kursej lëvdatat, sepse shëndetësia ka qenë gjithmonë e vështirë për t’u analizuar për shkak të komplikushmërisë së saj e karakterizuar me ca vështrime nga sipër, në kuadër pereceptimesh dhe analiza të tilla në rradhë të parë ndihmojnë ata që menaxhojnë sistemin. Mund të jenë të hidhura, por problemet këto janë. Me problemet duhet të përballesh, për t’ju ikur është shumë kollaj. Sistemi në përgjithësi vuan nga paqartësia, të cilën e ka sjellë politizimi pa kuptim në shërbim të propagandës. Sistemet kanë një gjë kokëforte, kanë nevojën dhe detyrimin e vijimësisë. Pra ndërtohen katet me shumë vështirësi, por gjithmonë hidhen kate të tjera. Ideja e rrënimit dhe bërjes nga e para është budallallëk, mungesë horizonti, në zhargon njerëz që nuk ia dinë zanatit. Ju e dini që ne kemi vuajtur idenë e “shëndetësisë falas”, të cilën po ua them haptas që edhe politikisht nuk e kam mbështetur kurrën e kurrës, sepse ishte jo realiste, solli një konfuzion të jashtëzakonshëm, gjë e cila u verifikua, nuk e ndryshoi modelin. Të njëjtin ligj kemi këtu, ligjin e 2010, me ndryshime të vogla, pra sistemi miks është me sigurime shëndetsore dhe kontribute nga shteti. E gjithë dogma ra, por çfarë krijoi? Konfuzion. Shëndetësia nuk e duron dot paqartësinë, kërkon një linjë shumë të qartë, së pari. Së dyti, ashtu siç thatë me ligjin e autonomisë ne hapim një epokë të re. Këto budallaliqe unë i kam dëgjuar në kohën e partisë së Punës. Pse duhet të themi fillon nga e para?! Pse s’duhet të përdorim atë që ka qenë më përpara e ta shpiem edhe më tutje? Tani e ka bërë publike dhe nuk ka pasur prononcime nga asnjë njeri”, tha Vasili.

Në lidhje me propozimin për autonomi spitalore, që parashikon delegimin gradual të vendimarrjes financiare dhe administrative nga strukturat e qeverisjes së përgjithshme te spitalet, ai shprehet se është një handikap i kompromentuar.

“Nismat për autonomi spitalore datojnë që në vitin 2000-2001 dhe duhet t’jua themi shqiptarëve, jo t’i gënjëjmë. Banka Botëror, OBSH dhe të tjera institucione në atë kohë ndërrmorën nismën në atë kohë, spitali pilot, spitali i Durrësit. Që në 2001, është nisur nga socialistët në atë kohë.

Por çfarë ndodhi më tutje, a pati thellim? Po në 2010 buxhet i parë, fondi që quhet sot të tëra paratë e administrimit spitalor i kaloi fondit dhe MSH mbante vetëm fondet minimale për programet e shëdetit publik edhe elementë të tjerë të promocionit.

Elementët e autonomisë u shtrinë deri në qendrat shëndetësore, të cilat dolën me llogari më vete dhe administronin veten e tyre, përfshirë edhe emërimin e personelit, që në atë kohë e kishte komuna, drejtori i Shëndetit Publik, drejtori i Parësorit dhe kryetari i komunës ishin njerëzit që përzgjidhnin personelin shëndetësor për t’ju përgjigjur ekzigjencave që kishte terreni. Gjithashtu, elementë të administrimit, të gjithë spitalet fondet e blerjes së barnave i bënin ata, dhe u decentralizuan. Nuk kishta më ministra që mbanin vulën e MSH dhe firmosnin barnat, por gjithë spitalet rajonale blinin vetë barnat. U rikthyen mbrapsht të gjitha dhe për më tepër u fut dhe praktika e koncensioneve. I bie që një autonomi do të bashkëjetojë me koncesione, që janë iniciativë e centralizuar, e kompromentuar fillim e mbarim.”

Sipas Vasilit, “Të thuash shëndetësi falas , mbulim universal dhe në të njëtën kohë ka edhe sigurime shëndetësore…” është një paradoks, ndërkohë që pesha e shpenzimeve nga xhepi nga 40% ka shkuar në 60%.

Ndërsa kryeaudituesja e KLSH-së Selime Bregu solli në vëmëndje problematikat kyçe të indetifikuara nga institucioni i KLSH-së.

Problematika më e fortë mbeten koncensionet, të cilit i paguhan plot 845 milonë lekë për të mbuluar popullatën me kontroll mjekësor , për një punë të pakryer.

Një problematikë me “flamur të kuq” mbetet lista e barnave.

Burimi: Gazeta Shëndeti

Barra e sëmundjeve rrit importet e farmaceutikës me 14% më 2023, por po konsumohen ilaçe më të lira

Sasitë e importeve të produkteve farmaceutike panë rritje të shpejtë vitin e kaluar me rreth 14%, pas një rënie të lehtë pas pandemisë.

Të dhënat e INSTAT referojnë se vitin e kaluar u importuan 6,753 tonë ilaçe nga 5,917 tonë me 2022, por shihet një tendence e rritjes së fortë e importeve nga Turqia.

Vitin e kaluar u importuan nga ky vend 1203 tonë produkte farmaceutike, të cilat zunë 17 për qind të importeve totale të këtyre produkteve. Para pandemisë në vitin 2019 importet nga Turqia zinin vetëm 8 % të importeve totale të produkteve farmaceutikë (shiko grafikun e mëposhtëm).

Ekspertët e tregut të farmaceutikës pohojnë se fondet e ulëta të rimbursimit kanë çuar konsumin e barnave drejt alternativave të lira që vijnë kryesisht nga Turqia, ndërkohë që përfaqësitë e kompanive shumëkombëshe janë tërhequr nga Shqipëria. Nga 13 të tilla që ishin para disa vitesh, tani janë vetëm 3 prej tyre.

Në vitin 2023, vendi ynë ka importuar 26,8 miliardë lekë (255,7 mln euro) produkte farmaceutike, por vetëm rreth 12 miliardë lekë ose 44% janë mbuluar nga fondi i rimbursimit që vihet në dispozicion nga qeveria shqiptare.

Të dhëna më të detajuara tregojnë se shqiptarët kanë akses të ulët te barnat kryesore që trajtojnë sëmundjet kardiovaskulare, onkologjinë, autoimunet, nervoret etj. Të dhënat nga Shoqata Shqiptare e Përfaqësive Farmaceutike tregojnë se barnat e reja që kanë një trend të lartë shitje në tregjet europiane dhe ato të rajonit ende nuk kanë hyrë në tregun shqiptar.

Ato kushtojnë shumë dhe nuk janë të përballueshme për pacientët, pasi shteti nuk i rimburson. P.sh. në Shqipëri nuk janë të pranishme të tilla si Apixaban, Pembrolizumab që trajtojnë sëmundje autoimune.

Tregu shqiptar është në zhvillim e sipër, ku barnat tradicionale gjenerike dhe ato jashtë patentës përfaqësojnë 76%, ndërsa trajtimi spitalor i specializuar dhe me terapi inovative vetëm 24%.

Përfaqësuesit e tregut farmaceutik thonë se nevojat e popullsisë janë shumë më të larta se furnizimet aktuale. Por përvoja globale ka treguar se financimet publike dhe orientimi i tyre i drejtë i çon përpara sistemet shëndetësore dhe përmirëson ndjeshëm shërbimet shëndetësore për popullatën.

Nga viti 2019 deri më 2024, buxheti i FSDKSH (struktura që financon shërbimet shëndetësore publike) është rritur me rreth 40%, ndërsa zëri i rimbursimit të medikamenteve vetëm 20%, sipas të dhënave zyrtare.

Në vitin 2019, fondi i rimbursimit zinte 24% të totalit të shpenzimeve të FSKDSH-së, ndërsa më 2024 vetëm 20.6%./Monitor

Burimi: Shendeti.com.al

Pacientët me kancer në telashe nga mungesa e barnave

Kryetarja e Urdhrit të Farmacistëve, Diana Toma thotë për Report Tv se në treg aktualisht mungojnë barna citostatikë, të cilët përdoren nga pacientët e Onkologjikut për trajtimin e kancerit.

“Në periudha të ndryshme kohor e mungojnë, aktualisht mungojnë barna citostatikë, për pacientë të onkologjikut. Nga informacionet që unë kam ka mangësi”, tha Toma në Report Tv.

E ftuar në ‘Sot Live në Shqipëri’ me gazetarin Nertil Agalliu, Toma diskutoi mbi mungesën e barnave në treg, ku Report Tv pas një vëzhgimi konstatoi se ka mungesë të Ventolës, (salbutamol), ilaçi në formë pompe që përdoret nga astmatikët për lirimin e rrugëve të frymëmarrjes. Ajo thotë se farmacisti mbetet me duar të lidhura për shkak të këtyre problemeve.

“Farmacisti reagon se është profesionist që duhet të ndihmoj në trajtimin e një diagnoze dhe mbetet me duar të lidhura pikërisht se mungon ky bar, ose një alternativë e këtij bari.

Është një vështirësi që nuk e mundëson. Cila është? Këtu ngremë supet, kur kontaktojmë informacionin e marrim që jemi në mungesë, kur pyesim përse na japin aq variabla sa një gjë është kryesore që bari vazhdon të mungojë. Kompanitë nuk bien dakord, kjo mund të jetë një alternativë. Përse kemi arritur këtu, një treg që dikur ka qenë i dëshiruar sot është i padëshiruar. Kjo është një anomali tjetër, farmaci pa kriter”, tha Toma.

Toma thotë se për t’i dhënë fund këtyre situatave duhet ngritur një mekanizëm për monitorimin e tregut farmaceutik.

“Nuk kemi një kriter të monitorimit të furnizimit të tregut me barna. Monitorimi duhet të shërbejë si garanci që tregu të mos mbetet bosh, ky është një ngërç në sistemin e funksionimit të sistemit farmaceutik në Shqipëri. Tregu është privat, ky është një ngërç që duhet zhbërë. Duhet gjetur një mekanizëm për të bërë të mundur furnizimin me barna”, tha ajo.

Citostatikët janë barna që përdoren për trajtimin e sëmundjeve kanceroze dhe që kryesisht janë barna të shtrenjta që në shumicën e rasteve kanë vlera shumë të larta.

Në 2022 bizneset arritën fitime rekord falë produktivitetit të lartë të punonjësve dhe pagave të tyre të ulta

Produktiviteti i punës, i cili mat të ardhurën që merret nga një i punësuar (shifra e afarizmit për të punësuar), shënoi rritje të ndjeshme gjatë vitit 2022 sipas të dhënave zyrtare nga INSTAT, të cilat burojnë nga të dhënat finale të Anketës Strukturore të Ndërmarrjeve, të publikuara së fundmi.

_{Burimi: INSTAT, përpunime të Monitor}

_{Burimi: INSTAT, përpunime të Monitor}

Shitjet neto për të punësuar për vitin 2022 kanë qenë 6.13 milionë lekë nga 5.11 milionë lekë në vitin 2021, duke u rritur me 20%. INSTAT referoi se, ky tregues është më i lartë tek prodhuesit e të mirave, në krahasim me prodhuesit e shërbimeve.

Në vitin 2022, shitjet e bizneseve u ndihmuan nga rritja e çmimeve, teksa shpenzimet për paga ndaj punonjësve u rritën me ritme më të ulëta. Sipas INSTAT, rritja reale e pagave (e indeksuar për inflacionin), ne 2022 ishte vetëm 1.5%.

Të dhëna më të detajuara tregojnë se në nga 12 qarqe të vendit, në 9 prej tyre pagat janë rritur më pak se inflacioni, duke ndikuar që paga reale në pjesën dërmuese të vendit ka shënuar rënie në krahasim me vitin 2021.

Bizneset arritën fitime rekord

Në vitin 2022, inflacioni mesatar arriti në 6.7%, si rrjedhojë e ndërprerjeve në zinxhirin e prodhimit që shkaktoi pandemia dhe më pas efektet e sulmeve të Rusisë ndaj Ukrainës në çmimet e mallrave.

Teksa rritja e kostove të biznesit u transferua te konsumatori final, sipërmarrjet kanë rezultuar me fitime rekord. Të dhënat e tjera nga Ministria e Financave bënë të ditur se të ardhurat nga tatim fitimi arritën rekordin prej 47.7 miliardë lekë, duke u rritur me 34% me bazë vjetore.

Edhe renditja e përvitshme e kompanive me fitime më të mëdha, që publikohet nga Monitor tregoi për rritje të ndjeshme të fitimeve.

_{Burimi: Ministria e Financave}

Tendenca ndryshoi në 2023

Por në vitin 2023, të dhënat tregojnë për një frenim të produktivitetit të punës, për shkak se pagat si në sektorin privat dhe në atë publik panë një rritje të shpejtë. Sidomos në sektorin privat rritja e pagave u nxit nga emigracioni, i cili shkaktoi mungesë të fuqisë punëtore, duke detyruar bizneset të sakrifikonin fitimet.

Rritja e pagës mesatare në sektorin privat vazhdoi të qëndrojë në vlera dyshifrore edhe gjatë tremujorit të tretë të vitit 2023. Ajo shënoi nivelin 14.5%, nga 15.0% në tremujorin e mëparshëm.

Në terma realë, rritja e pagës në sektorin privat qëndron në nivelin 10.4%, në të njëjtën vlerë sikurse edhe në tremujorin e dytë të vitit 2023.

Kjo rriti kostot e punës për njësi me 9.9% gjatë tremujorin e tretë të vitit 2023, në përshpejtim kundrejt normës 7.1% të regjistruar një tremujor më parë. Ecuria ka pakësuar produktivitetin i punës analizoi Banka e Shqipërisë ditët e fundit.

Luhatjet e produktivitetit

Përgjatë dekadës së fundit produktiviteti i punës pati luhatje dhe shpesh pësoi ulje edhe pse ekonomia ishte në rritje. Aksionet për formalizimin e ekonomisë rriten numrin e të punësuarve të ligjshëm, të cilët edhe pse në rritje nuk kishin se si të ndikonin në prodhim.

Në Shqipëri punësimi u rrit më shumë se rritja ekonomike, për pasojë të punësuarit ndanë më pak fitime nga puna.

Zhvillimet demografike, me plakjen e popullsisë dhe reduktimin e forcës së punës po ushtrojnë presion mbi modelin ekonomik të Shqipërisë.

Ekspertët dhe institucionet ndërkombëtare financiare bëjnë thirrje se Shqipëria duhet të rrisë aftësitë mësimore për të orientuar ekonominë drejtë inovacionit dhe sektorëve me produktiv.

Analizat e institucioneve të specializuara si FMN dhe Banka e Shqipërisë tregojnë se rritja e pagave pa rritur produktivitetin në ekonomik kthehet në rrezik, duke ndikuar në rritjen e çmimeve dhe jo të mirëqenies.

Praktikat e vendeve të tjera kanë treguar se produktiviteti i punës rritet duke orientuar ekonominë në teknologji, inovacion dhe në prodhime e shërbime që kanë vlerë të lartë në treg.

Por për të arritur këtë stad vendit i duhet një forcë pune e mirarsimuar dhe me aftësi.

“Revista Monitor” https://www.monitor.al/ne-2022-punonjesit-prodhuan-me-shume-por-u-paguan-me-pak-ndersa-bizneset-arriten-fitime-rekord/

Kapitali: Klinikat private nuk iu nënshtruan akreditimit siç premtoi Manastirliu

Vdekja e një 3-vjecari pas ndërhyrjes dentare në një klinikë private të Tiranës dëshmoi mungesën e standardeve dhe garancive nga këto institucione. Normalisht të dhënat për ligshmërinë ose jo të klinikës duhej të ekzistonin të publikuara, kritere bazë këto për procesin e akreditimit. Proces ky i dështuar, sikurse premtimet e hershme se pa akreditim, institucioneve shëndetësore do t’u hiqej licenca. Por sistemi funksionon ‘anapolla’, klinika në fjalë ishte e palicencuar për kryerjen e aktivitetit dhe u pajis me të një muaj pas incidentit me pasojë vdekjen e 3-vjeçarit.

“Pas marrjes së licencës, të gjithë aktivitetet private do t’i nënshtrohen procesit të akreditimit dhe plotësimit të standardeve bazë. Në rast mosplotësimi të tyre do të revokohet licenca”, – deklaroi ish ministrja e Shëndetësisë Ogerta Manastirliu, në komisionin parlamentar të shëndetësisë në vitin 2019, teksa prezantoi ndryshimet në ligjin e kujdesit shëndetësor.

Në faqen zyrtare të ASCSG (Agjencia e Sigurimit të Cilësisë dhe Sigurisë së Kujdesit Shëndetësor dhe Shoqëror) shpjegohet rëndësia e akreditimit:

“Akreditimi” nënkupton vërtetim direkt të plotësimit të standardeve specifike nga institucionet shëndetësore përmes vizitës dhe vlerësimit të jashtëm në vendin e punës së institucionit përkatës lidhur me atë se çfarë kryhet në atë institucion: produktet, proceset, sistemet, personelin ose ekipet, përfshirë këtu edhe një demonstrim formal të kompetencës së institucionit për të realizuar detyra të caktuara dhe në këtë kuptim, fjala “akreditoj” lidhet me këtë proces vizite konstatimi apo vlerësimi të jashtëm.

Rasti i 3 vjeçarit tregoi dështimin e procesit të akreditimit

Pavarësisht presionit të ministrisë së Shëndetësisë për heqje licence, institucionet shëndetësore private duken të painteresuara për procesin e akreditimit, ndonëse certifikata e akreditimit do të shërbente për të skanuar cilësinë e shërbimeve shëndetësore që ofrohen në vend.

Vdekja e 3 vjeçarit në tetor 2023 pas një ndërhyrjeje dentare me narkozë në kilnikën “Splendent” të mjekes Ina Xhaxho në Tiranë ngriti pikëpyetje për monitorimin e cilësisë së kujdesit spitalor që ofrohet në spitalet apo klinikat private.

Klinika nuk ishte e pajisur me licencë, një kriter i detyrueshëm për të zhvilluar aktivitet, në momentin që i mituri u paraqit në këtë klinikë në fillim të tetorit 2023. Këtë e konfirmoi për Faktoje Inspektoriati Shëndetësor Shtetëror, përmes një përgjigjeje zyrtare ku shpjegon se menjëherë pas ngjarjes, ka zhvilluar një inspektim dhe auditim klinik për verifikimin e përmbushjes së standardeve të ofrimit të shërbimit shëndetësor në klinikën “Splendent”. “ISHSH konstatoi se subjekti nuk ishte i pajisur me licencë për ushtrimin e aktivitetit shërbime mjekësore dhe/ose stomatologjike kategoria II. 6 A.3 kabinet dentar”, – thotë ISSH, e cila për këtë e ka gjobitur subjektin në fjalë me 500,000 Lekë.

Në një komunikim përmes whatsapp, vetë mjekja Ina Xhaxho dha ndër të tjera këtë shpjegim për Faktoje:

“….doja t’iu sqaroja se më imtesisht mund të pyesesh nje jurist. Ky i fundit do të të shpjegojë që unë si person juridik mund të ofroja shërbimet e stomatologjisë. Kjo për faktin se jo vetëm se jam e regjistruar pranë Urdhërit të Stomatologëve të Shqipërisë, por dhe në aspektin fiskal kam qenë e regjistruar rregullisht në QKB. Përsa is përket llojit të licensimit, kjo e fundit është një procedurë administrative formale që nuk më pengon ushtrimin e profesionit. Mjafton të lexohen dispozitat e ligjit për licensimin. Gjithsesi dua të të informoj që vendimi është kundërshtuar në rrugë gjyqësore, sepse në vlerësimin tim është i paligjshëm dhe aktualisht statusi i çështjes është në gjykim pranë Gjykatës së Shkallës së Parë Administrative Tiranë”

Ministria e Shëndetësisë nga ana tjetër saktëson se nuk duhet ngatërruar licenca e institucionit me licencën profesionale të mjekut.

“Licenca e lëshuar nga Urdhëri i Stomatologut vlen për ushtrimin e profesionit dhe jo për ushtrimin e veprimtarisë, për të cilën subjekti duhet të aplikojë nëpërmjet QKL, konform parashikimeve të ligjit”, sqaron ministria e Shëndetësisë. Referuar regjistrit Kombëtar të lejeve dhe licencave, rezulton se kjo klinikë aktualisht është mbajtëse e dy licencave, por pajisja me licencë për ushtrimin e veprimtarisë, ka ndodhur thuajse një muaj pas incidentit fatal, pra më 31 tetor. Në janar 2024 klinika dentare është pajisur me një licencë të dytë, pa afat.

Dështimi i procesit të akreditimit në lupën e ekspertëve

Pavarësisht premtimeve dhe afateve, Shqipëria po dështon prej dekadash të akreditojë institucionet shëndetësore, publike dhe private.

“Shteti e zbulon problemin pasi problemi ndodh”, – komenton paaftësinë e institucioneve për të monitoruar situatën, zëvendësdekani i fakultetit të Mjekësisë, Ilir Alimehmeti.

“Parimi është i thjeshtë, licenca të jep të drejtën e ushtrimit të aktivitetit. Pa licencë, je i jashtligjshëm”, sqaron më tej ai.

“Ndryshe nga akreditimi, licencimi është proces i detyrueshëm. Pa licencë, nuk ka shërbim shëndetësor”, – thotë i befasuar nga situata, Erion Dasho.

Ndërsa Klodiana Spahiu, nënkryetare e komisionit të shëndetësisë, thotë se nuk është në dijeni të mangësive konkrete të klinikës ku ndodhi rasti i të miturit që humbi jetën pas ndërhyrjes, por këmbëngul se licencimi është A-ja e një aktiviteti shëndetësor.

“Nuk kam dijeni për pjesën stomatologjike, parimisht çdo qendër stomatologjike padyshim nuk funksionon dot pa licencë”, komenton ajo.

Duke e parë në tërësi dhe jo si një problem vetëm të një subjekti, ekspertët e konsiderojnë dështim faktin që një institucion shëndetësor i ka shpëtuar sistemit të kontrollit.

“Diskutimi është sa është dëmi këtu? Si pacient si mbrohem unë, kur shteti gjurmon çdo gjë që bën një individ, por i ‘rrëshqet’ një klinikë”? – ngre shqetësimin Alimehmeti.

Sipas tij, institucionet përgjegjëse duhet të ndërtojnë një databazë ku licencat të jenë publike. “Pse s‘i bën publike licencat, kush ka dhe kush jo? Klinika, spitale, laboratorë dhe thua këto janë të licencuar dhe pacienti hyn e kërkon dhe e gjen”, – këmbëngul Alimehmeti.

Vetëm 17 privatë të akredituar ose 203 herë më pak nga totali

Ndryshe nga licencimi, akreditimi është ende një proces vullnetar. Qëllimi i akreditimit është të përcaktojë nivelin e pajtueshmërisë me standardet dhe protokollet, për të përmirësuar cilësinë dhe sigurinë e pacientëve.

Ndërsa institucionet publike kanë ecur me hapa më të shpejtë, privatët thuajse nuk kanë interes për t’u përfshirë në procesin e akreditimit.

Referuar listës së institucioneve të akredituar të përcjellë nga ASCK, vetëm 17 institucione shëndetësore private (spitale, klinika mjekësore dhe dentare, apo laboratorë) janë përfshirë në procesin e akreditimit. 3 institucioneve të tjera u ka përfunduar akreditimi disa vite më parë.

Ky numër institucionesh të akredituara është krejt i papërfillshëm, po të kemi parasysh se në sistemin privat numërohen 9 spitale, 122 klinika private, 408 laboratore 1416 klinika stomatologjike dhe rreth 1300 farmaci. Në total llogaritet që numri i institucioneve private të paakreditura të jetë mbi 203 herë më i madh sesa ato të akredituara.

Në mes të vitit 2022, Qendra Kombëtare e Akreditimit që merrej prej gati 20 vitesh me akreditimin e spitaleve, u reformua dhe u krijua Agjencia për Sigurimin e Cilësisë së Kujdesit shëndetësor. Në ceremoninë e rastit mori pjesë edhe ish ministrja Ogerta Manastirliu që përsëriti:

“Nuk do të tolerojmë asnjë strukturë publike apo jo publike, t’i shmanget një procesi kaq të rëndësishëm sa procesi i vetëvlerësimit dhe i akreditimit të institucionit. Kjo është një betejë për cilësinë”. Pavarësisht këtyre “kërcënimeve” shifrat tregojnë një indiferencë ndaj këtij procesi. Gjatë vitit 2023 Inspektorati Shtetëror Shëndetësor ka kryer 62 inspektime dhe ri-inspektime për plotësimin e standardeve të cilësisë, sigurisë dhe akreditimit të institucioneve shëndetësore.

Debati, akreditimi proces kompleks nuk funksionon pa autonomi

Klodiana Spahiu e shikon akreditimin të lidhur ngushtë me autonominë spitalore.

“Ky proces edhe pse nuk është i detyrueshëm të detyron koha që ta bësh patjetër. Akreditimi është një hap që të çon drejt autonomisë. Për pjesën spitalore po shkon drejt detyrimit, sepse nëse do të përfshihesh në autonominë spitalore nuk mund të përfshihesh pa qenë i akredituar” – sqaron ajo.

Sipas Spahiut, kemi një proces të edukimit në vazhdim të detyrueshëm për personelin, atëherë edhe për institucionet do të shkohet drejt kësaj rruge.

Edhe për Erion Dashon akreditimi duhet të shkojë paralelisht me autonominë, por ai ka kuptim në një terren autonomie të plotë.

“Kur ti shikon një check – list dhe nuk plotëson disa kritere, p.sh nëse ke mungesë stafi dhe nuk ke autonomi, atëherë nuk ke pavarësi”, – këmbëngul Dasho.

Vendimet e shumta në lidhje me procesin e akreditimit kanë sjellë një amulli në rregullimin përfundimar të këtij procesi.

“Procesi i akreditimit është vijim i detyrimit për të përmbushur standardet bazë të cilësisë për akreditim, vetëm nëse një institucion i përmbush standardet bazë, mund të vijojë procesin e akreditimit. Referuar VKM nr. 865, datë 24.12.2019 “Për mënyrën e kryerjes së procesit të akreditimit të institucioneve të kujdesit shëndetësor dhe përcaktimin e tarifave dhe afateve kohore”, – sqaron Ministria e Shëndetesisë.

Vetë ekspertët nuk janë plotësisht të qartë mbi këtë proces madje ata shprehen skeptikë për mënyrën se si u la në mes. Erion Dasho ndër të parët specialistë që u angazhua së bashku me profesor Isuf Kalon në fillim të viteve 2000, për zbatimin e procesit të akreditimt të institucioneve shëndetësore, thotë se çdo masë që nis dhe lihet përgjysmë krijon një mangësi tjetër në sistem.

“Shqipëria vuan nga masat që merren në mënyrë jo strategjike, merren dhe lihen në mes të rrugës”, – këmbëngul Dasho.

Sipas tij akreditimi është një proces që e zgjedh individualisht institucioni shëndetësor për të treguar besueshmëri dhe që ka një cilësi të caktuar. Sipas tij, në vendet e zhvilluara “detyrimi i akreditimt” është zgjidhur nga sigurimet shëndetësore.

“Disa vende e kanë bërë të detyrueshëm indirekt pasi kompanitë e sigurimeve zgjedhin të punojmë vetëm me institucione të akredituara. Nëse je i paakredituar asnjë kompani sigurimesh nuk zgjedh të punojë me ty”, – sqaron ai.

Ndërsa për Ilir Alimehmetin, akreditimi është një proces që vetëm sa i ka shtuar burokracitë.

“Çfarë u mungon sot spitaleve të licencuara, sepse përmbushja e kritereve është bazë e licencimit, që ua shton procesi i akreditimit? Për ta thjeshtuar: nëse një universitet akreditohet çfarë ka më shumë? Ka diploma më shumë njohje, ka mobilitete më shumë?? Pra çfarë ka ekstra procesi i akredimit që institucionet të kenë interes?”, – thotë skeptik ai ndërsa shton se burokracitë nuk i nxisin mjekët, pëkundrazi.

Mirëpo Erion Dasho arguementon domosdoshmërinë e procesit të akreditimit, që nxit sipas tij, përgjegjshmërinë e institucioneve shëndetësore në garantimin e standardeve të shërbimit:

“Në një vend si Shqipëria, procedurat e licencimit kanë pasur mangësi, ndaj akreditimi është një plotësim, sepse e vendos përpara përgjegjësisë institucionin shëndetësor që të rrisë sigurinë dhe cilësinë”.

Ministria e Shëndetsisë ka përcaktuar një set kriteresh bazë që janë kusht për të marrë licencën për të ushtruar aktivitetin shëndetësor, mbi këtë është edhe një set kriteresh optimale që duhet të përmbushen për t’u akredituar. Akreditimi i plotë ka një afat 5 vjeçar dhe do të thotë se institucioni shëndetësor përmbush së paku 85% të stadardeve optimale. Ajo që vihet re në listën e institucioneve të akredituara, që Agjencia e Sigurimit të Cilësisë së Kujdesit Shëndetësor (ASCK) ka për dërguar “Faktoje” është fakti se një pjesë e konsiderueshme e institucioneve kanë marrë akreditim të pjesshëm, pra nga 1-3 vjet që do të thotë se kanë përmbushur 70% të stadardeve optimale.

Përfundim

Procesi i akreditimit të institucioneve shëndetësore, sidomos atyre private ku qytetarët zgjedhin të drejtohen për një shërbim më të specilizuar dhe pa burokraci, ka dështuar pavarësisht angazhimeve të qeverisë. Rasti i klinikës ku u krye ndërhyrja dentare e 3 vjeçarit, është një ilustrim sesi radari i kontrollit shtetëror dështoi të identifikonte veprimtarinë në kushte paligjshmërie të një klinike në mes të Tiranës. Bazuar në verifikimin e kryer dhe konsultimin me ekspertët, angazhimin e ish ministres së Shëndetësisë Manastirliu për akreditimin e institucioneve shëndetësore do ta kategorizojmë të Pambajtur.

Burimi: Kapitali.al

Mjekësia falas është mjekësi votash, si u mirëprita unë në Gjermani

Të paketosh jetën tënde në valixhe është padyshim një vendim i vështirë. Iniciativë që shqiptarët e kanë ndërrmarrë masivisht pas rënies së diktaturës dhe hapjes së kufijve të Shqipërisë. Një fenomen i pandalshëm, por shqetësues, sidomos kur bëhet fjalë për profesionistë shëndetësor.

Edhe mjekja Arjana Farruku nuk i shpëtoi dot këtij dyzimi. Dhe si shumica, jo për shkak të mungesës së dëshirës por për shkak të kushteve dhe shikimeve të vëngra , kudo që trokiste. E diplomuar në Fakultetin e Mjekësisë në Tiranë në vitin 2016, edhe pse punoi 3 vite si mjeke e përgjithshme dhe në pediatri në Shqipëri, ajo vendosi përfundimisht të largohej nga vendi amë. Në një intervistë për “Gazeta Shëndeti”, ajo rrëfen eksperiencën e saj në Gjermani dhe vendos gishtin ku lëngon arsimi dhe sistemi ynë i shëndetësisë, sipas këndvështrimit të saj.

Pse vendose ta lësh përfundimisht Shqipërinë?

Përfundimisht është një fjalë e madhe dhe në fillim se kam menduar si përfundimtare me thënë të drejtën. U largova për të gjetur mundësi më të mira specializimi, por më saktë sepse nuk ndihesha aspak gati për tregun e punës pas një përgatitje shumë të mangët nga ana e fakultetit.

Kisha studiuar 6 vite, kisha sakrifikuar kënaqësitë e moshës duke studiuar vetë pa pasur asnjë mbështetje as ndonjë drejtim nga pedagogët tanë, që shumicën e rasteve dërgonin një specializant dhe si njihnim fare. Pra isha shumë realiste me faktin që jo për fajin tim isha një mjeke e paplotësuar profesionalisht.

Specializimi do vazhdonte njësoj, me të njëjtët persona që s’na hidhinin as sytë në fakultet do ishin “mentorët” tanë dhe për 4 vite.

Pjesa tjetër ishte ekonomike; Do bëja specializim 4-5 vjet pa asnjë lloj pagese, duhet të rishpërngulesha në Tiranë me lekët e mamit e të babit dhe do shpresoja që të bëja ndonjë turn nate në spital privat e të merrja sa për të jetuar. Pra nga ana profesionale vendimi ishte jo i vështirë dhe mendova që në atë kohë ishte synimi im më i rëndësishëm.

Gjermania ndërkohë të joshte me mundësinë që pasi të kishe mësuar gjuhën të filloje direkt specializimin në spitalin që dëshiroje e degën që dëshiroje ( ndërkohë që në Shqipëri kuotat janë të kufizuara ose të dhëna paraprakisht pa konkurs). Mësimi i gjuhës nuk më trembte përkundrazi kisha nevojë për një sfidë ndryshe.

Pra pasi mësova gjuhën arrita të siguroja një intervistë pune nga Shqipëria dhe pas saj një kontratë pune me pagesë, që në Shqipëri vetëm endërrohet (në atë kohë 2600-2700 € netto). Specializimi dhe transporti siguroheshin nga firma dhe do më mbështesnin me të gjitha dokumentet që duheshin.

Nëse në Shqipëri ndihesha si e padëshiruar kudo që trokisja për punë më pyesnin vajza e kujt isha në vend që të shihnin diplomën, atje vura re një entuziazëm dhe dëshirë për të më punësuar, që se kisha parë për 3 vjet në vendin tim përkundrazi një përbuzje dhe nënvlerësim.

2. Si po shkon përshtatja në Gjermani?

Sigurisht që kjo pyetje ka disa dimensione. Në rrafshin profesional jam super e kënaqur, më është dashur të punoj shumë fort por është ajo që unë doja, të punoja, të mësoj çdo ditë dhe të bëhem një mjeke sa më e zonja dhe këtu nuk ka rëndësi as miku, as partia, vetëm puna dhe përkushtimi.

Sigurisht që pjesa sociale është e vështirë. Këtu çdokush ka eksperiencën e vet, në bazë edhe të karakterit personal. Unë e kam pasur edhe në Shqipëri një reth shoqëror të vogël dhe në Gjermani është tepër e vështirë.

Jeta sociale është e ndërtuar ndryshe, hobit dhe koha e lirë kalohen ndryshe nga ç’jemi mësuar ne në Shqipëri. Kontaktet janë shumë të vështira të krijohen, sidomos nga gjermanët si njerëz tepër të kujdesshëm e selektiv në shoqërinë e tyre.

Të mungon gjuha e bukur shqipe, edhe pse me njohuri të avancuara të gjuhës gjermane nuk je i zoti të shprehesh si në gjuhën amtare. Të mungon familja, por edhe familja e madhe me teze, xhaxhallarë e daja, shoqëria…

3. A ja ka vlejtur kjo iniciativë e ndërmarrë?

Unë besoj se çdo iniciativë e ndërmarrë vlen, sidomos një iniciativë aq e guximshme, t’ia nisësh nga zero në një vend të huaj. Të bën më të fortë, më këmbëngulës, më punëtor dhe më të pavarur dhe sigurisht të rrit vetëvlerësimin.

Nëse ti ke besim në veten tënde, aftësitë e vlerat e tua, t’i mund t’ia dalësh kudo dhe unë mendoj që për rininë dhe moshën aktive të punës është një iniciativë e vlefshme.

Por me kalimin e kohës dhe sidomos pasi formon familje e kupton se sa i rëndësishëm është edhe rrethi familjar e shoqëror për rritjen e një fëmije të shëndetshëm psikologjikisht e emocionalisht. Sa më shumë kalon koha ndihesh sikur të mungon një pjesë shumë e rëndësishme nga vetja, sikur je pa identitet.

Pra është një vendim që ka avantazhet dhe disavantazhet e veta.

Për t’ju përgjigjur edhe pyetjes së rradhës për zhvendosjen e të rinjve në Gjermani mendoj se të rinjtë duhet të marrin kulturën e punës europiane, të edukohen e të plotësohen profesionalisht dhe t’i implementojnë këto njohuri pa kompromise në Shqipëri. Kjo do ishte në dobi të tyre dhe të shtetit shqiptar.

4. Çfarë dallimesh vëren midis dy sistemeve shëndetësore?

Dallimet janë shumë të theksuara sidomos në atë që mungon në Shqipëri:

– Investimi në shëndetsi- kushtet e spitaleve shtetërore në Shqipëri ngjajnë me kohën e luftës, këtu ka ngrohje qëndrore, ka banjo në çdo dhomë dhe dush, mjete ndihmëse për të lëvizur, larë pacientët. Duhen investuar miliona Euro për të arritur në stadin e spitaleve gjermane.

– ⁠Pagesa e mjaftueshme e mjekëve dhe personelit dhe zhdukja e rryshfetit, që ka shkatërruar marrëdhënien mjek-pacient, besimin e njerëzve në shëndetësi.

– ⁠Sistemi i sigurimeve shëndetsore mbulon të gjitha nevojat e pacientëve, të gjithë trajtimin në spital, fizioterapi, mjekime e institucione që dërgohen për rehabilitim- gjithçka me zero kosto për pacientin.

– ⁠Plotësimi i të gjitha kushteve për spitalet rajonale, saqë tranferimi i pacientëve në qendra universitare vetëm për procedura të veçanta dhe jo çdo pacient që komplikohet.

– ⁠Specializimi në shumicën e spitaleve të Gjermanisë ( dhe jo vetëm në QSUT, siç është te ne), ndërkohë që edhe paguhesh me rrogë të plotë mjeku- quhet specializim, sepse je e observuar nga një mjek specialist, por praktikisht je përgjegjëse për të gjithë trajtimin e pacientin në spital.

– Mjeku ka dorë të lirë të përdorë metodat e ekzaminimit që shikon më të përshtatshme për pacientin dhe përshkruan mjekimet e duhura, pa menduar për kostot që mbulohen nga sigurimet shëndetsore.

Pra për ta përmbledhur në Gjermani mjekët bëjnë atë për të cilën kanë studiuar dhe studiojnë gjithë jetën: Të diagnostikojnë dhe trajtojnë sëmundjet sipas njohurive më të fundit të shkencës në të mirë të pacientit.

Ndërsa në Shqipëri duhet të shikosh a ke skaner, sa kushton, a e paguan dot pacienti, a ekziston ilaçi në Shqipëri, a e paguan dot pacienti? Përsëri a vjen pacienti për kontroll, se ndoshta nuk ka mundësi. Shqipëria ka probleme shumë të rënda ekonomike, të cilat ndikojnë në çdo aspekt të jetës së individit edhe në shëndetësi.

Mjekësia e sotme nuk mund të jetë falas si pretendojnë politikanët për vota, mjekësia e duhur është e shtrenjtë dhe duhet të investohet nga shteti dhe jo nga organizatat e individët që dhurojnë për të ikur jashtë shtetit.

THIRRJE PËR ARTIKUJ INVESTIGATIVË NË FUSHËN E SHËNDETËSISË

Thirrja organizohet nga Shoqata Together for Life në bashkëpunim me BIRN Albania, me mbështetjen e National Endowment for Democracy

Shoqata “Together for Life” po zbaton projektin “Sisteme shëndetësore transparente dhe llogaridhënëse në Shqipëri”. Projekti synon promovimin e përgjegjshmërisë dhe rritjen e transparencës dhe llogaridhënies në sektorin e shëndetësisë në Shqipëri. Kjo është veçanërisht e rëndësishme duke pasur parasysh çështjet prioritare më të lakuara në ditët e sotme lidhur me shëndetësinë siç janë pakënaqësia në rritje e qytetarëve përkundrejt shërbimeve dhe infrastrukturës shëndetësore publike, pagesat e larta nga xhepi që paguajnë pacientët për të marrë shërbime shëndetësore kundrejt atyre që mbulohen nga qeveria, financimi i ulët për sektorin, shkeljet gjatë kryerjes së kontratave me një barrë të madhe financiare për buxhetin, etj.

Një nga instrumentet e propozuara nga projekti është përdorimi i gazetarisë investigative për të raportuar dhe nxjerrë në pah disa nga çështjet më të rëndësishme lidhur me korrupsionin në sistemin shëndetësor.

Për të kontribuar në promovimin e një sistemi shëndetësor transparent, TFL në bashkëpunim me BIRN Albania hap thirrjen për 2 artikuj investigativë:

(2) gazetarë do të përzgjidhen për të prodhuar artikuj investigativë në fushën e shëndetësisë. Gazetarët aplikantë do të përzgjidhen nga një juri e pavarur e përbërë nga gazetarë me eksperiencë dhe ekspertë në fushën e medias.

Gazetarët do kenë në dispozicion një periudhë dy mujore për të përfunduar investigimin e tyre dhe përgatitjen e artikullit për publikim.

Fituesit pritet që të angazhohen dhe të përmbushin të gjitha detyrimet në lidhje me investigimin, si dhe respektimin e standardeve të gazetarisë investigative dhe etikës profesionale.

Kandidatët duhet të dorëzojnë formularin e bashkëngjitur kësaj thirrjeje. Propozimet duhet të kenë për qëllim ekspozimin e korrupsionit, abuzimit me pushtetin, me fondet publike, pa-ndëshkueshmërinë dhe mungesën e zbatimit të ligjit në fushën e shëndetësisë.

Format-aplikimi-per-Investigime-2024 Shkarkoje

Prioritet në përzgjedhje do i kushtohet propozimeve të cilat përfshijnë një nga temat e mëposhtme, por gjithashtu inkurajojmë propozimin e temave të tjera (duke patur në vëmendje 4 fjalë kyçe: transparencë; llogaridhënie; fonde publike; shëndetësi).

Tenderat në shëndetësi: Përputhja me ligjin, transparenca dhe abuzimet;
Transparenca e shpenzimeve për shëndetësinë (ndërtimin e spitaleve të reja; financimi i shërbimeve të reja; financimi për barnat; kompanitë përfituese – favorite për përfitimin nga tenderat, etj.);
Shpenzimet për koncesionet dhe ndikimi në buxhetin e përgjithshëm të shëndetësisë (preferohet që artikulli t’i referohet ecurisë së koncensionit/eve të vitit buxhetor 2023);
Niveli i shpenzimeve nga xhepi si përqindje e shpenzimeve totale të pacientëve për shëndetësinë, në Shqipëri.

Aplikantët mund të dërgojnë më shumë se një aplikim, por vetëm një propozim për kandidat do të përzgjidhet.

(2) gazetarët e përzgjedhur do të kenë një mbështetje financiare prej 1000$, me qëllim ndjekjen e problematikës së përzgjedhur në të gjitha hallkat e kërkuara.

Të drejtën për të aplikuar e kanë të gjithë gazetarët në Shqipëri, të punësuar apo në profesion të lirë.

Kandidatëve ju kërkohet që bashkë me formularin e plotësuar të aplikimit, të dërgojnë edhe një CV dhe tre shembuj të punës së tyre me email, në: info@togetherforlife.org.al

Afati për dorëzimin e aplikimeve, deri më: 07 Mars 2024

Më pak para për shëndetësinë në 2024/ Çanaku: Qytetarët shpenzojnë për ilaçe

Shëndetësia shqiptare është e nënfinacuar, kjo duket se është dhe arsyeja kryesore pse shqiptarët paguajnë nga xhepi 60% të kostos totale për çdo ditë që janë të sëmurë.

E këtij mendimi është Redina Çanaku koordinatore e projekteve të shoqatës “Together for life” e cila gjatë një interviste për Euronews Albania, thotë se për të tretin vit radhazi buxheti i shëndetësisë ka ardhur në ulje, duke i faturuar kështu kostot pacientit.

Në raportet e hartuara prej saj pas kontaktit të drejtpërdrejtë me pacientit, thotë se ka dalë në përfundimin që mungesa e barnave cilësore ne listën e rimburismit por dhe pajisjeve janë dy problematikat që rëndojë në xhepat e tyre.

Për vitin 2024, buxheti i shëndetësisë është 69,2 miliard lekë, që sipas ekspertëve cilësohet i pamjaftueshëm për të mbuluar gamën e shpenzimeve për sëmundshëmrinë në rritje, ndaj edhe këtë vit do të jenë qytetarët që do të duhet të kompesojnë nga xhepi, për çdo ditë që do kalojnë sëmurë.

Burimi: EuronewsAlbania

Reporter.al / ‘Shëndetësi falas’: Mungesa e barnave, cilësia e ulët dhe korrupsioni gërryejnë xhepat e grisur të shqiptarëve

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, qytetarët shqiptarë i paguajnë 60% të shpenzimeve shëndetësore nga xhepi.

Organizata Botërore e Shëndetësisë, OBSH, ka publikuar së fundmi të dhënat e përditësuara mbi shpenzimet e shëndetit në nivel global, ku Shqipëria renditet e para në rajon për nivelin e lartë të shpenzimeve që qytetarët mbulojnë nga xhepi i tyre.

Sipas të dhënave të fundit nga viti 2021, një shqiptar shpenzon mesatarisht në vit 460 USD për shëndetësinë, të cilat i mbulon vetë nga financat e tij.

Egla Bardhi, drejtuese ekzekutive e organizatës “Together for Life” identifikoi disa prej faktorëve kryesorë që ndikojnë në rritjen e shpenzimeve personale të qytetarëve shqiptarë në shëndetësi.

Sipas Bardhit, një prej arsyeve kryesore që qytetarët i mbulojnë nga xhepi i tyre kostot e shëndetit është sepse ligji për kujdesin shëndetësor nuk zbatohet.

“Vendi ynë është ende i paaftë për të ofruar shërbime shëndetësore sipas protokolleve që vetë ai i ka miratuar,” tha Bardhi.

“Ato paketa shërbimesh që tashmë janë miratuar nuk ofrohen për pacientët,” shtoi ajo.

Ngjashëm, edhe Rigels Xhemollari nga organizata Qendresa Qytetare thekson se shteti nuk ka arritur t’i mbajë premtimet në lidhje me sektorin e shëndetësisë.

“Vendi që premtoi i pari shëndetësinë falas në rajon, doli i pari për shëndetësi private në Europë, ku qytetari blen agen, serumin, ilaçin, mundësisht edhe ryshfetin,” tha ai.

Xhemollari i theksoi se gjatë periudhës së pandemisë u rritën në mënyrë eksponenciale kostot e shëndetit.

“Prezenca e shtetit ishte e papërfillshme, përveç reanimacionit kur gjendja përkeqësohej deri në shtrim,” shpjegoi ai. “Vizitat, ekot, barnat dhe çdo shërbim shtesë që kërkonte trajtim të COVID-19 zgjidhej në mënyrë private,” shtoi Xhemollari.

Mungesa e barnave dhe ilaçeve nuk u vu re vetëm gjatë nevojave të trajtimit të virusit Sars-CoV-2, por ndjehet ende edhe sot.

“Një pacient në Onkologjik i cili ka nevojë për të realizuar një terapi sipas protokollit, e ka të pamundur për shkak të mungesës së buxhetit për ta ofruar shërbimin, dhe si pasojë pacienti detyrohet të blejë medikamente shumë të shtrenjta për kimioterapinë,” tregon Egla Bardhi, duke shtuar se këtë mund ta bëjnë vetëm ata pacientë që kanë mundësi ekonomike.

Të njëjtin fenomen e konfirmon edhe drejtuesi i “Qëndresa Qytetare”, Rigels Xhemollari.

“Një pjesë e shërbimit apo produkteve blihen nga vetë qytetarët, sepse një pjesë e barnave të kushtueshme të kimioterapisë mungojnë në QSUT, si rasti i medikamentit ‘Velcade’”, thekson ai.

Sipas aktivistëve për të drejtat e pacientëve, një tjetër faktor që ndikon në rritjen e kostove të shëndetësisë që qytetarët i mbulojnë vetë është edhe fenomeni i “ryshfeteve” ndaj mjekëve.

“Korrupsioni i vogël gjithashtu është prezent duke i shtuar këto kosto, ose duke i detyruar qytetarët të zgjedhin spitalet private,” tha Xhemollari.

Sipas Egla Bardhit, pacientët i japin këto ryshfete me dëshirën dhe besimin se ata do të marrin një shërbim më të mirë.

“Edhe pagesat që ndodhin ndaj personelit shëndetësor gjithashtu rrisin koston, me besimin që mund të marrin një shërbim më të mirë, teksa këto fenomene nuk ndodhin në vendet europiane,” tha Bardhi.

Bardhi shtoi se një tjetër faktor që ka ndikuar që qytetarët të paguajnë vetë për kostot e shëndetit është edhe cilësia e ulur e barnave që ndodhen në listën e medikamenteve të rimbursueshme.

Sipas saj, që prej ndryshimeve ligjore të vitit 2014, lejohen të futen në treg medikamente që nuk janë nga tregu i BE, që kanë sjellë sipas Bardhit “ulje të cilësisë së medikamenteve”.

“Në sistemin shëndetësor futen medikamente të reja shumë herë më të mira se ato që ndodhen në listën e barnave të rimbursueshme dhe për të patur një mjekim më të mirë, pacientët i blejnë vetë këto medikamente,” shtoi drejtuesja e “Together for Life”.

Humbja e besimit të qytetarëve në sistemin shëndetësor publik

Rritja e shpenzimeve shëndetësore që qytetarët detyrohen të mbulojnë nga xhepi i tyre përkthehet edhe në uljen e besimit të tyre ndaj sistemit shëndetësor të premtuar nga shteti.

“Kjo përkthehet në ulje të besimit te propaganda e shëndetësisë falas, te sistemi shëndetësor publik dhe tek pagesat e sigurimeve shëndetësore, të cilat janë rritur me rritjen e pagës minimale dhe nuk na ofrojnë mbrojtje minimale shëndetësore,” tha Xhemollari.

Sipas drejtori ekzekutiv të “Qëndresa Qytetare”, besimin e zbeh akoma më shumë fakti që disa prej koncesioneve kryesore të shëndetësisë tashmë ndodhen nën hetim, dhe jo në shërbim të pacientëve.

“Koncesionet kryesore të shëndetësisë që do të mundësonin një shërbim më cilësor dhe dinjitoz ndaj qytetarit janë nën hetim nga SPAK, dhe me shumë mundësi nuk kanë arritur qëllimin e pritur”, theksoi ai.

Sipas Egla Bardhit, duke qenë se qytetarët kanë një gamë më të ulët të shërbimeve që marrin, si rrjedhojë edhe besimi i tyre në këto shërbime është ulur.

“Një pjesë e mirë e pacintëve i drejtohen edhe klinikave private jashtë vendit, jo vetëm atyre private në vend,” tha Bardhi.

Ajo theksoi se Shqipëria ka një prej buxheteve më të ulëta në rajon për sistemin shëndetësor, ndaj edhe ky sistem është i mangët dhe i pabesueshëm.

“Ky fenomen nuk ka ndodhur së fundmi në vendin tonë, por ka 30 vite që ndodh,” përfundoi ajo.

Burimi: Reporter.al

Propacientit / OBSH: Shqiptarët paguajnë nga xhepi 60% të shpenzimeve për shëndetësinë, rekord në Europë

Përballen me kosto të larta të shpenzimeve shëndetësore direkt nga xhepi i tyre, por ky lloj shpenzimi duket se është rritur me tej pas pandemisë Covid-19.

Sipas të dhënave nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH), të përditësuara së fundmi, në vitin 2021 një shqiptar ka shpenzuar mesatarisht për shëndetin 465 dollarë. Kjo shumë në masën 59.7% (277 USD) është përballuar nga xhepi dhe pjesa tjetër 39.7 për qind nga shpenzimet e qeverisë nga buxheti i shtetit.

Siç shihet nga të dhënat e OBSH-së shpenzimet e shqiptarëve nga xhepi për shëndetësinë kanë pësuar rritje të ndjeshme pas pandemisë. Në vitin 2015 ky tregues ishte 57.3% dhe që atëherë ka pësuar rritje me 2.5 pikë %.

Qeveria i ka rritur kapacitetet buxhetore, por shpenzimet nga xhepi për shëndetësinë kanë ardhur në rritje përgjatë dekadave të tranzicionit në vend të ulen. Siç shihet nga të dhënat e OBSH-së në vitin 2005 shqiptarët paguan nga xhepi 49.3 të kostos së shpenzimeve shëndetësore, teksa më 2021 ky tregues arriti në 59.7%.

OBSH përllogarit se ndërmjet 2015 -2021 shpenzimet e shqiptarëve për shëndetësinë u rritën me 82 për qind. Përgjatë kësaj periudhe pandemia Covid-19 duket se ka dhënë një ndikim jo të zakontë.

Në krahasim me gjithë vendet e tjera të Europës (pa përfshirë ish shtetet e bashkimit Sovjetik), Shqipëria mban rekord për shpenzimet nga xhepi. E dyta pas nesh është Maqedonia e Veriut, me 41.7%, e ndjekur nga mali i Zi (38.1%), Serbia (35.8). Treguesi më i ulët në rajon është në Bosnjë Hercegovinë (30.7%), ndërsa të dhënat për Kosovën mungojnë. Në vendet me të ardhura të larta, ky tregues është më i ulët sesa 20%.

Shpenzimet u rritën në pandemi

Në 2020-n, shpenzimet për shëndet për familjet shqiptare arritën rekordin e 5.6% të totalit të shpenzimeve, nga 4.9% vitin e mëparshëm, në një tregues se kurimi i Covid-19 u përballua nga xhepi (sipas INSTAT, pesha e shpenzimeve për shëndet mbeti e pandryshuar dhe në 2021).

Ndërsa familjet europiane e kishin këtë tregues 4.5% në 2020-n, nga 4.4% një vit më parë, teksa shërbimi shëndetësor më i mirë u garantoi atyre kujdesin e duhur (kujtojmë se në 2020-n, Shqipëria ishte një nga vendet me vdekshmërinë më të lartë shtesë në Europë nga pandemia).

Ekonomia dhe kapacitetet buxhetore janë shtuar përgjatë dekadës së fundit, por financimet për shërbimet themelore shëndetësore, të tilla si rimbursimi i barnave dhe kujdesi parësor kanë mbetur në vendnumëro, në një kohë që nevojat për produkte farmaceutike dhe shërbime shëndetësore në një popullsi në plakje po rriten.

Treguesit zyrtare referojnë se brenda buxhetit të shëndetësie ka shpërndarje të padrejtë të fondeve. Gati për një dekadë buxheti i rimbursimit të barnave ka mbetur thuajse në vend numëro në një kohë që të ardhurat buxhetore janë dyfishuar dhe burimet financiare të Fondit të Sigurimit të Detyrueshëm Shëndetësor (FDSKSH) janë rritur.

Nga viti 2013 me 2022 importet e produkteve farmaceutike në vlerë u rriten me 11,3 miliardë lekë, ndërsa fondet për rimbursimin e medikamenteve u rriten me 3 miliardë lekë sipas të dhënave zyrtare.

Në vitin 2022 importet e produkteve farmaceutike arritën në 28 miliardë lekë rreth 270 milionë euro, ndërsa fondi shtetëror i rimbursimit ishte 11,4 miliardë lekë. Të dhënat tregojnë se pacientët shqiptare financuan nga xhepi për blerjen e medikamenteve ose 61 për ind të vlerës së produkteve farmaceutike të importuara më 2022.

Burimi: Monitor

Reporter.al / Në 2023 Shqipëria rekord në zhvillimet në drejtim të luftës kundër korrupsionit dhe krimit

Korrupsion sh.a: Një histori e shkurtër e vitit 2023

Viti 2023 ka gjasa do të shënohet në historinë e Shqipërisë për numrin e lartë të akuzave penale të ngritura për korrupsion ndaj një numri jo të vogël zyrtarësh apo ish-zyrtarësh të lartë. Por nëse ky do të jetë gjithashtu viti i kthesës së Shqipërisë në luftën kundër korrupsionit apo do të jetë një shpresë e shuar, kjo pritet të shikohet vetëm gjatë muajve dhe viteve në vazhdim.

Një ish-kryeministër u shpall person nën hetim. Një ish-zëvendëskryeministër është në arrati, i akuzuar për korrupsion dhe pastrim parash. Ndërsa një ish-ministër është dënuar. Dy ish-kryebashkiakë të fuqishëm janë në burg në pritje të gjykimit, ndërsa zbërthimi i aplikacioneve Sky nga policia franceze solli zbërthimin e disa grupeve kriminale që konsideroheshin deri së fundmi, të paprekshme dhe me lidhje të shumëfishta politike.

Procesi kyç i vetingut të zyrtarëve të sistemit të drejtësisë po i afrohet fundit pas një maratone pesëvjeçare. Një gjeneratë e re zyrtarësh të drejtësisë po emërohet me urgjencë për të mbushur hapësirat e stërmëdha të krijuara nga rrëzimi i pjesës më të madhe të kastës së zyrtarëve të mëparshëm në veting, përmes shkarkimit apo dorëheqjes.

Pas gati dy dekadash në të cilat zyrtarët dhe politikanët shijuan interpretime ligjore shumë dorëgjera nga sistemi i drejtësisë për shkeljet e dyshuara prej tyre, drejtësia e re po rihap disa dosje të vjetra dhe po jep vendime që sfidojnë në thelb interpretimet e mëparshme të llojit: “nuk ka përgjegjësi penale për vendime kolektive”.

Megjithatë, hetimet e SPAK kundër korrupsionit gjatë këtij viti mund të vlerësohet se kanë një cilësi të luhatshme.

Disa hetime duket se nuk kanë vajtur përtej procedurave të mbledhjes së dokumenteve zyrtare dhe interpretimeve ngushtësisht ligjore; disa të tjera kanë përfshirë bastisje dhe konfiskime dokumentesh në zyra shtetërore apo private, me rezultate domethënëse në provimin e krimeve të dyshuara.

Paralelisht me zhvillimet në drejtim të luftës kundër korrupsionit dhe krimit, Shqipëria përjetoi gjatë vitit 2023 një rekord të ri të kursit të këmbimit të monedhës kombëtare lek përkundrejt euros, çmime marramendëse të pronave të patundshme të reklamuara nga agjencitë e ndërmjetësimit, një palë zgjedhjesh vendore të cilat u fituan në mënyrë plebishitare nga maxhoranca socialiste, në mes të akuzave për abuzime masive me pushtetin, blerje votash dhe korrupsion, përballë një opozite të përçarë.

Dosja “Ahmetaj” vendos standardin

Landfilli i Sharrës në Tiranë. Foto: BIRN.

Një hetim mbi ish-zëvendëskryeministrin Arben Ahmetaj në lidhje me përfitimet e dyshuara të paligjshme prej tij nga dy biznesmenë kontroversë aktualisht në arrati, duket se mund të kthehet në një pikë reference se çfarë është hetimi serioz kundër korrupsionit dhe, çfarë jo.

Ishte ky hetim që zbuloi se, në fakt, në një botë të qeverisur nga mikroçipi, është praktikisht e vështirë të bësh korrupsion pa lënë gjurmë, të cilat, një hetim i ka të lehta t’i zbulojë.

Një telefon i vjetër i harruar diku në shtëpi mbart komunikime të vjetra, të cilat vërtetojnë lidhje dhe ngrenë pikëpyetje për akte korruptive të para pesëmbëdhjetë apo njëzet vjetëve, ndërsa të dhënat e transaksioneve të rëndomta të kryera me një kartë krediti, të ruajtura në arkivat e një banke private, hedhin dritë për përfitime të paligjshme, nëse një shkresë e thjeshtë e prokurorëve urdhëron bankën përkatëse që t’i dorëzojë. Edhe praktika e të përdorurit të parasë cash në punë të pista duket se nuk arrin të shpëtojë keqbërësit e dyshuar nga dara e drejtësisë, në një botë të ndërlidhur si kjo e jona.

Hetimi ndaj Ahmetajt zbuloi se si një zyrtar shteti paguante mijëra euro fatura hoteli cash në Rumani, falë një kërkese për ndihmë të ndërsjellët juridike, e cila shtyu autoritetet rumune të merrnin në pyetje administratën e një hoteli për të zbuluar se kush pagoi dhe si, shërbime të caktuara, shumë vite më parë.

Dhe ndërsa të dhënat e ruajtura në servera dhe mikroçipe duket se i mundësojnë prokurorëve të zbardhin edhe të fshehta të errëta shumëvjeçare, Gjykata e Posaçme Kundër Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit i tërhoqi vërejtjen dy herë prokurorëve për hetime të mangëta në lidhje me skandalin shumëvjeçar të kontratës së koncesionit të sterilizimit, një kontratë për të cilën, prokurorët thonë se u realizua pasi çmimet e shërbimit u frynë shumëfish dhe pastaj pronari i koncesionit transferoi paratë te një kompani tjetër e tij, në dukje, për të krijuar përshtypjen e fitimeve jo aq të larta.

Dosjet hetimore të prokurorisë hedhin dritë jo vetëm mbi korrupsionin politik, por në shumë drejtime, përbëjnë një panoramë më të gjerë të shoqërisë shqiptare. Një numër jashtëzakonisht i lartë qytetarësh, nga biznesmenë në njerëz shumë të zakonshëm duket se kanë ndihmuar këtë apo atë politikan që të fshehë paratë e korrupsionit apo t’i qarkullojë ato.

Në veçanti, dosja “Ahmetaj” tregon se si taksapaguesit shqiptarë përfunduan të paguajnë jetën e tij të dyfishtë, apo se si kompani të ndryshme kryejnë punime pa pagesë për zyrtarët e qeverisë, ndërsa marrin nga ana tjetër tenderë publikë.

Partia në pushtet zgjeron kufijtë

Ndërsa socialistët në pushtet u përballën me skandale të shumta që përfshinin disa figura të larta në radhët e tyre, ata u përballën gjithashtu me një opozitë të diskredituar dhe nuk e patën problem të shkonin përtej asaj që mund të ishte e pranueshme në një sistem demokratik.

Raporti i Progresit i Komisionit Evropian për këtë vit, një raport i kritikuar shpesh për mungesën e kritikave, nuk mund të shmangte këtë vit se mazhoranca socialiste kishte refuzuar kërkesat e opozitës për krijimin e një komisioni hetimor parlamentar për disa skandale korrupsioni.

Komisioni vuri në dukje se e drejta e opozitës për këtë garantohet nga Kushtetuta – por ky përfundim nuk u bëri shumë përshtypje socialistëve në pushtet. Në dhjetor, ata propozuan ndryshime në ligjin që rregullon komisionet hetimore parlamentare, të cilat u konsideruan “alarmante” nga disa vëzhgues dhe si një përpjekje për t’i mohuar në mënyrë efektive opozitës një mjet vendimtar të nevojshëm për të mbajtur qeverinë përgjegjëse.

Në mënyrë të ngjashme, socialistët kanë bllokuar procedurën e urdhëruar nga Gjykata Kushtetuese për të gjykuar nga Gjykata mandatin e deputetes socialiste, Olta Xhaçka.

Opozita e ka akuzuar deputeten se ka marrë tokë publike falas në të ashtuquajturin “investim strategjik” të bashkëshortit të saj. Kushtetuta i ndalon deputetët të kenë përfitime të tilla dhe në të kaluarën, disa deputetë humbën mandatet e tyre në raste të ngjashme. Por socialistët këtë herë po refuzojnë haptazi zbatimin e vendimit të Gjykatës Kushtetuese.

Ndërkohë, dy legjenda urbane kanë qarkulluar gjatë muajve të fundit që mund të tregojnë një moment përcaktues në historinë e vendit: njëra sugjeron se një suficit jashtëzakonisht i lartë i buxhetit të shtetit këtë vit u shkaktua nga refuzimi i zyrtarëve shtetërorë për të marrë pjesë në komisionet e prokurimeve publike për frika e ndjekjes penale për shpërdorim detyre. Në fund të tetorit, buxheti i shtetit tregoi një suficit prej 450 milionë eurosh në vend të një deficiti prej 500 milionë eurosh.

Spekulimi tjetër është se tregu i pasurive të paluajtshme po përballet së fundmi me mungesë blerësish dhe se edhe kjo mund të jetë rezultat i frikës nga ndjekja penale mes zyrtarëve të korruptuar dhe tregtarëve të drogës.

Të dyja hipotezat vështirë se mund të mbështeten me fakte, por ekzistenca e tyre tregon përmasat e ndryshimit në vend.

Gjysmë milionë euro në shtëpinë e pastrueses

Ish-kryeministri Sali Berisha është nën hetim për korrupsion nga SPAK. Foto: LSA.

Viti 2023 nisi me një telenovelë, pjesët e para të së cilës u luajtën në fund të vitit 2022. Në telenovelë, e cila mbërtheu fantazinë e publikut dhe të medias, një pastruese shtëpie u akuzua se kishte vjedhur një shumë parash në shtëpinë e zonjës në të cilën shërbente, e cila ishte zyrtare e qeverisë “Rama”.

Një ngjarje që normalisht do të kalonte pa u vënë re, u bë temë e përditshme debati që vijoi për javë të tëra në pothuajse çdo shtëpi apo tryezë kafeneje në Shqipëri për shkak se pastrueses së Alda Klosit, një zyrtare qeverie me poste të ndryshme administrative, iu gjet një shumë prej mbi gjysmë milioni euro, fshehur në tubin e një aspiratori kuzhine.

Gjysmë milioni euro janë një shumë që ëndërrohet me të drejtë nga gjithkush. Një personi të punësuar me pagë minimale 300 euro në muaj, i nevojiten 139 vite punë për t’i fituar, nëse supozojmë se nuk ka nevojë të shpenzojë as edhe një qindarkë prej tyre për të jetuar. Por historia e zyrtares Alda Klosi ishte larg të qenit një rast i kufizuar.

Në tetor të këtij viti, SPAK arrestoi Jamarbër Malltezin, dhëndër i ish-kryeministrit Sali Berisha, si person i dyshuar se ka përfituar miliona euro në mënyrë të parregullt, falë vendimeve të qeverisë, në kohën kur kryeministër ishte Sali Berisha. Ndërsa viti 2023 po mbaron, SPAK kërkoi heqjen e imunitetit dhe masë sigurie arrest shtëpie për vetë Berishën, dyshuar gjithashtu për korrupsion. Sipas SPAK, Malltezi përfitoi si aksioner hije i një kompanie që ndërtoi shumë pallate në një tokë, pronësia e së cilës u përfitua përmes privatizimit si ish-pronar falë një ligji të ndryshuar nga Berisha. Malltezi i mohon akuzat dhe pretendon se ka zhvilluar pronën e trashëguar. Ai pretendon gjithashtu se po përndiqet politikisht.

Në qershor, zyrtarja më e lartë e Ministrisë së Shëndetësisë Joana Duro u arrestua për korrupsion. Ajo u akuzua se kishte marrë një zarf me shumën 330 mijë lekë, në një procedurë prokurimi që normalisht konsiderohet e rëndomtë, një tender për supervizimin e punimeve në rindërtimin e një qendre shëndetësore. Ajo që tërhoqi vëmendjen, më shumë se sa shuma në fjalë, ishte përqindja. Tenderi në fjalë ishte me ofertë fituese 672 mijë lekë, ndërsa shuma e ryshfetit, duket se përbën 50% të shumës së prokuruar. Zarfi me paratë e dyshuara të ryshfetit u sekuestrua dhe pritet që në përfundim të gjykimit, shuma prej 330 mijë lekësh, t’i kthehet taksapaguesve.

Vetëm se taksapaguesit duket se nuk po dalin kaq me fat nga një aferë tjetër korruptive, ku shumat e qarkulluara nuk janë në rendin e disa qindramijëra lekëve, por në rendin e disa dhjetëramilionë eurove.

Në vitin 2023, SPAK duket se lëvizi, fillimisht me shumë drojë kundër kontratave koncesionare të incineratorëve, të cilat i kanë kushtuar taksapaguesve deri tani, së paku 150 milionë euro. Vetë kreu i SPAK Altin Dumani, i cili kreu hetimin pasuror kundër Arben Ahmetajt, deklaroi në maj në parlament në maj se për kontratën më të madhe, atë të incineratorit të Tiranës, ai nuk kishte gjetur ende vepër penale, ndërsa qytetarët dhe politikanët e opozitës ngrinin pyetjen se si shpjegohet që një aferë dukshëm korruptive, vijon punën si zakonisht. Vetëm dy muaj më vonë, SPAK ndryshoi qëndrim duke urdhëruar sekuestrimin e kompanisë së kontratës së Tiranës pasi zbuloi se në fund të një zinxhiri kompanish nën pronësi fasadë, fshiheshin Mirel Mërtiri dhe Klodian Zoto si pronarët realë të kontratës. Problemi është se ndërkohë, dhjetëramiliona euro të paguara nga taksapaguesit për shërbimin e menaxhimit fundor të mbeturinave, janë zhdukur në drejtim të paditur.

Hetimi i SPAK mbi këtë çështje vijon, por mbetet për t’u parë nëse prokurorët do të jenë në gjendje që, përveç ndalimit të vjedhjes së qytetarëve, të kryejnë funksionin tjetër të drejtësisë, rekuperimin e shumave monetare, të cilat u janë zhvatur taksapaguesve. I pyetur nga BIRN për mbi 40 milionë euro të zhdukura nga incineratori i Tiranës më 14 dhjetor, kryeministri Edi Rama shmangu përgjegjësinë. “Unë nuk jam llogaritar,” tha ai.

Krim, biznes dhe politikë

Kullat shumëkatëshe në qendër të Tiranës. Foto: LSA

Shqipëria nuk ka përjetuar ndonjë bum ekonomik gjatë viteve të fundit, por Tirana dukshëm po përjeton një bum marramendës ndërtimesh shumëkatëshe, gjë që ka ngritur pikëpyetje të shumta se nga po vijnë paratë.

Në nëntor 2023, SPAK njoftoi se falë një operacioni ndërkombëtar që përfshiu agjencitë ligjzbatuese hollandeze, belge, gjermane, braziliane, kolumbiane dhe franceze, një organizatë e madhe krimi u zbërthye. Ata ishin përgjegjës për së paku katër raste të identifikuara të trafikimit të kokainës, për një total kokaine të sekuestruar prej 931 kilogramësh. Kokaina është një lloj droge që shitet me çmim pakice për 100 euro për gram dhe sasia e konfiskuar ka një vlerë totale potenciale prej 93 milionë eurove.

Media në Shqipëri nuk e pati të vështirë të vërente se mes personave të shpallur në kërkim për këtë grup kriminal është edhe Ervin Mata, i ati i të cilit është pronari i një kompanie ndërtimi që po ndërton një nga kullat e reja të Tiranës. Gjithsesi, ky nuk është rasti i vetëm i zbulimit të kontrollit të krimit mbi ekonominë shqiptare.

Trafikantë droge në sektorin e ndërtimit, ky nuk është tamam lajm i ri për Shqipërinë, por përmasat duket se tashmë janë në nivel krejt tjetër.

Në korrik të këtij viti, një operacion tjetër i SPAK mbi krimin e organizuar solli arrestimin e Pëllumb Gjokës, një biznesmen kontrovers, i cili, kishte arritur të siguronte nga qeveria e kryeministrit Edi Rama statusin e Investitorit Strategjik. Ai e pati fituar këtë status për një projekt investimi me vlerë 51 milionë euro. Prokurorët thonë se, ndërsa autoritetet shqiptare ishin duke e trajtuar atë si një biznesmen, investimi i të cilit mbart rëndësi strategjike për ekonominë kombëtare, Gjoka ishte duke urdhëruar vrasje. Gjoka është deklaruar i pafajshëm përballë akuzave.

Grupet kriminale shqiptare duket se janë në gjendje të transportojnë sasi të stërmëdha kokaine nga Amerika Latine në Evropë, ndërsa mënyra e tyre e operimit, siç zbulohet nga rasti i kartelit Bello, sugjeron se shqiptarët gjenden përgjatë të gjithë asaj që në ekonomi njihet si “zinxhiri i vlerës së shtuar”. Me një fjalë, një shqiptar është ai që organizon transportin nga Amerika Latine në Evropë dhe shqiptarë janë edhe ata që e sheshin me shumicë te shqiptarë të tjerë që e shesin me pakicë te konsumatorët finalë. Dhe i gjithë ky zinxhir duket se e gjen të lehtë që fitimet nga ky aktivitet i paligjshëm t’i transferojë në Shqipëri, ku dyshohet se parkohen më lehtë në tregun e pronave të patundshme.

Sipas të dhënave të Bankës së Shqipërisë, të pasqyruara në raportin statistikor mbi flukset e investimeve të huaja direkte, zëri Aktivitete të pasurive të paluajtëshme ka njohur rritje dramatike gjatë viteve të fundit, duke nisur nga një nivel i papërfillshëm. Për periudhën 12 mujore deri në qershor të këtij viti, 270 milionë euro investime të huaja raportohen të kenë hyrë në këtë treg. Sa për krahasim, në vitin 2020, ky zë ishte 80 milionë euro, ndërsa më 2019, 111 milionë.

Investime të tilla, pra jorezidentë që blejnë prona në Shqipëri, konsiderohen nga BSH përgjegjës për forcimin e lekut, krahas rritjes së të ardhurave nga turizmi.

Viti 2023 ishte i rrëmujshëm sa i përket lajmeve nga bota e krimit, biznesit dhe politikës. Por nëse ky do të shënohet në histori si vit që ndan periudhën e tranzicionit nga Shqipëria si vend i sundimit të ligjit, kjo mbetet për t’u parë në vitin 2024, e ndoshta, edhe më tutje.

Burimi: Reporter.al

_{https://www.reporter.al/2023/12/18/korrupsion-sh-a-nje-histori-e-shkurter-e-vitit-2023/}

Kujdesi shëndetësor i grave duhet të promovojë këshillimin dhe mbështetjen psikosociale, jo vetëm përshkrimin e barnave

Shqipërisë nuk duket se i mungojnë rregulloret dhe politikat e mira legjislative për shëndetin mendor dhe barazinë gjinore. Megjithatë, shumicës së dokumenteve të politikave që orientojnë ndërhyrjet e shëndetit mendor, u mungojnë perspektiva specifike gjinore të çështjeve mendore të burrave dhe grave, si dhe përdorimin e shërbimeve shëndetësore. Strategjitë efektive për parandalimin e çrregullimeve mendore dhe reduktimin e faktorëve të rrezikut të tyre nuk mund të jenë neutrale nga pikëpamja gjinore, ndërsa vetë rreziqet janë specifike për gjinitë. Gjithashtu, duhet të zhvillohen politika, shërbime dhe ndërhyrje terapeutike me pjesëmarrjen e grave që kanë përvojë për shëndetin mendor të dobët. Prandaj rekomandohet një aksion ndërdisiplinor për të pasur politika që mbrojnë dhe promovojnë autonominë dhe shëndetin mendor të grave. Si fillim, Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale duhet të ndërmarrë hapa për të zhvilluar dhe integruar treguesit përkatës gjinorë në sistemet ekzistuese kombëtare të informacionit shëndetësor dhe për të gjetur mekanizma për monitorimin e specifikave gjinore në sistemin shëndetësor.

Aktorët kryesorë të interesit në sistemin e shërbimit të shëndetit mendor në Shqipëri janë renditur më poshtë:

Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale (MSHMS)
Komiteti Kombëtar i Shëndetit Mendor (KKSHM)
Drejtoria Qendrore e Operatorit të Shërbimit Shëndetësor (DQOSHSH)
Qendrat e Kujdesit Parësor Shëndetësor (QSHPK)
Funksionet e Institutit të Shëndetit Publik (ISHP)
Universiteti i Mjekësisë Tiranë (UMT)
Agjencia për Sigurimin e Cilësisë së Shërbimeve Shëndetësore dhe Sociale (ASCSHSH)
Shërbimi Social Shtetëror (SHSSH)
Pushteti Vendor (PV)

Ofruesit e shëndetit, që nga politikëbërësit tek profesionistët e kujdesit shëndetësor duhet të dinë se shëndeti mendor mund të ketë karakteristika të ndryshme tek burrat dhe gratë. Për shkak të dallimeve sociale/gjinore dhe biologjike/gjinore, grate dhe burrat përballen me rreziqe të ndryshme shëndetësore, përjetojnë përgjigje të ndryshme nga sistemet shëndetësore, sjelljet e tyre që kërkojnë shërbime për shëndetin po ashtu ndryshojnë, po ashtu dhe rezultatet shëndetësore ndryshojnë. Të dhënat e përdorimit të shërbimeve mund të kenë implikime të rëndësishme për politikat shëndetësore dhe organizimin e shërbimeve. Megjithatë, ato thjesht tregojnë shtrirjen e kujdesit shëndetësor, jo nevojën për kujdes. Prandaj, mjekët klinicistë, veçanërisht ata që ushtrojnë kujdesin parësor, duhet të shkojnë përtej praktikës strikte klinike dhe të bashkëpunojnë me shëndetin publik ose me epidemiologët që punojnë në Operatorin e Kujdesit Shëndetësor ose Institutin e Shëndetit Publik. Hulumtimi sistematik dhe analizat e të dhënave do të ofrojnë njohuri më të thella për të kuptuar nevojat specifike të shëndetit mendor në baza gjinore. Për shembull, cila gjini, ose cili grup demografik brenda secilës gjini, ka rrezik më të madh për të përjetuar shqetësime psikologjike dhe sëmundje mendore.

Përdorimi i qendrave komunitare të shëndetit mendor (QKSHM) – Shërbimi i QKMSH ka marrë së fundmi shumicën e rasteve të trajtuara në sistemin shëndetësor. Sipas të dhënave të raportuara nga ofruesit e shërbimeve, gjatë vitit 2021 janë bërë gati 80,000 vizita në të gjitha qendrat komunitare të shëndetit mendor, nga të cilat 18% kanë qenë vizita në shtëpi. Të dhënat nuk ndahen sipas gjinisë dhe është e vështirë të bëhen analiza sasiore të fokusuara në baza gjinore.

Mjekët dhe psikologët në QSHP duhet të përfshijnë në mënyrë rutinore në procesin e ekzaminimit të klientit çështje të tilla si dhuna në familje, imazhi i trupit dhe shëndeti riprodhues, si dhe të ofrojnë këshillime për traumat e mundshme. Ata duhet të zhvillojnë qasje bashkëpunuese ose vendimmarrje të përbashkët me pacientet gra, duke përfshirë dhënien e ilaçeve dhe këshillimin për mbrojtjen sociale.

Kujdesi tradicional për nënën në sistemin shëndetësor shqiptar duhet të adoptohet për të përballuar sfidat e shëndetit mendor të shekullit të ri. “Qendrat e grave” priren të fokusohen në funksionet e tyre riprodhuese dhe kujdesin ndaj nënës, duke neglizhuar nevojat e grave jashtë riprodhimit dhe moshave riprodhuese. Ashtu si parandalimi i kancerit të gjirit dhe kancerit të qafës së mitrës, shëndeti mendor i grave duhet të jetë një fushë tjetër prioritare për qendrat e grave në zonat urbane, si dhe për kujdesin shëndetësor parësor në tërësi në zonat rurale. Kujdesi shëndetësor i grave duhet të promovojë këshillimin dhe mbështetjen psikosociale për të përballuar më mirë vështirësitë e jetës dhe jo vetëm përshkrimin e barnave.

Shëndeti Publik Parësor (SHPP) shqiptar po shkon në drejtimin e kujdesit të integruar social dhe shëndetësor që do të lehtësonte vazhdimësinë e kujdesit dhe vendosjen e pacientit në qendër të shërbimeve. Trajnimet për ngritjen e kapaciteteve të mjekëve dhe punonjësve socialë për të identifikuar dhe trajtuar çrregullimet mendore në shërbimet e SHPP, duhet të integrojë një analizë gjinore. Gjithashtu, trajnimet duhet të rrisin ndërgjegjësimin për faktorët specifikë të rrezikut si dhuna me bazë gjinore. Për më tepër, ofrimi i kujdesit të bazuar në komunitet për çrregullimet kronike mendore duhet të marrë parasysh nevojat specifike të grave dhe burrave dhe që barra e kujdesit familjar të mos bjerë në mënyrë disproporcionale mbi gratë. Gjithashtu, dhuna dhe abuzimi me hapësirat e sigurta për gratë duhet të jenë prioritet për çdo reformë, e cila integron kujdesin shëndetësor me mbrojtjen sociale.

Këto të dhëna janë pjesë e raportit “Gratë dhe shëndeti mendor në Shqipëri – Politikat e shëndetit publik dhe qasja e tyre gjinore ndaj shëndetit mendor” zhvilluar nga shoqata “Together for Life”, në kuadër të projektit “Nuk mund ta avancojmë shëndetin pa avancimin e të drejtave”, mbështetur nga Ambasada Franceze në Tiranë.

Gjetjet e plota të raportit i gjeni në këtë link: https://www.togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2023/06/Grate-dhe-shendeti-mendor-ne-Shqiperi.pdf

Sistemi shëndetësor i Shqipërisë mbetet i fragmentuar

Në raportin “Mbi investimet publike në Shqipëri 2014-2024” publikuar nga Together For Life, mbështetur financiarisht nga NDI (National Democratic Institute) diskutohen dhe renditen gjetje dhe rekomandime përsa i përket mungesës së qartësisë së procedurave të vendimmarrjes, mungesës së publikimit të raporteve të monitorimit të buxhetit apo të dokumenteve të tjera të faqes zyrtare të MSHMS, vlerësime të efiçiencës pas përfundimit të fazës së zbatimit të projekteve me financim nga buxheti i shtetit. E gjitha kjo bëhet në kuadër të transparencës dhe llogaridhënies për të ndjekur fazat e zbatimit të projekteve dhe për të interpretuar e analizuar masën e buxhetit dhe shpenzimet që bëhen për sektorin e shëndetësisë.

Referuar dokumentacionit zyrtar, stafi që propozon projektet e investimeve publike është stafi qendror i MSHMS dhe nuk del qartë nëse adresohen apo jo nevojat e vërteta të spitaleve apo qendrave shëndetësore. Vendimmarrja për projektet e investimeve mbetet në dorë të titullarit të institucionit, i cili vendos mbështetur në prioritetet politike.

Sistemi shëndetësor i Shqipërisë mbetet i fragmentuar. Shërbimet e kujdesit shëndetësor vazhdojnë të menaxhohen në mënyrë qendrore nën mbikëqyrjen e Ministrisë së Shëndetësisë dhe menaxherët e ofruesve të shërbimeve në sektorin publik kanë pak autonomi ose fleksibilitet dhe burimet dhe vendimmarrja financiare mbeten të centralizuara.

Nuk gjejmë të publikuara në raportet e monitorimit të buxhetit apo në dokumente të tjera të faqes zyrtare të MSHMS vlerësime të efiçiencës pas përfundimit të fazës së zbatimit të projekteve me financim nga buxheti i shteti, për të konkluduar bazën mbi të cilën bëhet prioritarizimi i ardhshëm i projekteve të investimeve.

Të analizuara në total, investimet publike përgjatë periudhës 2014-2024 fokusohen në masën 60% të tyre në ndërtime dhe rikonstruksione objektesh shëndetësore (spitale, qendra shëndetësore etj), ndërkohë që vetëm 13.7% e fondeve totale përgjatë 2014-2024 shkojnë për blerjen e pajisjeve mjekësore.

Referuar ndarjes rajonale të investimeve publike, 82% e fondit total të investimeve publike 2014-2024 alokohet në qytetin e Tiranës. Pjesa tjetër e qyteteve përfitojnë në mënyrë sporadike investime publike, të cilat kryesisht janë investime në rikonstruksione ndërtesash.

Referuar dokumentit të Strategjisë Kombëtare të Shëndetësisë 2021-2030, nuk ka një plan investimesh publike për sektorin të përfshirë në të, duke na bërë të pamundur të analizojmë se mbi çfarë bazash është bërë planifikimi i investimeve publike për periudhën 2021-2024 e rrjedhimisht për vitet pasuese.

Në përfundim të këtij raporti, rekomandojmë:
1. Në drejtim të transparencës dhe llogaridhënies, nevojitet të qartësohet me procedura të mirëfillta linja e vendimmarrjes mbi projektet e investimeve publike në shëndetësi, pasi del qartë se ky proces bëhet nga lart-poshtë, dhe jo nga poshtë-lart sikurse duhet të jetë.

2. Nevojitet të delegohet autoriteti për vendimmarrje financiare të investimeve publike nga niveli qendror në nivelin e një autoriteti të pavarur, i cili koordinon nevojat e qendrave shëndetësore dhe spitalore me mundësitë financiare për adresimin e tyre.

3. Nevojitet të ndiqen, monitorohen dokumentet strategjikë dhe rezultatet e premtuara për t’u arritur në to, pasi ka një devijancë të lartë midis asaj çfarë planifikohet dhe asaj çfarë realizohet. Rezultatet e këtyre raporteve duhet të jenë publike.

Raportin e plotë e gjeni në këtë link: https://www.togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2023/07/Raport-mbi-investimet-publike-ne-shendetesi-2014-2024.pdf

Transparency International: Prokurimet e sistemit shëndetësor në Shqipëri, rast korrupsioni i nivelit të lartë

Gjatë periudhës 2013-2017, periudhë kur vendi bashkëqeverisje nga Partia Socialiste, që fitoi zgjedhjet e përgjithshme dhe Lëvizja Socialiste për Integrim (LSI) qeveria shqiptare prokuroi katër shërbime kryesore për sistemin shëndetësor publik nëpërmjet partneriteteve privatepublike. Një raport i lëvizjes globale kundër korrupsionit “Transparency International” i ka konsideruar koncesionet në shëndetësi si rast të nivelit të lartë të korrupsionit në Ballkanin Perëndimor dhe në Turqi.

Sipas raportit, Ministria e Shëndetësisë, e drejtuar nga Ilir Beqaj, ka organizuar prokurimin. Shërbimet e prokuruara ishin për: (1) kontrolle shëndetësore për të rriturit nga mosha 40 deri në 65 vjeç, (2) sterilizimi i pajisjeve spitalore, (3) shërbimet laboratorike dhe (4) hemodializa. Kontratat kishin një vlerë totale minimale prej rreth 310 milionë euro dhe secila kontratë ishte e vlefshme për dhjetë vjet. Kontrata e katërt për hemodializën u nënshkrua në mandatin e dytë të qeverisë socialiste, kur Beqaj nuk ishte më ministër i Shëndetësisë, por procesi i tenderit nisi në mandatin e tij.

Ministria e Shëndetësisë shpalli fituesin e kontratës për kryerjen e kontrolleve shëndetësore më 6 tetor 2014. Operatori fitues, 3P Life Logistik, ishte një sipërmarrje e përbashkët ndërmjet Marketing & Distribution, e cila zotëronte 80% të aksioneve të saj dhe Trimed sh.p.k.. Përpara prokurimit, biznesi kryesor i Marketingut & Distribucionit ishte shitja e mallrave të zyrës, ndërsa aktiviteti kryesor i Trimed sh.pk ishte shitja e produkteve farmaceutike. Për të marrë pjesë në prokurim, ato duhej të pajiseshin me licencën për ndërtimin e laboratorëve biokimikë, e cila ishte lëshuar vetëm dy ditë para afatit për dorëzimin e ofertave. Gjithashtu, oferta e tyre ishte më e larta. Ministria vlerësoi se kostoja e prokurimit duhet të jetë proporcionale me numrin e pacientëve dhe do të arrinte në 13.8 miliardë lekë (afërsisht 100 milionë euro). Ndryshe nga deklarata zyrtare, Partia Demokratike e opozitës ngriti kallëzim penal në Prokurorinë e Posaçme (SPAK) ndaj Ministrisë së Shëndetësisë dhe pronarëve të operatorit fitues për kryerjen e kontrolleve shëndetësore.

Ministria shpalli fitues të kontratës për sterilizimin e pajisjeve spitalore më 28 shtator 2015. Oferta fituese erdhi nga Servizi Italia Spa, e cila është një bashkim i tre kompanive italiane: Servizi Italia, Tecnosanimed, U.Jet Srl. Megjithatë, kompania me bazë në Kosovë, Investital LLC, zotëron 40% të konsorciumit. Kostoja e deklaruar e kontratës është 9.6 miliardë lekë (afërsisht 68.8 milionë euro). Partia Demokratike e opozitës ka ngritur akuzën se kjo vlerë është 80 herë më e madhe se shpenzimet e mëparshme për sterilizimin e pajisjeve spitalore.

Prokuroria e Krimeve të Rënda hapi zyrtarisht hetimin për katër prokurimet për sistemin shëndetësor në dhjetor 2015. Pas afro një viti e gjysmë, zyra i shpalli hetimet të mbyllura në maj 2017, pa ngritur asnjë akuzë apo aktakuzë. Një grup qytetar i quajtur Nisma ‘Thurje’ paraqiti akuza kundër zyrtarëve publikë në Ministrinë e Shëndetësisë, të përfshirë në kontratën për sterilizimin e pajisjeve spitalore me Prokurorinë e Posaçme të sapokrijuar (SPAK) më 23 dhjetor 2019. Gjithashtu, Kontrolli i Lartë i Shtetit ka kryer auditime për katër kontratat e shpallura fituese për të përcaktuar meritën e kontratave dhe ekzistencën e ndonjë kostoje të fshehur. Raportet e auditimit japin rekomandime për ndryshimin e kontratave, por nuk shtyjnë për ndonjë procedurë penale. Partia Demokratike e opozitës ka paraqitur edhe akuza në SPAK kundër ministrit të Shëndetësisë dhe të tjerëve për prokurimin që lidhet me kontrollet shëndetësore. Ende nuk ka asnjë akuzë dhe asnjë të akuzuar apo sanksion ndaj koncesioneve në sektorin e shëndetësisë.

Në datë 12 dhjetor 2023, ish-ministri i shëndetësisë Ilir Beqaj u paraqit në SPAK ku u hetua për 9 orë mbi abuzimet me koncesionin e sterilizimit.

Këto të dhëna janë pjesë e raportit të prodhuar nga Shoqata Together for Life “Analizë e koncesioneve në shëndetësi. Kostoja totale e Buxhetit të Shëndetësisë për mbulimin e pagesave të planifikuara për kontratat koncesionare, 2022” mbështetur nga NED (National Endowment for Democracy).

Gjetjet e plota të raportit i gjeni në këtë link: https://www.togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2022/12/Kostoja-totale-e-Buxhetit-te-Shendetesise-per-mbulimin-e-pagesave-te-planifikuara-per-kontratat-koncesionare.pdf

9 orë në SPAK: Ilir Beqaj nën hetim për abuzimet me koncesionin e sterilizimit

Ilir Beqaj, ish ministri i Shëndetësisë del nga ambientet e Prokurorisë së Posaçme pas 9 orësh seancë pyetjesh.

Ish-ministri është paraqitur në SPAK në kuadër të hetimeve për koncesionin e sterilizimit.

Kujtojmë që Prokuroria e Posaçme, SPAK ka zyrtarizuar hetimet ndaj ish-ministrit të Shëndetësisë, Ilir Beqaj me masën e shtrëngimit të paraqitjes në policinë gjyqësore dhe ndalimin e daljes jashtë vendit si person nën hetim për shpërdorim detyre në procedurat e koncesionit të sterilizimit të pajisjeve kirurgjikale.

Masat e sigurisë për Beqjen u miratuan nga Gjykata e Posaçme më 16 nëntor.

Beqja është urdhëruar të paraqitet çdo të premte në Byronë Kombëtare të Hetimit, të mos largohet nga territori i Shqipërisë pa autorizimin e gjykatës si dhe i ndalohet përdorimi i pasaportës apo mjeteve të tjera identifikuese për daljen jashtë shtetit.

Ai është zyrtari më i lartë nën akuzë për shkeljet e konstatuara me kontratën e partneritetit publik-privat të sterizilimit, pas arrestimit në gusht të këtij viti të biznesmenit Ilir Rrapaj dhe zëvendësit të tij në Ministrinë e Shëndetësisë, Klodian Rrjepaj.

Hetimet 3-vjeçare të kryera nga SPAK kanë zbuluar shkelje të ligjit në procedurat e dhënies së njërit prej koncesioneve më të kushtueshme të sektorit të shëndetësisë, me qëllimin e vetëm të shpalljes fitues të kompanive të Ilir Rrapajt dhe shtetasit Italian, Umbro Staccini.

Burimi: Gazeta Panorama

“Shkeli hapur ligjin”/ KPP kërkon hetimin e Ministrisë së Shëndetësisë për tenderin 7.4 mln euro të mbetjeve spitalore

Saga 8 mujore e tenderit 7.4 milionë euro për evadimin e mbetjeve nga spitalet publike të vendit ka kulmuar në një skenar të denjë për filmat me mafiozë. Komisioni i Prokurimit Publik i ka propozuar Agjencisë së Prokurimeve Publike që të vërë menjëherë nën hetim Ministrinë e Shëndetësisë për mashtrim dhe veprime në kundërshtim të hapur me ligjin.

“Në kushtet kur autoriteti kontraktues ka ndërmarrë hapa procedurialë haptazi jo në përputhje me legjislacionin për prokurimin publik, Komisioni i Prokurimit Publik vendos t’i propozojë Agjencisë së Prokurimeve nisjen e hetimit administrativ për procedurën,” thuhet në vendimin e KPP.

Tenderi 7.4 milionë euro për evadimin e mbetjeve spitalore u shpall për herë të parë në mars të këtij viti me firmën e ish sekretares së përgjithshme të ministrisë së Shëndetësisë Joana Duro, e cila më pas u arrestua për rryshfet ne tendera.

Por menjëherë sapo tenderi u shpall në Agjencinë e Prokurimeve, u ankimua në Komisionin e Prokurimeve Publike nga një kompani e quajtur Eco Empire, e cila kërkoi modifikimin e kritereve të tenderit për shkak se ishin abuzive. Nga ai moment ka nisur një kalvar akuzash për korrupsion si dhe përplasjesh mes Komisionit të Prokurimeve dhe ministrisë së Shëndetësisë.

Manastirliu gënjeu 3 herë KPP-në

Komisioni i Prokurimit Publik e gjeti të bazuar ankesën e kompanisë Eco Empire. Përmes një vendimi të datës 30 maj, KPP urdhëroi ministrinë e Shëndetësisë, që brenda 5 ditëve të modifikonte kriteret abuzive të tenderit.

Ministria e Shëndetësisë e pezulloi përkohësisht tenderin. Në datën 6 korrik, përmes një shkrese zyrtare, ministria njoftoi KPP se kishte përgatitur modifikimet përkatëse në dokumentat e tenderit në përputhje me vendimin e tij.

Por pasi Komisioni i Prokurimit kontrolloi dokumentat e reja të tenderit konstatoi se ministria kishte gënjyer. “Autoriteti kontraktor nëpërmjetë shkresës së mësipërcituar ka dërguar pranë Komisionit Prokurimit Publik shtojcën e modifikuar nga verifikimi i së cilës u konstatua se ky i fundit nuk kishte kryer modifikimet në përputhje të plotë me përcaktimet dhe interpretimet e vendimit të KPP-së,” konstatonte KPP në korrik.

Pasi konstatoi se ministria e Shëndetësisë kishte gënjyer, Komisioni i Prokurimit Publik urdhëroi pezullimin e tenderit deri sa ministria të zbatonte vendimin e tij për modifikimin e dokumentave.

Një muaj më vonë, në 15 gusht, ministria e Shëndetësisë informon sërish KPP-në se kishte zbatuar vendimin e tij të majit për modifikimin e dokumentave duke i vënë në dispozicion edhe shtojcën përkatëse të ndryshimit të kritereve.

Komisioni i Prokurimit konstatoi se shtojca ishte në përputhje me vendimin e tij, por këtë herë ministria e Shëndetësisë kishte bërë një tjetër marifet. Shtojcën e modifikuar nuk e kishte ngarkuar në sistemin e prokurimeve publike.

Pasi konstatoi marifetin e radhës, KPP vendosi të pezullojë sërish tenderin, duke urdhëruar ministrinë e Shëndetësisë që të publikonte në sistem ndryshimin e kritereve.

Në 29 gusht, ministria e Shëndetësisë njoftoi sërish KPP-në se e kishte publikuar shtojcën e ndryshimit të kritereve në sistemin e prokurimeve. Pas këtij njoftimi, KPP e zhbllokoi tenderin. Por sërish ministria kishte bërë një tjetër marifet. Shtoja me kriteret e reja ishte ngarkuar në sistem, por nuk ishte publikuar që ta shikonin kompanitë e interesuara për të marrë pjesë. Tre herë mashtrim.

Akuza të rënda për korrupsion

Ministria e Shëndetësisë e shpalli sërish tenderin në datën 25 shtator. Në këtë kohë Ogerta Manastirliu ishte larguar nga ministria e Shëndetësisë duke u zëvendësuar nga Albana Kociu. Por muzika e tenderit të majmë nuk ndryshoi.

Mënjehërë pas rishpalljes së tenderit, në datën 4 tetor një kompani e quajtur e quajtur V.A.L.E Recycling depozitoi në Komisionin e Prokurimit Publik një ankesë zyrtare me akuza të forta për Ministrinë e Shëndetësisë, që sipas saj ka paracaktuar fituesin e tenderit.

“Studimi i tregut dhe i gjithë dokumentacioni vijues është kryer nga Autoriteti Kontraktor, vetëm me një qëllim, pengimin e konkurencës dhe paracaktimin e subjektit fitues. Siç do të provojmë më poshtë, tashmë fituesi i kësaj procedure prokurimi është paracaktuar dhe zhvillimi i tenderit si i hapur është thjesht fiktiv,” thuhet në ankesën që kompania ka depozituar në KPP.

Kriteri për të cilin, V.A.L.E Recycling akuzonte ministrinë e Shëndetësisë se kishte paracaktuar fituesin ishte ai për kapacitetin e autoklavës, që përmbushej nga vetëm një kompani riciklimi në Shqipëri.

Komisioni i Prokurimit Publik e gjeti të drejtë ankesën e V.A.L.E Recycling dhe i rekomandoi sërish ministrisë së Shëndetësisë të modifikonte kriterin e kapacitetit. Për këtë qëllim brenda ministrisë u ngrit një Komision për Shqyrtimin e Ankesës, i cili mori vendim duke pranuar pjesërisht ankesën. Por vendimi ishte aq evaziv sa që as Komisioni i Prokurimit Publik nuk e kuptonte dot se cilat pjesë të ankesës ishin pranuar dhe cilat jo nga ministria.

Seancë dëgjimore me palët

Për shkak se vendimi i Komisionit të Shqyrtimit të Ankesave në ministri për ankesën e paraqitur nga V.A.L.E Recycling ishte evaziv, KPP vendosi të zhvillojë një seancë dëgjimore tre palëshe, ku të ballafaqonte ministrinë e Shëndetësisë me kompaninë ankuese.

Pas zhvillimit të seancës dëgjimore në datën 1 nëntor, Komisioni i Prokurimit konstatoi se ministria ishte evazive dhe e paqartë mbi kriteret që kishte ndryshuar. Për këtë arsye KPP vendosi të anullojë sërish tenderin 7.4 milionë euro, për herë të katërt tashmë.

Por këtë radhë, KPP vendosi që t’i propozojë Agjencisë së Prokurimeve Publike që të nisë hetim administrativ ndaj ministrisë së Shëndetësisë për shkak të kalvarit të gjatë të mashtrimeve dhe veprime antiligjore të kryera nga kjo ministri.

Burimi: Kapitali.al

TFL ngre çështjen e fertilizimit in vitro në seancën dëgjimore mbi diskutimin e projekt-buxhetit 2024. Zv. Ministrja Rakacolli: Është një shërbim që është buxhetuar dhe parashikuar të funksionojë brenda këtij viti

Shoqata Together for Life, gjatë seancës dëgjimore të ditës së djeshme mbajtur nga Komisioni për Punën, Çështjet Sociale dhe Shëndetësinë në Kuvendin e Shqipërisë, shprehu qëndrimin e saj mbi projekt-buxhetin e vitit 2024, duke parashtruar problematikat dhe propozuar çështje konkrete.

Përfaqësuesja e TFL, Redina Çanaku, duke iu referuar projekt-buxhetit të Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale, shprehu shqetësimin e organizatës për buxhetin e parashikuar për sektorin e shëndetësisë i cili ka ardhur në ulje për të tretin vit radhazi. “Pavarësisht rritjes nominale, në raport me Prodhimin e Brendshëm Bruto, buxheti për sektorin e shëndetësisë rezulton në ulje, theksoi Çanaku. Për të tretin vit rradhazi vërehet një ulje nga 3.5% e PBB në vitin 2022, në 3.1% e PBB në vitin 2023, dhe në 2.8% e PBB për vitin 2024.”

Më shumë se një herë, TFL ka ngritur shqetësimin se, referuar edhe raporteve ndërkombëtare, Shqipëria është e fundit në Rajon për nivelin e buxhetimit të shëndetësisë nga qeveria. Buxhetimi i sektorit të shëndetësisë nën nivelin 3% të PBB është një këmbanë alarmi për shërbimet shëndetësore publike dhe përbën një rrezik të shtuar sidomos për pacientët dhe grupet në nevojë, të cilët mund të privohen nga e drejta për të marrë shërbim cilësor.

Në Raportin monitorues, përgatitur dhe publikuar nga TFL, me mbështetjen e National Endowement for Democracy, “Monitorimi i shpenzimeve të sektorit të shëndetësisë dhe mbrojtjes sociale për vitin 2022”, paraqitet një pasqyrë e plotë e problematikës së lindur nga nënfinancimi i sektorit të shëndetësisë.

Në mbledhjen e Komisionit Parlamentar, TFL u ndal në një çështje shumë të ndjeshme si ajo e shërbimit të fertilizimit in vitro, i cili vazhdon të jetë një shërbim i munguar në spitalet publike. “As në relacionin e buxhetit për shëndetësinë dhe as në projekt-buxhetin e detajuar për vitin 2024 nuk gjejmë asnjë informacion rreth kostimit ose jo të produktit ‹Çifte që përfitojnë nga paketa e fertilizimit› dhe në cilën pikë ndodhet procesi i përgatitjes së bazës ligjore”, vuri në dukje përfaqësuesja e TFL. Together for Life, për më shumë se gjashtë vite, ka lobuar pranë institucioneve shëndetësore për ngritjen e këtij shërbimi në spitalet publike si një masë që do t’u vinte në ndihmë shumë çifteve të reja.

Deputeti Ilir Pendavinji, nisur nga shqetësimi i ngritur nga TFL, kërkoi nga Zv. Ministrja e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale – Mira Rakacolli, e pranishme në seancë, një informacion të saktë se kur do të fillonte të ofrohej ky shërbim në maternitetin ‘Koço Glozheni”, pasi janë me dhjetra çiftet që e prisnin këtë lajm.

Zv. Ministrja e Shëndetësisë informoi se ky është një shërbim që është buxhetuar dhe do të fillojë të funksionojë së shpejti: “Fertilizimi in vitro është një shërbim që është i parashikuar në buxhetin e spitaleve dhe është parashikuar të funksionojë krejtësisht brenda këtij viti”.

Nga ana tjetër, lidhur me numrin e çifteve që do të përfitojnë, ajo u shpreh se: “Komisionet profesioniste që janë krijuar pranë spitaleve universitare obstetrikë-gjinekologjike kanë përcaktuar kriteret që duhet të ketë një çift për të kryer fertilizimin in vitro. Procedura e detajuar se si do të ndodhë ky proces, është duke u punuar. Jemi në fazën ku infrastruktura është ndërtuar, janë instaluar pajisjet dhe blerë medikamentet që duhen, si edhe po vijohet me hartimin e procedures konkrete se si do të realizohet.

TFL do të ndjekë nga afër realizimin e këtij angazhimi nga ana e Ministrisë së Shëndetësisë dhe do të vazhdojë të këmbëngulë që ky shërbim të ofrohet sa më shpejt dhe për një numër sa më të madh çiftesh.

Videon e plotë të seancës dëgjimore, mund ta shikoni në link-un:

https://www.facebook.com/100076188047891/posts/pfbid022L91mvgecbuY6Cahz33T9TCsequzbyL7eY14obEapXVULCs3yuhSYo5wbtRBwL3jl/?app=fbl

Për më tepër, ju ftojmë të lexoni raportin monitorues: togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2023/06/Monitorimi-i-shpenzimeve-te-sektorit-te-shendetesise-dhe-mbrojtjes-sociale-per-vitin-2022.pdf?fbclid=IwAR0eRKVxd5cxFI6Y7IL8tFdfHMxkslUdaAEHZuwURKqCw0lUVurf_L0vMlY

“Vështirë të gjesh ilaçe. Në Shqipëri ekzistojnë vetëm 2 ilaçe për sëmundjen tonë dhe ato kushtojnë jashtëzakonisht shumë”

Në workshop-in “Sisteme shëndetësore transparente dhe llogaridhënëse”, organizuar nga shoqata Together For Life (TFL) dhe mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED), u theksua mungesa e informimit dhe e investimit nga ana qytetare ne proceset konsultuese. Kjo problematikë krijon më pas një sërë problemesh të tjera, zinxhir, të cilat dekurajojnë dhe përkeqësojnë situatën e përfshirjes dhe angazhimit qytetar dhe nga ana tjetër kontribuojnë në abuzimin dhe degradimin e mëtejshëm të sistemit shëndetësor (dhe jo vetëm) nga ana e shtetit.

Elida Jata nga Qendra ALTRI u shpreh: “Mungesa e investimit në mënyrë të theksuar nga ana qytetare për të qenë pjesë e proceseve konsultuese. Po ashtu aq e rëndësishme është edukimi i qytetarëve për të kuptuar buxhetin e Bashkisë, pasi kemi pare shpesh që qytetarët i kërkojnë bashkisë gjëra tepër vizionare për buxhetin ose gjëra që nuk janë në kompetencë të drejtpërdrejt me bashkinë. Pra, këtu është problem i informimit dhe edukimit të qytetarëve për prioritetet dhe pretendimet e tyre.”

Gjatë diksutimit u vu re se ky problem nuk fillon dhe mbyllet vetëm me detyrat dhe përgjegjesitë tona si qytetarë, por ndikon dhe në horizontin dhe mentalitetin e qasjes sonë ndaj grupeve të margjinalizuara dhe grupeve vulnerabël dhe problemeve që ato kanë në shoqëri, dhe po ashtu kauzave që ato luftojnë. Pra, ky është efekti zinxhir i përmendur më sipër.

E tillë është stigma e mospraninmit të sëmundjeve të caktuara, gjë që u shpreh nga dy përfaqësusese të organizatës Jeto Përsëri që fokusohet në pacientët me sklerozë multiple: “Pacienti nuk pranohet psikologjikisht nga familja. Problemi fillon këtu dhe pastaj vazhdon me komunitetin e më pas me statusin aktiv në punë. Mosha e njerëzve që preken nga kjo sëmundje ështe 20 – 40 vjeç dhe nuk ka asnjë lloj kushti për t’i trajtuar. Për më tepër, nuk pranohen nga shoqëria dhe është vështirë të gjesh ilaçe. Nëse në Shqipëri ekzistojnë 2 ilaçe, në rajon janë 4-5 ilaçe të ndryshme. Fokusi ynë është të sensibilizojmë shoqërinë dhe ndikojmë në rritjen e numrit të ilaçeve të cilat kushtojnë jashtëzakonisht shumë.“

Elona Hasko: Duhet të bëjmë rrjetizimin dhe specializimin më të mirë të shoqërisë civile

Gjatë workshop-it “Sisteme shëndetësore transparente dhe llogaridhënëse”, organizuar nga shoqata Together For Life (TFL) dhe mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED), pjesëmarrësit shprehën pakënaqesinë rreth paragjykimeve që hasin dhe rreth mungesës së komunikimit nga ana e shtetit, duke shpërfillur kështu pozitën dhe detyrën e shoqërisë civile dhe duke i lënë ata të përjashtuar në procese të cila duhet të marrin pjesë. Pikërisht mbi këtë kontekst, specialistja për autizmin Elona Hasko, përmendi rëndësinë e rrjetizimit dhe specializimit më të mirë të shoqërisë civile mbi çështje specifike.

“Fëmijët me autizëm janë me aftësi të veçanta, por jo të kufizuara. Është shumë e rëndësishme për shoqërinë civile që të fillojë të profilizohet. Kur bëhen tryeza speciale për arsimin e fëmijëve me nevoja të veçanta, bëhen me qëllim që të njohim njerëzit dhe ekspertët. Si mund të rrisim ne numrin e mësuesve të profilizuar për të dhënë mësim fëmijëve autik? Bashkia e Tiranës ka Open Data ku nxjerr çdo vit numrin e fëmijëve me nevoja të veçanta, të specifikuara, por këta janë fëmijë të rregjistruar si të tillë. Kjo ndodh pasi familja mund të mos e pranojë që fëmija ka një problem të caktuar, por duke u nisur nga mbrojtja dhe siguria e fëmijës, duhet shënuar në statistika situata e tij.

Në këtë mënyrë neve mund të parashikojmë sa mund të jenë me nevoja të veçanta. ”

Por, një tjetër problem që vihet re është dhe mungesa e një infrastruktureje të mirëfilltë, të specializuar për një grup të caktuar. Përsa i përket fëmijëve me autizëm, Elona Hasku, shprehu se Shqipëria në krahasim me Europën dhe Amerikën është lider ne ofrimin e mësuesve në edukimin e fëmijëve me nevoja të veçanta.

“Kjo është ndihmuar dhe nga lobimi i shoqërisë civile, i familjes, i medias. Në Europë nuk mund të shkosh në çdo shkollë edhe të të ofrohet mësuesi ndihmës, por vetëm në shkolla të veçanta, të dedikuara. Në Shqipëri shërbimi është më i mirë, mësuesi është i trajnuar dhe nuk ndëpritet në momentin që përfundon shkolla 9-vjeçare. Një nga direktivat që ne ia kemi paraqitur Ministrisë së Arsimit është krijimi i shkollave të profilizuara. Kjo është një gjë që duhet bërë duke u bazuar dhe në kapacitetet e qyteteve.”

Ersilda Teliti: Doktorët detyrohen të pranojnë marrëveshjen nga urdhri edhe nëse shërbimet nuk janë cilësore

Në workshop-in “Sisteme shëndetësore transparente dhe llogaridhënëse”, organizuar nga shoqata Together For Life (TFL) dhe mbështetur nga National Endowment for Democracy (NED), u diskutua për sfidat, problematikat dhe mungesat në sistemin shëndetësor shqiptar dhe rëndësinë e përfshirjes së shoqërisë civile në këtë sistem.

Gjatë diskutimit, përfaqësues të organizatave civile shprehën dëshirën dhe interesin e tyre në sensibilizimin e popullatës në çështjet sociale. Pjesëmarrësit vlerësuan workshop-in dhe takime të tilla pasi janë mundësira të vlefshme për bashkëpunim mes njëri – tjetrit.

Një nga problemet që u përmend shpesh nga të gjithë përfaqësuesit e organizatave ishte mungesa e informimit të qytetarëve dhe në shumë raste mbi çështje që i prekin ata drejtpërdrejt.

Mbi këtë problematikë, Ersilda Teliti nga Qëndra Konsumatori Shqiptar u shpreh:

“Mungesa e informacionit ka bërë që doktorët të pranojnë marrëveshjen nga urdhri duke i bërë dëm qytetarit, në çdo rast, edhe kur mjekimi është i pakujdesshëm dhe jo cilësor. Nëse qytetari kërkon direkt dëmshpërblim – biologjik, shëndetësor dhe moral – kjo do t’i kompesonte deri diku dëmin që ka pësuar. Po ju jap një rast personal: Në farmaci morra disa vitamina amerikane të cilat m’u rekomanduan nga farmacia. Vura re që fillova të kisha probleme me shëndetin. Pasi morra informacion rezultoi që rrjeti i farmacive ishte nga një person shumë i famshëm në Shqipëri, siç ndodh gjithmonë. Mesazhi nga kolegët e mi ishte të mos merresha me rrugë gjyqësore por unë e vazhdova deri diku luftën. Trupi im pati probleme nga përdorimi i këtyre vitaminave pasi ato duhet të kishin një përbërës që nuk funksionon mirë me shëndetin.”

Përsa i përket tenderave që nënshkruhen, që është një nga problemet që citohen dhe më sipër, një nga pjesëmarrësit u shpreh se organizata ku punonte merrej pikërisht me aspektin e llogaridhënies dhe transparencës të tenderave që miratohen dhe më pas zbatohen. “Organizata që unë përfaqësoj ka përdorur një metodë që quhet ‘Redflag Procedure’, i cili është një lloj procesi prokurimi ku nxirren në pah politika dhe vendime që janë në kundërshtim me ligjin. Organizata jonë ka dhënë shumë transparencë sepse është e mirëorganizuar në sektorin e shëndetësisë. Nëpërmjet kësaj metode ngrihet zëri qytetar ne media dhe njëkohësisht zëri qytetar është i mirëinformuar. Dhe kjo metodë ka funksionuar.”

Miliarda lekë për koncesionet që janë shpallur afera korruptive me vendim gjykate

Edhe pse norma e koncesioneve të vendosura nën hetim, që kanë rezultuar afera korruptive është 100 për qind, qeveria do të vazhdojë të pompojë miliardë lekë të taksapaguesve për kompanitë koncesionare edhe gjatë vitit të ardhshë. Sipas relacionit të projektbuxhetit 2024, qeveria do të paguajë 14.3 miliardë lekë ose 135 milionë euro për kontratat koncesionare gjatë vitit që vjen.

“Për vitin 2024, pagesat vjetore neto që parashikohet të kryhen nga njësitë e qeverisjes së përgjithshme për kontratat koncesionare/PPP, kapin vlerën rreth 14.3 miliardë lekë,” thuhet në relacionin e projektbuxhetit 2024.

Të dhënat tregojnë se krahasuar me vitin korrent, pagesat për koncesionet do të rriten me 1.2 miliardë lekë ose 10 milionë euro për vitin e ardhshëm. Në krye të listës, si koncesioni që do të marrë më shumë para nga buxheti qëndron rruga e Arbrit.

Për vitin e ardhshëm qeveria do të paguajë 3.5 miliardë lekë për kompaninë koncesionare Gjoka Konstruksion, e cila ndërtoi rrugën që lidh Tiranën me Dibrën me fondet e veta. Krahasuar me këtë vit, pagesa për koncesionin e rrugës së Arbrit rritet me 25 për qind ose 700 milionë lekë më shumë.

Në vendin e dytë, renditet një tjetër koncesion i shumëpërfolur. Bëhet fjalë për kontratën koncesionare të laboratorëve. Për vitin 2024, qeveria do të paguajë 1.85 miliardë lekë për bashkimin e kompanive koncesionare të shërbimit laboratorik, që kryesohet nga Labopharma e Janis Karathanos.

Më poshtë në vendin e tretë renditet një tjetër kontratë e shpallur si aferë korruptive me vendim gjykatë. Bëhet fjalë për koncesionin e sterilizimit, i cili vitin e ardhshëm do të paguhet plotë 1.76 miliardë lekë ose rreth 16.7 milionë euro. Për këtë koncesion ka tashmë zyrtarë të arrestuar, ndërkohë që është nën hetim edhe ish ministri i Shëndetësisë, Ilir Beqja.

Në vendin e katërt dhe të pestë renditen koncesioni i skanimit në dogana dhe ai i inceneratorit të Tiranës, të cilat do të marrin respektivisht nga 1.67 miliardë dhe 1.27 miliardë lekë. I pari është dhënë nga ish qeveria e Partisë Demokratike, ndërsa koncesioni i dytë i dhënë nga socialistët është shpallur zyrtarisht si një aferë korruptive me vendim gjykate.

Burimi: https://www.kapitali.al/biznesi-vazhdon-miliarda-leke-per-koncesionet-qe-jane-shpallur-afera-korruptive-me-vendim-gjykate/?fbclid=IwAR0BNir1EqULLjr2aQrEqOZwrg95nZx8WTq64YtCxHTRJOkmCm5SBlDpREU_aem_AfJzEAAx08Dr5LI9vI8cyCXyY3UsrX0JVw_1JroWBYgwaT-a8dh8aCXNvZNZIrSoWDk&mibextid=cr9u03

Oksigjeni për spitalet merr 19% të fondeve të prokuruara në shëndetësi

Gjatë vitit 2022 një pjesë e konsiderueshme e prokurimeve në sektorin e shëndetësisë shkoi për blerjen e oksigjenit për përdorim mjekësor, i cili u përdor nga spitalet për trajtimin e të sëmurëve me Covid -19 me simptoma të rënda.

Gjatë 8 mujorit të 2022 kompanitë “GTS” (Gazra Teknike Shqiptare) dhe “Messer Albgaz” u shpallën fituese në dy prokurime me vlerë rreth 1,9 miliardë lekë, për furnizimin e spitaleve publike me oksigjen. Vlera për blerjen e oksigjenit ishte sa 19% e fondeve të kontraktuara gjatë periudhës janar-gusht 2022 për të gjithë sektorin e shëndetësisë [1]. Kompania GTS ka monopolin e furnizimit me oksigjen të spitaleve, pasi edhe gjatë dy viteve të pandemisë ajo ishte kontraktuesi më i madh i fondeve publike në shëndetësi.

Sipas Revistës Monitor, kjo kompani e cila prodhon, shet dhe tregton garza teknik dhe terapeutik, ka ruajtur të ardhura të larta prej 2 miliardë lekësh, pikërisht pas zgjerimit të fortë në periudhën e pandemisë ku pësuan rritje kërkesa për oksigjen në spitale dhe përdorimi i bombolave të oksigjenit nga të sëmurët. Në vitin 2022 të ardhurat e GTS u rritën lehtë me 2%. Ndërkohë, revista Monitor raporton se qarkullimi vjetor i laboratorëve kryesor ishte 2,1 miliardë lek dhe me një tkurrje prej 53% në krahasim me 2021 [2].

Prokurimi i dytë më vlerën më të madhe ishte furnizimi me serume (sodium chloride i spitaleve) me një vlerë 411 milionë euro, ku fituese ishin 4 kompani: Trimed shpk, Rejsi Farma shpk, Florfarma dhe Edna – Farma shpk. Kjo shumë ishte sa 4% e fodeve të kontraktuara në periudhën janar-gusht 2022 [3].

Prokurimi i tretë më i madh për nga vlera në 8 mujorin e 2022 ishte tenderi “Loti 15 Ceftriaxone 1 gr Flakon/ Flakon + ampule (hollues)” me vlerë 302 milionë lek dhe fituese ishte kompania Megafarma. Ky tender zuri rreth 3% të vlerës së prokuruar gjithsej në sektorin e shëndetësisë.

Nga 670 tenderë të shpallur me fitues, 50 prej tyre përfituan 7,1 miliardë lek ose 70% të fondeve të prokuruar me fitues [1 ].

Këto të dhëna janë pjesë e raportit të prodhuar nga Shoqata Together for Life “Monitorimi i shpenzimeve të sektorit të shëndetësisë dhe mbrojtjes sociale për vitin 2022” mbështetur nga NED (National Endowment for Democracy).

Burimi: https://transparency.com.al/

Gjetjet e plota të raportit i gjeni në këtë link: Monitorimi-i-shpenzimeve-te-sektorit-te-shendetesise-dhe-mbrojtjes-sociale-per-vitin-2022.pdf (togetherforlife.org.al)

[1] https://openprocurement.al/sq/htender/list/from_held_date/2022-01-01/to_held_date/2022-08-31?

[2] “Revista Monitor” https://www.monitor.al/renia-e-biznesit-te-shendetit-2/

[3] https://openprocurement.al/sq/htender/list/from_held_date/2022-01-01/to_held_date/2022-08-31?

Hiri i mbetjeve spitalore groposet në ‘malin me plehra’ të landfillit të Elbasanit

Të dhënat e siguruara nga BIRN hedhin dritë mbi problemet në trajtimin e mbetjeve të rrezikshme spitalore, përfshirë edhe trajtimin e hirit që mbetet nga incinerimi në kundërshtim me praktikat më të mira të mbrojtjes së mjedisit.

Në një ditë të nxehtë në fillim të gushtit, një burrë rreth të 50-ave rrëmon në kazanët e plehrave pranë Qendrës Spitalore Universitare “Nënë Tereza” në kërkim të mbetjeve të plastikës. Por në vend të tyre, ai thotë se has shpesh mbetje anatomike të rrezikshme, që flaken aty pas ndërhyrjeve të ndryshme kirurgjikale.

“Këtu kanë hedhur kuti me shiringa, serume, fasha me gjak dhe organe njerëzish,” tha burri, duke shtuar se mbetje të tilla ishin shtuar kohët e fundit.

“Kur më shohin infermieret më bërtasin, më thonë ‘mos i hap ato se nuk ka gjë’,” shtoi ai.

Mbetjet spitalore konsiderohen mbetje të rrezikshme në Shqipëri dhe grumbullimi, transporti, trajtimi dhe asgjësimi përfundimtar i tyre përbën një sfidë serioze për mjedisin dhe shëndetin publik.

Hedhja në kontejnerët e mbetjeve urbane përbën një shkelje të rëndë, por ky nuk është problemi i vetëm në zinxhirin e trajtimit të tyre.

Ndërsa shumica e mbetjeve spitalore në Shqipëri trajtohen përmes sterilizimit dhe incenerimit, për vite me radhë kanë munguar të dhënat se ku përfundonte hiri që mbetej pas djegies së tyre.

Sipas legjislacionit në fuqi, hiri duhet analizuar dhe nëse testet vërtetojnë se ai nuk paraqet rrezikshmëri mund të depozitohet në landfille të zakonshme. Në të kundërt, hiri duhet të depozitohet në landfille për mbetje të rrezikshme.

Por të dhënat e siguruara nga BIRN tregojnë se hiri i mbetjeve spitalore deklarohet në të gjitha rastet si tepricë e parrezikshme dhe depozitohet në landfillet e mbetjeve urbane.

Vetëm në landfillin e Elbasanit, ku ngrihet tashmë një mal me plehra si pasojë e problemeve të mbartura me inceneratorin, depozitohen mesatarisht çdo muaj rreth 2.9 ton hi nga djegia e mbetjeve spitalore nga kompanitë e licensuara për trajtimin e tyre.

Kompania Eco-ELB që menaxhon landfillin e Elbasanit pretendon se e pranon hirin në përputhje me lejen e vet mjedisore, ndërsa shton se nuk ka hasur në asnjë rast mbetje të rrezikshme.

Por ekspertët e mjedisit theksojnë se mbetjet e hirit duhet t’u nënshtrohen analizave të hollësishme, përpara se të groposen në landfill.

“Mbetjet spitalore kategorizohen te mbetjet e rrezikshme dhe duan trajtim të veçantë, i cili përtej dhe përveç incenerimit, kërkon trajtim të kujdesshëm edhe për hirin që mbetet pas djegjes së këtyre mbetjeve,” thotë Mihallaq Qirjo, drejtues i organizatës mjedisore REC Albania.

“Kur sasia e metaleve të rënda është shumë e lartë, ato kalojnë në ekosistem përmes tokës apo ujit dhe me shumë gjasë ato fillojnë të ndjekin rrugën e mbetjes në zinxhirin ushqimor…,” shtoi ai.

Agjencia Kombëtare e Mjedisit nuk iu përgjigj pyetjes direkte të BIRN nëse ekzistojnë landfille të licensuara për trajtimin e hirit, por ia ngarkoi këtë përgjegjësi kompanive private.

“Hiri që del nga incenerimi duhet të analizohet dhe të klasifikohet se çfarë kodi është sipas katalogut të mbetjeve. Më pas, kompanitë duhet të kërkojnë nëse ka landfill për t’i depozituar ato ose kompani të pajisura me licence III.2.B që i transferojnë këto kode,” tha AKM në një përgjigje me shkrim.

“Asnjë gram hi”

Biznesi i trajtimit të mbetjeve ka si udhërrëfyes Katalogun e Mbetjeve – një dokument i miratuar për herë të parë në vitin 2005 dhe i përditësuar përmes një vendimi të Këshillit të Ministrave në qershor të vitit 2021.

Dokumenti përcakton kode dyshifrore për sektorët ekonomikë, kode 4-shifrore për nënkategoritë dhe kode specifike 6-shifrore përmes së cilave identifikohet përmbajtja e mbetjeve.

Mbetjet spitalore klasifikohen në kapitullin 18, ndërsa mbetjet nga impiantet e trajtimit të mbetjeve të tilla se hiri klasifikohen me kodin 19. Më pas, ato ndahen në nënkategorinë 19 01 “mbetje nga incineratorët dhe piroliza e mbetjeve”, që duhen specifikuar gjithashtu hira fundore që përmbajnë substanca të rrezikshme [19 01 11*] dhe hira fundore që nuk përmbajnë substanca të rrezikshme [19 01 12].

Kërkimet për një landfill të licensuar të trajtimit hirit që përmban substanca të rrezikshme e çuan BIRN në fshatin Manskuri të njësisë Rrashbull në periferi të Durrësit, ku ndodhet një park industrial i administruar nga kompania koncesionare “Brema Ambiente”.

Administratori i kompanisë, Selim Bregu i tha BIRN se kishte lidhur marrëveshje me disa kompani të trajtimit të mbetjeve spitalore, por u ankua se hiri nuk depozitohej në landfillin e tij.

Kjo reportere ishte e pranishme në një takim që Bregu pati me inxhinierin e mjedisit të njërës prej kompanive të trajtimit të mbetjeve spitalore, që kërkonte me ngulm një vërtetim të depozitimit të hirit për ta dorëzuar si dokument në një tender.

Bregu u interesua të dinte se ku e kishte depozituar kompania në fjalë hirin, përpara se ta përcillte duarbosh inxhinierin e mjedisit. “I kemi trajtuar siç duhet dhe i kemi çuar në landfillin e Elbasanit me kodin 19 01,” u përgjigj ai.

Lidhja e marrëveshjeve me landfille të licensuara është një kusht për kualifikimin në tendera të kompanive të trajtimit të mbetjeve spitalore dhe dokumentet fiktive duken një praktikë e zakonshme në këtë biznes. Por Bregu i tha BIRN se nuk kishte ndërmend të toleronte.

“Në gjithë këto vite nuk është bërë siç duhet as trajtimi dhe as depozitimi përfundimtar i mbetjeve spitalore,” tha ai, duke këmbëngulur se mbetjet duhej të dorëzoheshin në landfill me kodin 6-shifror.

Ai kujtoi gjithashtu se menjëherë pasi ishte pajisur me leje mjedisore, kishte nënshkruar një marrëveshje me kompaninë V.A.L.E Recycling për depozitimin e hirit, por kjo gjë nuk kishte ndodhur.

“Vendosa të mos ua rinovoj kontratën, sepse nuk kanë sjellë asnjë gram hi. Nuk e di ku e kanë çuar,” shtoi Bregu.

V.A.L.E Recycling është njëra nga katër kompanitë fituese të tenderave publikë për trajtimin dhe asgjësimin e mbetjeve spitalore në Shqipëri. Administratori i saj, Elvis Miri i tha BIRN se hirin e kishte depozituar te landfilli i Elbasanit, i bindur se kjo mbetje nuk përmban substanca të rrezikshme.

“Hiri nuk është i rrezikshëm, se ne i djegim në temperatuar që kalojnë 900 gradë. Plus që ne e kemi në legjislacionin tonë që ne të vdekurit i groposim, kështu që nuk kanë rrezik,” tha ai për BIRN.

Miri u ankua nga ana e tij për probleme të shumta në këtë biznes, përfshi edhe kushtet për trajtimin e hirit.

“Sasia e hirit që prodhojmë është shumë e vogël, kështu që ne e depozitojmë në disa fuçi metalike ose plastike. Na duhet shumë kohë deri sa të bëjmë një sasi që t’a vlejë që ta transportojmë për në landfill,” shtoi ai.

Tendera të kontestuar

Spitalet publike dhe ato private raportuan së bashku 1337ton mbetje të rrezikshme spitalore në Ministrinë e Shëndetësisë sipas raportit të Gjendjes në Mjedis për vitin 2021. Më shumë se gjysma e mbetjeve spitalore gjenerohen në Tiranë, ku janë raportuar rreth 707 mijë kg, e ndjekur nga Korça me 191 mijë kg dhe Shkodra me 159 mijë kg.

Përgjithësisht, raporti i sasisë së hirit llogaritet sa 5 për qind e sasisë së mbetjeve që trajtohen përmes incenerimit. Në Shqipëri, mungojnë të dhënat për sasinë vjetore të hirit që gjenerohet nga kompanitë e trajtimit të mbetjeve spitalore.

Laert Shehu, një ekspert i vlerësimit të ndikimeve në mjedis, i tha BIRN se situata me trajtimin e mbetjeve spitalore ka shënuar përmirësim në krahasim me të kaluarën dhe shumë prej kompanive në këtë biznes përdorin teknologji të avancuara.

“Por jo për të gjithë mund të flasim në këtë mënyrë, pasi kemi parë nga media që digjen në kosha, hidhen gjithandej dhe vazhdon abuzimi, por jam i bindur që është në nivele shumë më të ultëa se sa ka qënë më parë,” tha ai.

Sipas Agjencisë Kombëtare të Mjedisit, 16 kompani private janë të pajisura me leje mjedisore të Tipit A apo licensë III.2.B. për trajtimin ose transportimin e mbetjeve të rrezikshme spitalore. Megjithatë, vetëm katër prej tyre fitojnë rregullisht tenderat për evadimin e mbetjeve nga spitalet kryesore të vendit.

Të dhënat e pjesshme që BIRN siguroi përmes kërkesave për të drejtë informimi nga 14 spitale universitare dhe rajonale të vendit tregojnë se kostoja mesatare për trajtimin e 1 kilogrami mbetje spitalore varionte nga 350 në 450 lekë. Ndërsa kompanitë që fitojnë rregullisht tenderat janë Eco Riciklim, V.A.L.E Recycling, Medi- Tel dhe më pak Pura Medical.

Të gjitha spitalet publike në vend kanë shpenzuar së bashku rreth 900 milionë lekë për trajtimin e mbetjeve të tyre spitalore në pesë vitet e fundit, sipas të dhënave të agreguara nga Open Spending – një faqe e organizatës Instituti Shqiptar i Shkencës që promovon të dhënat e hapura.

Eco Riciklim është kompania që ka fituar tendera në vlerë më të madhe të llogaritur në 425 milionë lekë, e ndjekur nga Medi -Tel me 255 milionë, V.A.L.E Recycling me 150 milionë lekë dhe Pura Medical me 53 milionë lekë.

Tenderat për trajtimin e mbetjeve spitalore janë gjithashtu ndër më të kontestuarit, sipas të dhënave që BIRN siguroi nga vendimet e Komisionit të Prokurimit Publik.

Në disa vendime të analizuara, kompanitë ankohen shpesh për kritere penalizuese apo favorizuese për konkurrentët nga ana e spitaleve, ndërsa në një rast, kontestimi lidhej drejtpërdrejt me kontratën e depozitimit të hirit në landfillin e Elbasanit.

Për problemet me tenderat ankohet edhe administratori i kompanisë V.A.L.E Recycling, Elvis Miri.

“Kemi problematika nga më të ndryshmet, na ka ardhur në majë të hundës si funksionon këtu. Nëse e nisim nga tenderat, gjithmonë bëhen favorizime për kompani të caktuara dhe është shumë e vështirë,” tha Miri.

Tre kompanitë e tjera të trajtimit të mbetjeve spitalore nuk iu përgjigjën kërkesave për koment të BIRN.

Loja me kodet

Landfilli dhe inceneratori i trajtimit të mbetjeve në Elbasan u ndërtuan përmes një kontrate koncesionare të qeverisë shqiptare, që çoi në dënimin e ish-ministrit të Mjedisit, Lefter Koka për veprat penale të korrupsionit.

Pronarët e kompanisë koncesionare “Albtek Energy” Mirel Mërtiri dhe Stela Gugallja si dhe nënkontraktori Klodian Zoto u dënuan gjithashtu për korrupsion dhe ndodhen prej më shumë se një viti në arrati.

Pas sekuestrimit nga Prokuroria e Posaçme, landfilli dhe incineratori i Elbasanit kaloi nën administrimin e kompanisë publike Eco-Elb, që zotërohet nga bashkitë e qarkut të Elbasanit.

Kur Eco-Elb e mori në administrimin incineratorin e Elbasanit, situata ishte emergjente dhe një mal me plehra ishte krijuar në landfill. Ekspertët e konsiderojnë këtë venddepozitim “një hotspot të ri mjedisor” në Shqipëri.

Pavarësisht situatës me mbetjet urbane, kompania Eco- Elb i tha BIRN se kishte pranuar mbetje të hirit nga kompanitë e trajtimit të mbetjeve spitalore në përputhje me lejen mjedisore që dispononte.

Kompanitë që kishin depozituar mbetje të tilla ishin Eco Riciklim me një sasi mesatare mujore prej 0,18 ton; Pura Medical me 2.3 ton; Medi -Tel me 0.19 ton dhe Vale Recycling me një sasi mesatare mujore prej 0.24 ton.

Kompania tha se i pranonte mbetjet me kodin 19 01 dhe me përshkrimin “Mbetje nga iceneratorët ose piroliza e mbetjeve”.

“Shoqëria Eco-Elb sh.a me personat përgjegjës për pritjen dhe verifikimin e ngarkesave nuk kanë konstatuar ndonjëherë mbetje të rrezikshme spitalore, pasi çdo subjekt depoziton mbetje hiri sipas kontratës,” tha Eco-Elb.

“Çdo 3/6 muaj i kërkohet fletë-analiza sipas legjislacionit, që e dorëzojnë edhe në institucionet që bëjnë të mundur menaxhimin e situatës mjedisore,” shtoi kompania.

Por eksperti Laert Shehu i tha BIRN se landfillimi i hirit me kodin 4-shifror nuk është një proces i saktë, për më tepër që landfilli i Elbasanit është licensuar për të pranuar mbetje vetëm nga qarku i Elbasanit.

“Përdorimi i kodit katër shifror është njësoj si të përdorësh mbiemrin për identifikim, por jo emrin. Pra mund të themi mbiemrin, por nuk e dimë se cili nga anëtarët e familjes është,” tha Shehu, ndërsa shtoi se specifikimet duhet të jenë sipas kodit 6-shifror.

Shehu shpjegoi gjithashtu se impiantet e avancuara bëjnë një përshkrim të mbetjes që del dhe në varësi të këtij përshkrimi përcaktohet edhe mënyra e trajtimit.

“Kryesisht ato spitalore çohen për asgjësim me groposje në landfill, por mund të çohen edhe për incenerim, sepse ka mbetje që kanë në përbërje mbetje organike dhe janë të djegshme,” shtoi ai.

Ekspertët përmendin edhe faktorë të tjerë që e bëjnë situatën e trajtimit të hirit të paqartë, që sipas Qirjos nga REC Albania, lidhet me mungesën e laboratorëve të certifikuar.

“Mungesa e laboratorëve të certifikuar për cilësinë e hirit dhe për përmbajtjen e metalit në vendin tonë e bën të panjohur cilësinë e këtyre hireve dhe për rrjedhojë, kemi mungesë të theksuar të të dhënave mbi sasinë, cilësinë dhe mënyrën e trajtimit të këtyre mbetjeve të rrezikshme,” përfundoi ai.

Burimi: https://www.reporter.al/2023/10/20/hiri-i-mbetjeve-spitalore-groposet-ne-malin-me-plehra-te-landfillit-te-elbasanit/?fbclid=IwAR3Qutyq4RNGZNUGM7Be-RNWvlsnVdzwQZtiP0AXE04FaBc_dYU-8qy4CfI

Shqiptarët shpenzuan një rekord prej mbi 100 milionë eurosh në spitalet private në 2021, rritje 25%

Ndonëse shëndetësia zyrtarisht është falas, shumë shqiptarë rezulton se preferojnë që të kurohen në spitalet private në vend, ndonëse me një kosto shumë të shtrenjtë.

Sidomos kjo ishte e dukshme në vitin 2021, që përkon me kulmin e valës së dytë të pandemisë së Covid-19. Teksa Shqipëria ka numrin më të ulët të doktorëve në Europë për 10 mijë banorë, me 16.5 mjekë (nga 47.6 që është mesatarja europiane), shumë familje dhe individë u detyruan që të përballonin kostot për kurimin nga xhepi, si në blerjen e medikamenteve, apo shtrimit në spitale private.

Të dhënat zyrtare të bilanceve pesë spitaleve private, AMERICAN HOSPITAL, International Hospital (ish Hygeia), Salus, German Hospital International, Spitali Europian, të përpunuara nga Monitor, tregojnë se të ardhurat e kombinuara të tyre ishin rreth 12.3 miliardë lekë (103 milionë euro), duke arritur nivelin më të lartë rekord që kur spitalet e para filluan të hyjnë në tregun shqiptar më shumë se një dekadë më parë.

Në krahasim me vitin e mëparshëm, rritja e të ardhurave është 25.5%, më e larta e regjistruar vitet e fundit, ose rreth 20 milionë euro më shumë. Në 2020-n, kur pandemia u forcua ne muajt e fundit të vitit, rritja vjetore e të ardhurave ishte 10.7%.

Spitali Amerikan (American Hospital) është më i madhi në vend. Në vitin 2021 qarkulloi 7.5 miliardë lekë, me rritje 21% me bazë vjetore.

Pas tij renditet International Hospital (ish Hygeia), po pjesë e grupit të Spitalit Amerikan, me 3.2 miliardë lekë, me rritje vjetore 18%.

Spitali Salus raportoi 767 milionë lekë të ardhura, me rritje 7%. “German Hospital International kishte xhiro prej 653 milionë lekësh, me rritje 41%, ndërsa Spitali Europian mëse i dyfishoi të ardhurat, në 411 milionë lekë.

Në pjesën e parë të vitit 2021, vala e pandemisë arriti kulmin e saj, e reflektuar kjo dhe me numrin e lartë të vdekjeve. Sipas INSTAT, në tremujorin e parë 2021, humbjet e jetës arritën në rekordin e 10.2 mijë personave, me rritje 61% në krahasim me mesataren e të njëjtës periudhë të 2016-2019. Edhe në tremujorin e dytë vdekjet u rritën me 21% në krahasim me mesataren 2016-2019. Për gjithë vitin 2021, fatalitetet arritën një nivel rekord në historinë e Shqipërisë, me 30.6 mijë persona, me rritje 40% në raport me mesataren e 2016-2019.

Si rrjedhojë e tejmbushjes së spitaleve publike, por edhe besimit të ulët në sistemin publik të shërbimit shëndetësor, shumë individë u kuruan në spitale private, me kosto që vlerësohet të kenë arritur mesatarisht 20 mijë euro/person. Rritja e kostove për të përballuar Covid ka ulur dhe aftësinë paguese të individëve. Spitali Amerikan thekson në raportin vjetor se ka pasur “rënie të mundësisë së pagesave të familjeve dhe fokusin e shpenzimeve të tyre për trajtimin e infektimit nga COVID-19. Rritja e çmimeve dhe shpenzimet e rritura në medikamente ndikuan ndjeshëm në mirëqenien e tyre”.

Rreth 947 milionë lekë në vit, që shpenzohen në spitalet private rimbursohen nga shteti për shërbimin e dializës që kryhet nga Spitali Amerikan, ndërsa vitet e fundit është zhvilluar dhe shërbimi i sigurimit shëndetësor nga shoqëritë private të sigurimit që mbulon një pjesë të shpenzimeve të individëve që kurohen në privat.

Në spitalet private u shpenzuan sa 25% e totalit të buxhetit të shtetit për mjekësinë

Për vitin 2021, shpenzimet totale faktike për shëndetësinë ishin 78 miliardë lekë (rreth 650 milionë Euro), me një rritje prej 16% me bazë vjetore në krahasim me periudhën përkatëse 2020, sipas raporti vjetor të monitorimit të Ministrisë së Shëndetësisë.

Përjashtuar programet e Përkujdesit Social dhe Rehabilitimit të përndjekurve politike, që nuk janë të lidhura me shëndetësinë, buxheti total i shëndetësisë ishte 49 miliardë lekë, ose rreth 410 milionë euro. Peshën kryesore të shpenzimeve, me 46% të totalit e zë trajtimi i pacienteve të shtruar ne spitale.

Ndërsa shuma e shpenzuar në spitalet private është sa 25% e totalit të buxhetit të dedikuar vetëm për shëndetësinë.

Ky është artikull ekskluziv i Revistës Monitor, që gëzon të drejtën e autorësisë sipas Ligjit Nr. 35/2016, “Për të drejtat e autorit dhe të drejtat e lidhura me to”.
Artikulli mund të ripublikohet nga mediat e tjera vetëm duke cituar “Revista Monitor” shoqëruar me linkun e artikullit origjinal.

Përse u ndërpre kryerja e transplanteve në QSUT, Xhani: Ka shumë pikëpyetje, i kemi të gjitha kapacitetet

Paketa e Transplantit Renal dhe paketa e Terapisë së Flakjes Akute të Veshkës mbulohen nga institucionet shëndetësore jopublike të kontraktuara nga Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor. Sipas raportit vjetor të këtij institucioni për periudhën Janar – Dhjetor 2020, janë kryer gjithsej 10 transplante dhe 2 proçedura Terapi të Flakjes Akute të Veshkës. Paketa e transplantit të veshkave është njëra prej ndërhyrjeve më të kushtueshme ku është përllogaritur të ketë një kosto prej 1.2 mln lekë të reja ose 10 mijë euro për çdo ndërhyrje.

Themelet për kryerjen e transplanteve të veshkave në Shqipëri, në institucionet publike, u hodhën në vitin 2006, kohë kur nisi krijimi i infrastrukturës për realizimin e transplanteve në vendin tonë. Falë një investimi mbi 1 mln euro u ngrit salla me të gjitha parametrat, u specializuan stafet dhe u premtua se transplanti do të ishte një rutinë për QSUT-në me afërsisht 20 raste në vit. Ndërkohë në listë pritje ishin rreth 500 pacientë. Paradoksalisht sallës së transplanteve në QSUT, që ishte teknologji e fundit, iu vu kyçi. Aktualisht tranplanti i veshkës ofrohet vetëm nga spitalet private.

Pikëpyetjet për mosrealizimin e transplanteve në institucionet publike, kanë mbetur pa zgjidhje pasi asnjë përfaqësues i institucioneve shëndetësore nuk prononcohet për të dhënë përgjigje.

Në një speciale të realizuar nga Top Story, mjeku i njohur Mustafa Xhani, i cili ka drejtuar për vite të tëra shërbimin e urologjisë, ku edhe u vendos salla e tranplanteve, shprehet se ende nuk e ka të qartë se përse u ndërprenë transplantet në QSUT.

“Unë kam shkuar vetë tek drejtoresha që tani është edhe ministre e shëndetësisë dhe i kam thënë që ne i kemi kapacitet për ta bërë këtë ndërhyrje, ndoshta jo 20 por 10-12 në vit ne mund ti realizonim, por asgjë’ u shpreh doktori Mustafa Xhani, urolog

Sipas tij QSUT e ka të gjithë infrastrukturën dhe kapacitetet për të realizuar këtë ndërhyrje kaq delikate, por e gjitha është çështje vullneti.

“Unë e kam ende një pikëpyetje se përse kjo ndërhyrje nuk realizohet në QSUT. Lekët janë hedhur, stafi është trajnuar” u shpreh Mustafa Xhani, urolog

Ironikisht në vitin 2019, teksa inspektonte aparaturat e reja të hemodializës në QSUT, Ministrja Ogerta Manastrilliu riktheu sërish premtimin për transplantin e veshkës në QSUT, por deri më tani asgjë nuk është bërë.

“Maqedonia e bën transplantin rutinë. Pse të mos e bëjmë ne? Jemi më pak të Zotë? Jo!”, thotë Prof. Mustafa Xhani

Rriten shpenzimet e shqiptarëve për shëndetin, 24% nuk përballojnë dot as mjekimin bazë

Shpenzimet e shqiptarëve për shëndetin po rriten vit pas viti, si pasojë e plakjes së popullsisë dhe rritjes së barrës së sëmundjeve, por ritmet janë përshpejtuar dukshëm pas pandemisë Covid-19.

Rishikimi i llogarive kombëtare nga INSTAT referoi se në vitin 2023, familjet shqiptare harxhuan për shëndetin mbi 84 miliardë lekë, ose mbi 840 milionë euro. Kjo shifër e gjeneruar nga anketa e buxhetit të familjeve ishte 8% më e lartë se në vitin 2022 dhe 41% më e lartë se në vitin 2019 para pandemisë Covid- 19.

Barra e sëmundjeve kronike është rritur rreth 6% çdo vit pas pandemisë sipas të dhënave zyrtare, duke rritur nevojën për ekzaminime dhe trajnime të përhershme. Të dhëna të tjera tregojnë se pjesa më e madhe e shpenzimeve shkojnë për blerjen e medikamenteve.

Sipas të dhënave zyrtare, në vitin 2024 u importuan mbi 28,1 miliardë lekë produkte farmaceutike (280 milionë euro), teksa fondi i rimbursimit të medikamenteve me 2024 kishte një tavan prej 12 miliardë lekësh.

Siç shihet, shteti ka kompensuar 120 milionë euro nga 281 milionë euro që kanë harxhuar qytetarët shqiptarë për mjekime. Rreth 160 milionë euro për produkte farmaceutike janë paguar nga të ardhurat vetjake.

Fondi i rimbursimit të medikamenteve vitin e kaluar kishte një tavan prej 12 miliardë lekësh, rreth 120 milionë euro, një shumë mjaft e ulët në raport me shpenzimet e familjeve shqiptare për shëndetin me mbi 840 milionë euro më 2023.

Shqipëria si një vend me nivel të lartë të varfërisë në popullatë dhe me të ardhurat më të ulëta në Europë nuk mund të ketë akses në terapitë inovative. Zhvillimet demografike të Shqipërisë tregojnë për presion në rritje të shpenzimeve në shëndetësi.

Fondi Monetar Ndërkombëtar vlerësoi më herët këtë vit se Shqipëria i ka hapësirat fiskale për të rritur shpenzimet për shëndetësinë. Edhe Banka Botërore në vlerësimet e mëparshme ka kërkuar rritje të investimeve për kapitalin human, me më shumë investime ne arsim dhe shëndetësi.

Shqiptarët ishin më të shqetësuarit në Rajon për kostot e larta të shërbimeve shëndetësore sipas anketës së fundit të “Security Metër” të zhvilluar në 6 vendet e Rajonit nga Këshilli i Bashkëpunimit Rajonal.

Rezultatet treguan se 24% e shqiptarëve ishin shumë të shqetësuar pasi nuk ishin në gjendje të përballonin kostot financiare për kujdes mjekësor rutine dhe mjekim.

Ky shqetësim ishte i pranishëm në një përqindje më të ulët ndër qytetarët e Bosnjës 16%, Kosovës 9%, Maqedonisë së Veriut 16%, Malit të Zi 20% dhe Serbisë, 20%./ Monitor

Raporti i monitorimit/ Koncesionet në shëndetësi, simbol të keqpërdorimit të fondeve publike dhe mungesës së transparencës

Koncesionet në shëndetësi kanë qenë një nga temat më të diskutuara dhe më të debatuara në opinionin publik shqiptar gjatë dekadës së fundit. Çështja nuk është e re, por rkthehet në vëmendje përmes një raporti të fundit të publikuar nga shoqata Together for Life , “MENAXHIMI DHE SFIDA E KONCESIONEVE NË SHËNDETËSI”, i cili hedh dritë mbi mënyrën e dhënies dhe zbatimit të këtyre kontratave PPP.

E ftuar në emisionin “Box to Box” në Svan TV, Alma Lahe menaxhere pranë TFL duke ju referuar të dhënave të raportit shprehet se rasti i koncesioneve në shëndetësi përfaqëson një shembull shqetësues të mungesës së transparencës, shkeljeve ligjore dhe mosmbrojtjes së interesit publik.

Sipas Lahes në vend që të përmirësojnë sistemin shëndetësor, këto koncesione kanë krijuar një barrë financiare të pajustifikuar për buxhetin e shtetit, ndërsa qytetarët nuk kanë përfituar në masën që u premtua.

“Për koncensionet në Shëndetësi nuk jemi ne të parët që po flasim dhe vijmë nëpërmjet këtij raporti. Është folur që me koncesionin e parë në 2015 që ishte check-up (Kontrolli Shëndetësor Bazë) dhe me tre koncesionet e tjera. Madje tre nga koncesionet janë në SPAK në hetim. Përveç Hemodializës, e cila nuk është në hetime, tre të tjerat janë në proces hetimi, madje njëra prej tyre është çuar në gjykatë për gjykim që është “Sterilizimi” dhe një nga të akuzuarit është edhe vetë ish ministri i Shëndetësisë,” thotë Lahe.

Një nga problematikat më serioze që shoqëron procesin e dhënies së koncesioneve në shëndetësi është mungesa sistematike e dokumentacionit zyrtar. Edhe pse sipas ligjit për të Drejtën e Informimit referuar prokurimeve publike dhe kontratave koncesionare, institucionet përgjegjëse janë të detyruara të publikojnë dhe vënë në dispozicion çdo informacion që lidhet me procedurat, kontratat dhe vlerësimet financiare të koncesioneve, në praktikë ky detyrim është shpërfillur.

“E tëra e ka rrjedhojën nga fillimi. Pra mënyra e konceptimit të koncesioneve. Ne në fakt ofrojmë një analizë të thelluar të koncesionit të Check-up. Përpos se kanë kaluar dhjetë vite për këtë koncesion dhe pak më pak për koncesionet e tjera ende sot e kësaj dite është shumë vështirë të gjesh informacion. Ligji për të Drejtën e Informimit kur i referohet Prokurimeve Publike dhe Koncesioneve PPP e kanë detyrim ligjor që institucionet përgjegjëse t’i kenë të tëra të publikuara, të tërë dokumentacionin, ndërkohë edhe sot po të hysh të kërkosh nuk i gjen, dhe kjo ishte në fakt sfida më e madhe me të cilën u përballëm. Që nga ideimi i vetë kontratave, procedurat që janë ndjekur për dhënien me koncesion, kontrata në vetëvete dhe pastaj pjesa tjetër e zbatimit të koncesioneve.”

Një tjetër problem madhor që theksohet në raport është fakti se nuk ka një pasqyrë të dhënash sesi zbatimi i këtyre koncesioneve ka ndikuar në popullatë.

“Problematika që ne kemi konstatuar është vërtet shumë e rëndë dhe nëse do të kishim edhe më shumë dokumentacione, pra dhe me ato që kemi arritur të sigurojmë , pra eksperti ka arritur të sigurojë edhe nëpërmjet rrugëve zyrtare sepse sigurisht janë zyrtare të gjitha dokumentet, vihet re që çdo procedurë ligjore. Legjislacioni është ndryshuar në mënyrë të përshpejtuar dhe pavarësisht ndryshimeve ligjore, përsëri në ndjeken e tërë procedurave janë shkelur të tërë bazat ligjore, i tërë legjislacioni. Dhe ajo që bie shumë në sy është që kuur është konceptuar i referohem Check –Up tërë barra, tërë risku i është lënë institucioneve publike. Ndërkohë fitimi është kujdesur shumë edhe në nëshkrimin e kontratës edhe në dokumentet për aplikim për check-up-in është kujdesur shumë autoriteti kontraktor, që në fakt duhet të mbrojë buxhetin e shtetit , duhet të mbrojë paratë tona, është kujdesur që të mbrojë fitimet e koncensionarit. Pra nëse aty është parashikuar një numër, që në fillimet e herës qëkur është bërë analiza pse ishte i nevojshëm koncesioni është marrë një numër prej 900 mijë qytetarësh që i përkasin grupmoshës 40-65 vjeç, këtë referuar Check-up nga të dhënat e INSTAT. Ndërkohë nuk është bërë një analizë e plotë sesi e kanë këta qasjen, a kryhen analiza nga qytetarët me vullnetin e tyre, si është niveli i sëmundshëmrisë në këto grupmosha, pra nuk ka një analizë të tillë. Ndërkohë që është marrë në mënyrë apriori dhe është thënë 475 mijë qytetarë do të bëjnë analizat çdo vit.”

Intervista e plotë:

Mungesë vullneti për rishikim apo anulim

“Tavani dhe dyshemeja. Në çfarë kuptimi? Nëse është më i vogël numri i kontrolleve, ti do të paguash edhe për ato që nuk janë kryer. Dhe nëse është më i lartë buxheti i shtetit është i detyruar , qoftë edhe 1 më tepër ta paguajë (1537 lekë). Dhe ndërkohë buxheti është në humbje. Që në fillim kur është lidhur kontrata dhe përzgjedhja e këtij koncesionari pra kësaj oferte është në kundërshtim me ligjin, sepse kjo ishte oferta më e lartë. Dhe pa snjë justifikim për njësi, për një kontroll bazë, një person që kryen analizat diferenca me dy operatorëve të parit dhe të dytit, që ngelën konkurrentë deri në fund është tek 238 lekë të reja për një individ. Nëse këtë do ta shumëzojmë për 450 mijë në vit dhe për 10 vite kuptohet sesa është humbja e shtetit në fund të këtij koncesionari. Dhe kjo pastaj vazhdon, pavarësisht shkeljeve të konstatuara, jo vetëm shkrimeve investigative, jo vetëm subjekteve politike që janë edhe ato autorët e denoncimit në SPAK të dy prej koncesionarëve dhe institucionet publike nuk kanë marrë masa as sot e kësaj dite, qoftë për rishikimin e kontratave. Pra nuk kemi transparencë, a janë parë këto kontrata, a janë rishikuar, ose për anulimin e tyre. Pra ne vazhdojmë të paguajmë dhe akoma për fatin e keq dhe pa transparencë në buxhetin afatmesëm deri në 2027 është parashikuar që check-up të vazhdojë, pavarësisht se ai mbaron sepse kohëzgjatja është 10-vjeçare, shto dhe kohën e pezullimit që ka pasur në periudhën e COVID prej disa muajsh,” tregon Lahe.

Gjatë COVID kompania koncesionare refuzonte të kryente analiza me argumentin se ishte ezauruar fondi i analizave që duhej të kryheshin.

“Edhe vetë koncesionari edhe vetë shteti duhej ta vinin direkt në funksion, tërë asetet e krijuara për check-upin duhej të viheshin në funksion të problemtikës që lindi. Ndërkohë që kjo nuk ndodhi . Dhe ne në ato vite kemi paguar pothuajse dyfishin e analizave që janë kryer. Pra numri i personave që kanë kryer check up-ka qenë shumë më i ulët sesa ai i parashikuar. Ndërkohë që buxheti i shtetit ka vazhduar t’i japë fonde koncesionarit sikur të kishte kryer 475 mijë kontrolle në vit.”

Koncesionet që duhet të ishin një mjet për të përmirësuar cilësinë e shërbimeve, janë kthyer në simbol të keqpërdorimit të fondeve publike dhe mungesës së kontrollit institucional.

Raportin e plotë e gjeni në linkun: https://www.togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2025/04/RAPORT_MENAXHIMI-DHE-SFIDA-E-KONCESIONEVE-PPP-NE-SHENDETESI-10.pdf

Fëmijët gëzojnë në letër “shëndetësinë falas”, por kostot i paguajnë prindërit

Pas një liste të gjatë ekzaminimesh të kryera në një klinikë private për vajzën e saj 10-vjeçare, Arsilda kërkon të blejë në farmaci medikamentet që i ka përshkruar mjeku. Me recetën në telefonin e saj, ajo i shpjegon farmacistes se i nevojitet një antibiotik dhe një suplement për të luftuar infeksionin e së bijës.

“Vajza trajtohet për streptokok, ka dhimbje kockash, dëmtim, deformim, për këtë duhet mbajtur nën kontroll të vazhdueshëm,” thotë nëna e tre fëmijëve.

Arsilda i tha BIRN se të gjitha ekzaminimet në privat, përfshirë edhe medikamentet i kushtuan rreth 30 mijë lekë [300 euro], por nuk kishte një zgjidhje tjetër.

“Për të ndjekur takimet në shtet për ne është e vështirë, duhet të lë punën, por kam edhe dy fëmijët e tjerë për të cilët duhet të kujdesem,” tha ajo, ndërsa theksoi se në çdo rast i është drejtuar sistemit privat shëndetësor për trajtimin e fëmijëve të saj.

Edhe pse Shqipëria ofron ligjërisht mbulim shëndetësor për fëmijët deri në 18 vjeç, mijëra prindër paguajnë nga xhepi i tyre kostot e trajtimeve mjekësore për shkak të burokracive në sistemin publik dhe protokolleve mjekësore në fuqi.

Gjithashtu, fëmijët kanë një qasje minimale në listën e barnave të rimbursueshme, pavarësisht se në të gjenden disa alternativa antibiotikësh dhe medikamentesh të tjera.

Të dhënat e siguruara nga BIRN nga Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor, FSDKSH, tregojnë se shteti shpenzon çdo vit mesatarisht 1 milion lekë për barna të rimbursueshme për të miturit – ose vetëm 7 për qind të fondit total të vënë në dispozicion.

Si rrjedhojë, vetëm 598 pacientë të mitur përfituan nga lista e barnave të rimbursueshme gjatë vitit 2024, ndërkohë që mijëra të tjerë mendohet se u janë drejtuar rrjetit privat të farmacive për të siguruar medikamentet.

Ekspertët e politikave shëndetësore e konsiderojnë të dështuar skemën e barnave të rimbursueshme për fëmijët dhe fajësojnë për këtë burokracinë e protokolleve mjekësore.

“Medikamentet, sidomos antibiotikët, në listën me rimbursim nuk i ndihmojnë prindërit sepse nuk janë të aksesueshëm përmes recetës së dhënë nga mjeku i familjes,” tha Gazmend Koduzi, profesor i menaxhimit shëndetësor dhe aktualisht kandidat për deputet i Koalicionit Euroatlantik.

“Konsumi i 598 recetave për antibiotikë me rimbursim, tregon një ngërç të madh në protokollin e marrjes së tyre,” shtoi Koduzi.

Rruga e gjatë drejt rimbursimit

Sipas legjislacionit shqiptar, fëmijët gëzojnë standardet më të larta të mundshme të shëndetit, trajtimit dhe rehabilitimit. Buxheti i shtetit financon mbulimin shëndetësor për fëmijët e moshës nën 18 vjeç.

Fëmijët përjashtohen gjithashtu nga pagesat e drejtpërdrejta për shërbimet shëndetësore, që janë pjesë e barnave të rimbursueshme, e paketave të shërbimeve të kujdesit shëndetësor parësor apo kujdesit spitalor.

Ndonëse në listën e barnave të rimbursueshme gjenden një sërë antibiotikësh dhe medikamentesh të tjera për fëmijë, aksesi i prindërve në to është thuajse inekzistent.

“Numri i recetave me rimbursim për antibiotikë për fëmijët është i papërfillshëm për disa arsye,” shpjegon Dëfrim Goma, kreu i Urdhrit të Farmacistëve të Shqipërisë. “Në rast se prindërit dëshirojnë t’i marrin antibiotikët me recetë me rimbursim, duhet të kalojnë disa hallka, që krijojnë vonesa në fillimin e terapisë,” shtoi ai.

Në Shqipëri, mjeku i familjes dhe mjeku pediatër janë reaguesit e parë në rastet e sëmundjeve, por ata nuk kanë të drejtë që të lëshojnë receta me rimbursim. Këtë të drejtë e kanë mjekët specialistë, por nevojitet gjithashtu që diagnoza të vërtetohet me analiza shtesë.

Goma shpjegoi për BIRN se për të siguruar antibiotikët me rimbursim, recetat duhet të përshkruhen sipas protokollit të Fondit dhe të shoqërohen me analiza shtesë si antibiograma – kjo vetëm për të marrë alternativën e parë, e cila në perceptimin popullor dyshohet për cilësinë dhe efikasitetin.

Përballë merakut dhe burokracive, mjekja pediatre, Sonila Brati thotë se prindërit zgjedhin rrugën e shkurtër.

“Patjetër që ka prindë që shkojnë në privat. Në përgjithësi, nuk është se mendohen shumë kur bëhet fjalë për fëmijën, mjafton të mbarojnë punë brenda ditës, situata të mos komplikohet dhe fëmija të mos përkeqësohet,” tha ajo.

Brati shtoi më tej se nuk para ndodh që prindërit të kërkojnë recetë me rimbursim për fëmijët e tyre, pasi përgjithësisht zgjedhin alternativat më të mira të barnave për fëmijët e tyre.

“Pjesa më e madhe R-treshave (recetas e dorës) që ne japim, pacientët i marrin vetë. Nuk ndodh tek ne që prindërit ta kërkojën me insistim e dua me rimbursim medikamentin. Nuk ndodh. Te ne e marrin recetën dhe e kzekutojnë vetë,” shtoi Brati.

Në pesë vitet e fundit, një mjek i familjes i tha BIRN se kishte shënuar vetëm dy raste në recetë medikamente të rimbursueshme për familje në vështirësi të mëdha ekonomike, por ishte përballur me gjobë dhe masë paralajmëruese. Ai e cilësoi të padrejtë dhe joefikas sistemin e ngritur për fëmijët, i cili avantazhon alternativën e parë dhe vetëm pas një serie analizash, shkon te alternativa e dytë e rimbursueshme.

“Që nga ajo kohë kanë kaluar rreth 5 vite dhe unë nuk shënoj më medikamente të tilla,” tha mjeku, i cili foli me BIRN në kushtet e anonimatit nga frika e një penalizimi në punë.

“Është një rrugë e gjatë, që rëndon dhe zgjat kohën e të qënit sëmurë të fëmijës. Ka raste që ua kam blerë unë medikamentet pacientëve që i shoh në vështirësi të mëdha”, shprehet mjeku i sitemit parësor.

Mungesat në treg

Në periudhën dhjetor-janar, shërbimi i Pediatrisë në qendrën spitalore universitare “Nënë Tereza” në Tiranë është i tejmbushur. Shefja e shërbimit, Numila Kuneshka thotë se gjatë kësaj periudhe virozash, në urgjencë paraqiteshin deri në 400 fëmijë në ditë me teperaturë të lartë, probleme pulmonare apo problemet gastrointensinale.

Kuneshka thotë gjithashtu se flukset e larta vijnë për shkak se prindërit paraqiten direkt në urgjencë, duke mos u paraqitur në poliklinika për konsultë me mjekun e familjes apo mjekun pediatër.

“Pothuajse të gjithë këta fëmijë me përjashtime të pakta vijnë direkt nga shtëpia në urgjencën e pediatrisë, duke e anashkaluar sistemin e referimit në ambulancat apo poliklinikat e lagjeve të tyre,” tha ajo. “Vetëm 3-4 mund të jenë ata që vijnë me sistem referimi nga poliklinikat e lagjeve, pjesa tjetër vjen direkt në urgjencën e pediatrisë,” shtoi më tej ajo.

Mjekja pediatre, Sonila Brati thotë se kur bëhet fjalë për fëmijët, nuk ka radhë dhe nuk lihen në pritje për ekzaminimin që kanë nevojë, edhe në rastet kur nuk shkojnë me sistem referimi.

“Ne i dërgojmë fëmijët në QSUT si raste urgjente. Nëse planifikojmë bëhet jo më shumë se një ditë. Në rast se i dërgojmë te specialisti brenda ditës, nuk i kthejnë mbrapsht. Nëse është rast temperature ose me dhimbje të forta veshi mbaron ekzaminimin brenda ditës,” theksoi ajo.

Sipas farmacistëve me të cilët foli BIRN, në listën e barnave të rimbursueshme ka antibiotikë, shurupë dhe tableta që mund t’u vinin shumë mirë në ndihmë prindërve për të kaluar ngarkesat virale, por aksesi i tyre është në nivele minimale. Në anën tjetër, prindërit përballen edhe me mungesa të shumta të barnave në rrjetin e hapur të farmacive.

“Në listën e barnave të rimbursueshme ka antibiotikë, shurupë dhe tableta që mund t’u vijnë në ndihmë prindërve për shkak të kostove të tyre, duke qënë se shumica e tyre rimbursohen plotësisht,” tha një farmaciste me përvojë 15 vjeçare në Tiranë. Gjithsesi, ajo shtoi se në farmacinë e saj vijnë deri në 5 receta të tilla në muaj – një shifër e papërfillshme kjo krahasuar me recetat që paguhen nga xhepi i prindërve.

Dëfrim Goma nga Urdhri i Farmacistit thotë se një tjetër problem është mungesa e shpeshtë e barnave për moshat pediatrike në treg, kryesisht barna të sistemit respirator.

“Për barnat pediatrike ekziston problemi i mungesave të herëpashershme, gjë që detyron prindërit që t’i sigurojnë ato jashtë vendit ose në farmaci të veçanta që i fusin ato në mënyrë të paligjshme, gjë që krijon një problem të madh që ka të bëjë me sigurinë dhe efikasitetin,” theksoi Goma.

Koduzi shpreh rezervat e tij për medikamentet që ndodhen në lustën e barnave dhe propozon që rimbursimi të bëhet në bazë të diagnozës.

“Përzgjedhja e medikamenteve në listën me rimbursim është klienteliste dhe abuzive, pavarësisht se në letër ka një procedurë të caktuar,” tha Koduzi për BIRN.

Ai theksoi gjithashtu se pas së ashtuquajturës reformë të barnave në vitin 2014, nevojitej një ndërhyrje për të garantuar origjinën e tyre të sigurtë.

“…I trajtuan ato [medikamentet] si rroba, jo si produkt që duhet të jetë efikas dhe sigurtë për patologjinë që merret,” përfundoi Koduzi./ BIRN

Sterilizimi, zbardhen argumentet e gjykatës për Ilir Beqajn: Kostot u frynë me 56.4%, dëmi u bë detyrues

Për Gjykatën e Posaçme ish-ministri i Shëndetësisë Ilir Beqaj dhe ish-zëvendësi i tij Klodian Rjepaj frynë kostot e shërbimit të sterilizimit në masën e 56.4% me qëllim përvetësimin dhe vjedhjen e fondeve të Ministrisë së Shëndetësisë.

Në vendimin e gjyqtares së seancës paraprake, analizohet çdo pikë e kontratës së lidhur në vitin 2015 mes Ministrisë dhe koncensionarit, ku konkludohet se kontrata është negociuar në favor të kompanisë fituese.

“Shkeljet në detyrë të bëra nga z. Beqaj dhe z. Rjepaj janë të rënda dhe me qëllim të vetëm dhënien e koncesionit operatorëve ekonomikë Italian dhe shtetasit shqiptar, z.Ilir Rrapaj. Kanë qenë të paracaktuara projekti koncesionar; vetë dhënia e projektit me koncesion, kohëzgjatja e tij, vlera e kontratës dhe të gjitha veprimet e bëra nga z. Beqaj dhe z. Rjepaj kanë qenë për të veshur me formë ligjore këto veprime të paracaktuara, por që në përmbajtje kanë bërë të mundur përvetësimin e fondeve shtetërore”, thotë GJKKO.

Gjykata, shton se me firmën e ish-ministrit, shteti është detyruar të jetë palë e një kontrate nga e cila nuk fiton asgjë.

“Për të finalizuar këtë qëllim tyren, ata kanë bërë shkelje të shumta në këtë procedurë dhe kanë detyruar shtetin shqiptar të jetë pale në një kontratë koncesionare dhjetëvjeçare me një dëm të konsiderueshëm, pa zgjidhur çështjen e sterilizimit për gjithë vendin dhe shërbimet shtesë të ofruara, ndërkohë që kjo kontratë përfundon në fund të këtij viti dhe shteti do të përfitojë nga kjo kontratë, ato për të cilat vetë ka paguar nga fondet shtetërore. Përsa përfitohet, z. Beqaj ka pasur dijeni për gjithçka dhe ka qenë aktiv gjithë kohës, me qëllim konkludimin e planit të paramenduar për dhënien e shërbimit të sterilizimit dhe shërbimeve të tjera, operatorëve të paracaktuar, me vlerë të paracaktuar, e ky ka qenë edhe shkaku pse ai ka bërë shumë shkelje gjatë ushtrimit të detyrës së tij”, thotë GJKKO.

Bashkë me biznesmenin që fitoi koncensionin, Ilir Rrapaj, ata konsiderohen si pjesë e një grupi kriminal.

“Ndërkohë që, lidhur me mënyrën e bashkëpunimit në këtë rast, vlerësoj se nuk jemi para bashkëpunimit të thjeshtë, kjo për z. Beqaj, z. Rjepaj e z. Rrapaj. Bashkëpunimi i tyre është i shtrirë në kohë, i paracaktuar dhe paramenduar shumë mirë, e çdo veprim i kryer ka qenë me qëllim finalizimin e kontratës koncesionare, sipas interesave të këtyre subjekteve. Secili prej këtyre shtetasve ka pasur një rol kyç në këtë bashkëpunim dhe veprimet e gjithësecilit prej tyre kanë qenë në funksionin të arritjes së një qëllimi të vetëm, krijimi i një procedure për përvetësimin e fondeve shtetërore. Bashkëpunimi mes këtyre shtetasve ka qenë i posaçëm, në kuadër të grupit të strukturuar kriminal”, thotë GJKKO.

Për ish-zyrtarët e tjerë të komisionit të koncensionit, Gjykata thotë se është provuar që ata ishin nën drejtimin e ish-zëvendësministrit dhe nuk kanë marrë pjesë sipas detyrimeve ligjore ne procedurat koncensionare, por thjesht kanë hedhur firmën.

Pacientët me sklerozë multiple lëngojnë nga qasja e kufizuar në barna

Qindra pacientë të diagnostikuar me sklerozë multiple në Shqipëri kanë pasur trajtim të munguar ose të vonuar me medikamente, duke rrezikuar shëndetin dhe cilësinë e jetesës.

Etleva* ishte vetëm 20 vjeç kur u diagnostikua me një sëmundje autoimunitare të pashërueshme të quajtur Skleroza Multiple. Në vitin 2001, kur ishte studente në Itali, ajo përfundoi në spital për shkak të dhimbjeve të forta të kokës, mpirjes në njërën anë të trupit dhe disa episodeve të humbjes së ekuilibrit.

Lajmi që mori nga mjekët ishte tronditës.

“M’u errësuan sytë, u mbylla në vete dhe m’u desh shumë kohë që të mësohesha me këtë sëmundje, e cila më shfaqej herë pas here,” kujton Etleva, sot 44 vjeç.

Perpecitë e Etlevës me sëmundjen u rënduan pas kthimit në atdhe, ku ajo u mjekua për disa vite me Interferon – medikamenti i vetëm në atë kohë në dispozicion të pacientëve me sklerozë të shumëfishtë në Shqipëri. Por Interferoni e humbi efektin në trupin e saj dhe medikamente të tjera nuk kishte.

Etleva i tha BIRN se qëndroi shumë vite pa mjekim, përpara se mjekët t’i jepnin një medikament të ri në vitin 2021, i cili i shkaktoi probleme në mëlçi.

“Që nga ajo kohë nuk marrë mjekime të tjera, nuk më rekomandojnë, pasi mjekët thonë që jam mirë,” tha Etleva për BIRN. “Në fakt jam mbyllur në shtëpi pasi nuk mund të lëviz, kam humbje të ekuilibrit dhe lodhem shpejt,” shtoi pacientja e shqetësuar.

Skleroza e shumëfishtë është një sëmundje kronike autoimunitare që godet sistemin nervor, duke rrezikuar dobësim të muskujve, probleme me shikimin, humbje të ekuilibrit e deri në invaliditet. Sëmundja diagnostikohet kryesisht mes moshës 20-40 vjeç, por në raste të rralla edhe në mosha minorene.

Për sistemin shëndetësor shqiptar, skleroza multiple ka një prevalencë të ulët dhe nuk konsiderohet një problem. Por qindra pacientë të diagnostikuar në Shqipëri jetojnë me dramën e trajtimeve të mohuara ose të vonuara, të cilat rrezikojnë shëndetin dhe cilësinë e tyre të jetesës.

Sipas Tanush Çaushit, president i fondacionit “Pema e Jetës” për pacientët me sklerozë multiple, mungesa e medikamenteve dhe e protokollit të trajtimit ndër vite ka sjellë përkeqësim të shëndetit për shumë persona që vuajnë nga kjo sëmundje në Shqipëri.

Çaushi shprehu gjithashtu shqetësimin se sistemi shëndetësor arrin të trajtojë vetëm 10% të pacientëve, ndërkohë që shërbimet e domosdoshme të fizioterapisë dhe trajtimet psikologjike nuk mbulohen ende nga shteti.

“Shumë të sëmurë janë detyruar të ikin jashtë vendit për trajtim, pasi në Shqipëri nuk kanë mundur ta marrin atë,” tha ai për BIRN.

Ministria e Shëndetësisë pretendoi përmes një përgjigje me shkrim se ndiqte protokollet ndërkombëtare për diagnostikimin dhe trajtimin e pacientëve me sklerozë multiple, ndërsa kishte përfshirë në listën e barnave të rimbursueshme disa medikamente inovatore për trajtimin e sëmundjes.

“Konsultat, diagnostikimi dhe trajtimi me barna përcaktohet nga një ekip prej 6 mjekësh, tre senior dhe tre rezidentë. Komisioni me 3 mjekë pranë shërbimit universitar të Neurologjisë në QSUNT vlerëson ecurinë e pacientit në dinamikë në lidhje dhe me trajtimin me barna të rimbursueshme dhe spitalore,” tha Ministria e Shëndetësisë.

Sëmundje e paparashikueshme

Zbulimi dhe trajtimi i sklerozës së shumëfishtë ka qenë një sfidë e vazhdueshme për shkencëtarët dhe neurologët që prej fillimit të shekullit 19. Qindra terapi u testuan në mënyrë të pasuksesshme te personat e prekur në botë, përpara se pacientët me episode të përsëritura të trajtoheshin me kortizon në fillim të viteve 1950.

Në Shqipëri, mjekimi i parë për trajtimin e pasojave të sëmundjes u fut në vitin 2000 dhe për gati dy dekada mbeti i pandryshuar, pavarësisht përparimit të shkencës dhe miratimit të medikamenteve të reja.

Vendit i mungon gjithashtu një regjistër kombëtar i pacientëve me sklerozë multiple, çka e bën numrin e tyre të paqartë. Ministria e Shëndetësisë nuk vuri në dispozicion të BIRN numrin total të pacientëve, por vetëm të dhënat e vitit 2024, sipas së cilës janë ndjekur gjithsej 210 raste.

Ndërkohë, fondacioni “Pema e Jetës” numëron rreth 2 mijë pacientë në të gjithë vendin, duke u bazuar te studimet e veta.

Në Shërbimin e Neurologjisë në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, mjekja Jera Kruja, njëherazi shefe e shërbimit, merret prej 45 vitesh me trajtimin e sklerozës multiple, të cilën ajo e quan një sëmundje të paparashikueshme.

“Është sëmundje autoimune, ka shumë të panjohura. Pra, ti mund t’ja bësh të gjitha dhe sëmundja mund të shkojë keq. Dhe një tjetër që s’ka bërë asgjë, shkon mirë,” shpjegon ajo.

Sipas Krujës, numri i pacientëve në rang vendi nuk është shumë i lartë dhe ajo beson se sëmundja është e mbuluar mirë në krahasim me sëmundje të tjera më të shpeshta si epilepsia apo parkinsoni. Kruja tha gjithashtu se mbulimi me medikamente është përmirësuar ndjeshëm që nga viti 2000, kur mjekimi i parë për sklerozën multiple mbërriti në Shqipëri.

“Mjekimin e parë për këtë sëmundje e kemi që në vitin 2000, që ka qenë vetëm pak vite pasi u fut në Europë. Pastaj futëm disa medikamente dhe ngelëm disa vite me ato, ndërkohë që shkenca përparoi dhe nxori mjekime të reja,” kujton Kruja, e cila thekson se situata ka ndryshuar gjatë viteve të fundit.

Në dy vitet e fundit, sipas saj, shteti rimburson 100% shtatë alternativa për trajtimin e Sklerozës Multiple nga 14 të tilla që qarkullojnë në Europë, përfshirë edhe katër barna inovatore si Ocrevus, Mavenclad, Glatiramer Acetate dhe Cesimta.

Por Tanush Çaushi nga fondacioni “Pema e Jetës” i tha BIRN se vetëm një numër i kufizuar pacientësh po trajtohen me medikamentet e reja.

“Numri i të trajtuarve me sklerozë multiple në vendin tonë është mbi 160 pacientë, ndërkohë që numri i të prekurve rezulton të jetë më i lartë. Sipas statistikave të QSUT janë rreth 1000 pacientë, ndërkohë që sipas studimeve tona rezultojnë rreth 2000 pacientë,” tha ai.

Çaushi, 42 vjeç, u diagnostikua me sklerozë multiple në vitin 2015 dhe thotë se sëmundja ka avancuar në një kohë të shpejtë, aq sa tani ai mundet të ecë me ndihmën e një walker-i. Ai fajëson protokollin e mjekimit për avancimin e sëmundjes.

“Për katër vite jam trajtuar me Interferon, prandaj jam përkeqësuar kaq shumë. Kam kërkuar medikament tjetër, por më kanë thënë nga spitali: nuk kemi medikament tjetër,” thotë Çaushi.

“Kur e mora vesh që kishte medikamente të tjera, ishte tepër vonë për mua. Dëmi ishte bërë,” shtoi ai.

Gjatë dy viteve të fundit, Çaushi po trajtohet me Ocrevus, të cilin e merr dy herë në vit në kushte spitalore me injeksion. Por ai druhet se do t’i ndërpritet mjekimi.

“Kohët e fundit po më thonë që trajtimi me këtë medikament vetëm për dy vite bëhet, ndërkohë që jashtë vendit, nëse është funskional për pacientin, medikamenti merret me vite, edhe 10 vjet,” tha ai.

Pacientët nuk kanë akses në medikamente

Medikamentet e trajtimit të sklerozës multiple janë tejet të kushtueshme me çmime që variojnë nga 2 mijë deri në dhjetra mijëra euro për njësi. Sipas Ministrisë së Shëndetësisë, barnat e rimbursueshme për këtë kategori pacientësh kanë kushtuar 394 milionë lekë [3.9 milionë euro] për vitet 2022-2024.

Vetëm bari Ocrevus/ Ocrelizumab i ka kushtuar 64 milionë lekë QSUT-së gjatë një procedure prokurimi për vitet 2022-2024. Gjithsesi, këtë medikament e kanë përfituar vetëm një numër i kufizuar prej gati 20 pacientësh në këtë periudhë.

Pacientët e tjerë me të cilët BIRN foli ankohen për mungesën e medikamenteve dhe ndërprerjen e shpeshtë të tyre, ndërkohë që luftojnë çdo ditë me këtë sëmundje të vështirë.

Vera Bungu, një 47 vjeçare nga Vora ka mbetur prej vitesh në shtrat, pasi nuk i lëviz dot gjymtyrët e deformuar. Ajo është diagnostikuar 14 vite më parë, por ka marrë trajtim me medikamente vetëm para katër vitesh.

“Nuk lëviz dot as duart, as këmbët, nuk qëndroj dot as në karrocë. Edhe për t’u ushqyer, më ushqen kunata, pasi nuk kam njeri tjetër,” thotë Vera.

Aktualisht, ajo po trajtohet me Vitaminë C, Lioresal, medikament për qetësimin e muskujve, dhe një qetësues për ankthin. Ajo ankohet se nuk ka pasur akses në medikamentet e tjera që trajtojnë simptomat e Sklerozës Multiple.

“Nga spitali, më kanë thënë se nuk ka medikamente për Sklerozën Multiple, ndërsa mjeku i familjes më ka thënë ka, por nuk e jep spitali. Mendova të hyjmë dhe në borxhe për ta blerë, por ishte rreth 35 mijë euro një flakon dhe nuk e përballoj dot,” tha ajo.

Edhe Albana, një 48 vjeçare nga Lezha ka një përvojë të ngjashme. E diagnostikuar para 6 vitesh me sklerozën e shumëfishtë, ajo është trajtuar me Interferon vetëm për 1 vit e gjysmë.

“Pastaj nuk ma dhanë më, shko në qytetin tënd më thanë. U bëra mirë, por kisha vështirësi. M’u rikthye sërish, nuk lëviz më, kam ngelur në krevat,” ankohet Albana, e cila shtoi se mjekët në Lezhë i kanë thënë që mjekimi mund të jepet vetëm nga Tirana.

Blerina*, vajza e një pacienti të diagnostikuar dy vjet më parë me sklerozë multiple thotë se nuk arritën të sigurojnë asnjë medikament në Shqipëri pavarësisht përpjekjeve, duke u detyruar që të zhvendoseshin drejt Italisë për kurimin e të atit.

“Në spital më thanë: është moshë e madhe babai, le të rrijë kështu njëherë për njëherë. Duke parë gjendjen që po përkeqësohej, frika për një relaps të mundshëm po rritej dita ditës,” kujton ajo.

Pasi siguroi një kartë shëndeti në Itali, Blerina thotë se babai i saj iu nënshtrua ekzaminimeve atje dhe më pas iu dha menjëherë medikamenti, bashkë me këshillën që nuk duhej ndërprerë asnjëherë.

“Kemi shpenzuar shumë e kemi marrë dhe kredi vetëm për t’i mundësuar babit një jetë më cilësore,” tha Blerina. “Jam e zhgënjyer nga trajtimi në Shqipëri dhe është absurditet që më shpejt të arrij t’i siguroj ilaçet në Itali sesa në vendin ku ai ka punuar me vite,” shtoi ajo.

Mjeku neurolog grek, Grigorios Nasios, i cili trajton edhe pacientë me sklerozë multiple në njërin prej spitaleve private të vendit i tha BIRN se pacientët shqiptarë nuk trajtohen mirë nga sistemi dhe e quajti këtë “një tragjedi”.

“Unë personalisht i trajtoj shumë prej tyre dhe kam hasur vështirësi edhe për të patur akses në medikamente,” tha Nasios.

“Ne kurrë nuk e ndërpresim trajtimin. Mund të ndodhë nëse gjendja është shumë kronike dhe rastet e sëmundjes progresive dytësore, por kjo vetëm pasi e kemi trajtuar për 20-30 vjet,” shtoi ai.

Fizioterapia nga xhepi

Pacientët me sklerozë multiple paguajnë nga xhepi shërbimet mjekësore që lidhen me fizioterapinë, shëndetin mendor dhe në raste të rënduara, edhe nevojën për infermierë dhe kujdetarë, pasi sistemi publik shëndetësor nuk i ofron dhe as nuk i mbulon këto shërbime.

Mjekja neurologe, Jera Kruja e konsideron fizioterapinë si bazë terapeutike, por mundësitë në shërbimin që ajo drejton janë të kufizuara. Kruja thotë se para disa vitesh bëri një ambient të përshtatshëm për rehabilitimin e pacientëve, por ky ambient nuk varet prej vitesh nga Neurologjia.

“Është i rëndësishëm jo vetëm në spital, por edhe ambulator shumë i rëndësishëm,” tha ajo lidhur me fizioterapinë.

Fondacioni “Pema e Jetës” po lobon prej vitesh që pacientët me sklerozë multiple të përfitojnë falas shërbimet e fizioterapisë, që sipas presidentit të saj, Tanush Çaushi u kushtojnë shtrenjtë atyre.

“Të gjitha kostot i mbulojmë privatisht. Unë duhet të kryej 3 seanca në javë me 25-30 Euro seanca. Plus më duhet të marr edhe taksi për të shkuar te klinika. Kostot janë të papërballueshme për të kryer fizioterapinë privatisht,” tha Çaushi.

Sipas fizioterapistit Fatjon Hajdari, mungesa e trajtimit periodik për pacientët me sklerozë multiple rëndon mbi shëndetin dhe cilësinë e tyre të jetesës.

“Mungesa e fizioterapisë çon në bllokim muskular dhe të artikulacioneve dhe e bën të pamundur lëvizshmërinë normale të njeriut. Nëse nuk do t’ju nënshtrohen fizioterapisë, këta pacientë do të kenë vetëm përkeqësim të aftësinë se tyre fizike dhe deri në bllokim të gjymtyrëve dhe qëndrimin në shtrat,” tha Hajdari.

Ndryshe nga sa thonë pacientët, Ministria e Shëndetësisë pretendoi se shërbimi i fizioterapisë ofrohej falas.

“Pacientët që kanë rekomandim nga mjeku neurolog e marrin këtë shërbim në qendrat socio-shëndetësore të krijuara dhe që gradualisht do të mbulojnë gjithë territorin sipas planit të veprimit 2021-2030,” përfundoi Ministria e Shëndetësisë.

*Emrat janë ndryshuar për të mbrojtur privatësinë e pacientëve.

/BIRN

350 euro te privati për fizioterapi, pacientët me sklerozë multiple në mëshirë të fatit: Mungesa e shërbimit çon drejt vdekjes

Në Shqipëri janë rreth 1800 pacientë me sklerozë të multiple. Kjo është një sëmundje shumë e veçantë, që kërkon një trajtim po aq të veçantë. Shkaqet e shfaqjes së kësaj sëmundjeje, e cila ka rreth 200 vjet që është zbuluar ende nuk dihen. Ndonëse metodat e diagnostikimit kanë avancuar, ende nuk janë zbuluar metodat përfundimtare të kurimit.

Ministria e Shëndetësisë premtoi në vitin 2023, për hapjen e kabineteve në 17 Qendra Shëndetësore, kryesisht në Qarkun e Tiranës dhe të Durrësit dhe plotësimin e tyre me fizioterapistë, por rezulton se ky premtim është i parealizuar dhe qendrat nuk kanë as ambiente, as nuk e ofrojnë këtë shërbim. Ndërkohë që trajtimi në privat është shumë i shtrenjtë.

Pas disa denocimeve emisioni investigativ ‘Tak Fak’ në News24 ka kryer një monitorim të situatës.

Ilirjan Mema tregon se vajza e tij e madhe u diagnostikua me sëmundjen e pashërueshme që qershor të vitit 2024. Ai tregon se edhe pse kjo sëmundje degjenerative e sistemit nervor i shoqëron ata që e vuajnë përgjatë gjithë jetës, nëse këta të fundit marrin kujdesin e nevojshëm ata mund të bëjnë një jetë normale.

“Kam vizituar të gjitha qendrat shëndetësore dhe nuk ofrohet shërbimi i fizioterapisë. Këtë shërbim nuk e merr, por nëse shkon te privati janë çmimet 30-40 euro për seancë dhe ka një kosto totale prej 350 euro që është e papërballueshme për nivelin tonë ekonomik. Në mungesë të trajtimit gjendja e tyre përkeqësohet dhe mund të shkojë deri në vdekje. Nuk kemi asgjë faktike nga premtimet”, tregon ai.

Denoncimi i dytë në emisionin ‘Tak Fak’ ka ardhur nga një vajzë me Sklerozë Multiple, e cila nuk merr shërbimin e nevojshëm.

“Jam e diagnostikuar me sklerozë multiple prej vitesh. Shërbimi i fizioterapisë nuk ofrohet fare tek ne dhe nuk mundem ta bëj gjithnjë me lekët e mia dhe duhet ta ofrojë shteti. E kam të nevojshme 3 herë në javë. Unë e kam të nevojshme, por nuk e kam më mundësinë ta bëj në privat këtë. Gradualisht sëmundja avancon dhe nuk është puna që të bie në krevat apo karrocë, pasi sëmundja ta pamundëson rikthimin në normaltiet nëse arrihet ajo gjendje”, shprehet ajo.

Kamera e fshehtë e ‘Tak Fak’ hyri në 4 qendra shëndetësore, nga ku rezultoi se shërbimi me fizioterapi ose nuk është plotësuar me kabinete, ose nuk ka fizioterapistë.

Qytetari: Përshëndetje. Ka shërbim fizioterapie këtu?

Recepsionistja: Çfarë?

Qytetari: Shërbim fizioterapie

Recepsionistja: Po ka, por duhet të flasësh njëherë me mjeken e familjes. Shko të flasësh me një mjek, një nga këto që kemi ne.

…

Fizioterapistja: Juve keni shumë të drejtë, por ne s’jemi gati akoma për të pritur të tilla diagnoza. Bëhet fjalë për në një të ardhme, por nëse vjen herë pas herë unë i them nja dy ushtrime

Qytetari: Sa për ta filluar

Fizioterapistja: Sa pa gjë. Me mua sot për sot pa pasur asnjë lloj kushti atje ku jam keq është po sa pa gjë ndoshta jemi pak më mirë. Ja sa të flas pak me drejtorin.

Kamera e fshehtë në Q. SH. Kamëz

Qytetari: Si jeni, si kaluat? Shiko, unë kam vajzën, e kam te ambulanca e lagjes 5. Aty nuk ka fizioterapi.

Fizioterapistja: Çfarë problemi ka vajza?

Qytetari: Është me sklerozë multiple. Edhe nuk e di, e ofroni ju këtë lloj shërbimi?

Fizioterapistja: Shiko ne këtu nuk kemi, kjo është hapësira dmth.

Qytetari: E kuptoj, qenka e vogël shumë, e pashë.

Fizioterapistja: Edhe ti e di që duhen mjete, duhet hapësira e duhur. Këtu thuhet që do vijnë mjetet më vonë.

Qytetari: Po kur?

Fizioterapistja: Unë kam nja një vit këtu, nuk kanë ardhur akoma.

Kamera e fshehtë në Q. SH. Nr.10

Qytetari: Kam shkuar në një vend tjetër dhe më thanë se kabineti nuk është.

Fizioterapistja: Skleroza multiple do ta trajtojmë me terapi manuale, me terapi ushtrimore.

Qytetari: Ashtu bëhet?

Fizioterapistja: Po kabineti nuk bën, pjesa e aparaturave nuk është akoma, por pjesën e terapisë ushtrimore mund ta bëjë pa problem. Këto që kemi do ja bëjmë

Qytetari: Po në shtëpi nuk ja bëjmë dot vetë, se s’e dimë.

Fizioterapistja: Po të kuptoj, por duke e shoqëruar një familjar dhe duke parë çfarë bëjmë këtu, mund të bëni ndonjë gjë pasdite. Aparaturat janë porositur, por nuk kanë ardhur akoma.

Kamera e fshehtë në Q. SH. Vorë

Qytetari: Kam vëllain me sklerozë multiple dhe më thanë që duhet të kem pjesën e fizioterapisë, por nuk e di a bëhet këtu?

Fizioterapisti: Vetëm pjesën ushtrimore, i zbatojmë këtu dhe do kryejmë edhe pjesën e familjarëve si do punojnë te shtëpia. Në çfarë stadi është vëllai?

Qytetari: Me thënë të drejtën nuk e di, se e kemi nisur me qendra të tjera dhe kemi vazhduar në shtëpi edhe pastaj më thanë që duhet edhe pajisje.

Fizioterapisti: Pajisje ne këtu nuk kemi me thënë të drejtën.

Mungon insulina me rimbursim, diabetikët e blejnë me lekë në farmaci

Insulina ilaçi i mrekullisë për persont që vuajnë nga diabeti është kthyer në makth për pacientët në Shqipëri. Kostoja për të siguruar fishat e diabetit janë bërë të papërballueshme. Ilaçi, që duhet të jetë falas për pacientët po shitet me para. Qytetarët raportojnë se mungon insulina me rimbursim, ndaj pacientët diabetikët e blejnë me lekë në farmaci.

Shoqata e Pacientëve me Diabet ka denoncuar në mediat sociale këtë problematikë.

“Si është e mundur që insulina, e cila duhet të jetë falas për pacientët, po shitet me para? Kush mban përgjegjësi për këtë shkelje të drejtave të pacientëve? Në vend që të garantohet furnizimi me barna cilësore dhe falas, po përballemi me produkte të skaduara dhe pagesa të padrejta!”, shkruhet përbri ankesave të qytetarëve.

Shqipëria numëron rreth 100 mijë persona të prekur nga diabeti.

Ndonëse mjekët rekomandojnë deri në 4 matje në ditë të glukozës për pacientët që trajtohen me insulinë, shumë prej i shmangin matjet për të reduktuar kostot.

Sëmundja kërkon kontroll 3, 4 deri 7 herë në ditë në varësi të gjendjes shëndetësore. Por një fishë kushton 50 lekë/ copa dhe një gjilpërë 20 lekë/copa.

100 fisha kushtojnë 5000 lekë të reja. Duhen katër age në ditë, me të cilat injektohet insulina, pra rreth 120 në muaj.

Pra edhe të vetmin shërbim që duhet ta marrin të rimbursuar, qytetarët detyrohen të paguajnë.

Ankesat nga shoqata e diabetikëve në lidhje me kostot e larta dhe ndihmën e ulët ekonomike që marrin, e cila nuk u mjafton për të mbuluar shpenzimet kanë qenë të pandërprera. Sipas tyre, pacientët diabetikë janë lënë të mëshirë të fatit.

Të tjera problematika:

-Kempi ka qenë 11000leke tani është bërë nga 7500-8700 lekë.

-Protokolli shëndetësor ka qenë 4 Hemoglobina të glukozuar tashmë janë bërë bërë 2

-Fishat e glicemisë pavarësisht cilësisë, ka qenë me shumë, ndërkohë që numri ka ardhur duke u reduktuar.

Nëse nuk trajtohet siç duhet, diabeti kthehet në një çrregullim kronik progresiv me efekte shkatërruese në të gjithë trupin: sëmundja mund të dëmtojë zemrën, veshkat, sytë dhe mund të bëhet shkak për neuropati gjymtuese dhe amputime.

‘Paguaj ose vdis’: Sistemi i sëmurë shëndetësor për trajtimin e goditjeve në tru

Kur motra e tij pësoi ishemi cerebrale vitin e kaluar, Arbeni* u vendos përpara një zgjedhjeje të vështirë. Në pavionin Neurologjik në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”, mjekët i thanë se motra 61 vjeçare ishte në gjendje të rëndë dhe duhej t’i nënshtrohej një ndërhyrjeje urgjente për të mbijetuar.

Por mjekët ishin gjithashtu duarlidhur – ndërhyrja nuk realizohej në shtet, por vetëm në njërin prej spitaleve private të vendit.

“Firmosëm që e nxirrnim pacienten me kërkesën tonë dhe e çuam te spitali Amerikan 3, erdhi vetë urgjenca e mori,” kujton Arbeni, emri i të cilit u ndryshua me kërkesën e tij për të folur në kushtet e anonimatit.

“Kur shkuam atje, na thanë për çmimin e ndërhyrjes 20 mijë euro. Por nuk e fusnin në sallë pa dhënë një kapar,” shtoi ai.

Arbeni tregon se sëmundja i goditi në fundjavë dhe ata nuk i kishin paratë në cash. Ndërsa çdo minutë i kërcënonte jetën motrës së tij, ata nxituan të kërkonin borxhe për të paguar spitalin.

Në betejën mes jetës dhe vdekjes, shumë familjarë të pacientëve që pësojnë goditje në tru janë gjendur në dilemën “paguaj ose vdis” gjatë viteve të fundit, pasi qendra spitalore më e madhe e vendit ka dështuar të realizojë ndërhyrjen e trombektomisë – një procedurë kirurgjikale që heq gjakun e mpiksur nga arteria e bllokuar në tru.

Një numër familjarësh i thanë BIRN në intervista të veçanta se ishin detyruar që të firmosnin fletë-daljet nga QSUT dhe i kishin transferuar njerëzit e tyre drejt spitalit Amerikan 3 për t’u shpëtuar jetën, në këmbim të pagesave që variojnë nga 18 mijë në 20 mijë euro dhe që nuk rimbursohen nga shteti.

Sëmundjet e aparatit të qarkullimit të gjakut janë shkaktari më i madh i vdekjeve në Shqipëri dhe goditjet ishemike apo hemorragjitë cerebrale konkurrojnë me infarktet kardiake për numrin e lartë të rasteve dhe fataliteteve.

Por pavarësisht rriskut të lartë, sistemi publik shëndetësor në Shqipëri nuk garanton trajtimin e duhur shëndetësor për pacientët që pësojnë goditje në tru, duke ia kaluar barrën familjeve të tyre, të cilat paguajnë nga xhepi kostot e kujdesit shëndetësor dhe trajtimet e rehabilitimit.

Mungesa e këtij trajtimi emergjence në sistemin publik përfaqëson sipas Gazmend Koduzit, ekspert i politikave shëndetësore, një tjetër shembull të dështimit të politikës ‘shëndetësia falas” të qeverisë Rama.

“Sot shqiptarët paguajnë 40 nga 100 lekë nga xhepi [për kujdes shëndetësor], ndaj nevojitet krijimi i tregut të shërbimeve shëndetësore dhe mbulimi universal,” tha Koduzi, pedagog i Shkencave Mjekësore dhe ish-koordinator për shëndetësinë në Partinë Demokratike.

“Politikëbërja duhet që të sigurojë akses të kësaj kategorie pacientësh në shërbimet që kanë nevojë, duke bërë të mundur që shërbimet të jenë sa më afër tyre dhe pa kosto financiare,” shtoi ai.

Zgjidhje e detyruar

Goditjet cerebrale shkaktohen kur një enë gjaku në tru bllokohet [ishemia cerebrale] ose çahet [hemorragjia cerebrale]. Në mungesë të gjakut dhe oksigjenit, qelizat e trurit fillojnë të vdesin, duke shkaktuar dëme edhe në pjesët e tjera të trupit. Shenjat e para të goditjes në tru mund të shfaqen me humbje të papritur të ekuilibrit, humbjen e shikimit në njërin sy, asimetri të fytyrës ose vështirësitë në ligjërim.

Përveç numrit të lartë të fataliteteve, Organizata Botërore e Shëndetësisë i klasifikon goditjet në tru si shkakun kryesor të invalidizimit të pacientëve. Trajtimi i shpejtë i pacientëve që pësojnë goditje në tru është kusht për mbijetesën dhe rehabilitimin e tyre.

Urgjenca e spitalit rajonal të Durrësit pret çdo ditë rreth 400 pacientë me patologji nga më të ndryshmet. Mjeku i ri, Eni Kani thotë se mes tyre i ka qëlluar të asistojë edhe 3-4 pacientë me goditje në tru për turn. Por mjetet në dispozicion të tij janë thuajse primitive.

Kani i tha BIRN se spitali më i madh rajonal i vendit nuk ofron shërbimin e trombolizës dhe Angio – CT cerebrale, një skaner për enët e gjakut që përjashton apo diagnostikon isheminë cerebrale. Pacientët e dyshuar ata i nisin drejt Tiranës, por kjo kushton kohë dhe shumë prej tyre humbasin mundësinë e trombolizës – një trajtim me medikamente për shkrirjen e trombit që duhet të realizohet brenda 3-4 orëve pas goditjes.

Një tjetër problem madhor sipas tij është pamundësia e realizimit të trombektomisë në spitalet publike – një shërbim emergjent që shteti ka detyrimin t’ua ofrojë qytetarëve të tij dhe që realizohet brenda gjashtë orëve nga goditja.

“Po të bëjmë një paralelizëm, është sikur një pacienti që pëson atak miokardi të mos i bëhet stentimi, vendosja e unazave,” tha Kani, ndërsa shtoi se trajtimi i strokut është pothuajse “inekzistent në Shqipëri”.

Mungesa e këtij shërbimi kritik jetëshpëtues në QSUNT bëri jehonë në korrik të vitit 2023, kur aktorja e Teatrit, Eni Jani bëri thirrje për kontribut financiar, ndërkohë që bashkëshorti i saj, aktori dhe regjisori Genci Fuga ndodhej në sallën e operacionit të Spitalit Amerikan 3 pas një goditjeje në tru.

Pas një gare solidariteti në rrjet, vlera prej 19 mijë eurosh e operacionit u arrit të mblidhej në një kohë të shkurtër dhe fatmirësisht Fuga arriti t’i mbijetojë sëmundjes. Pak ditë më vonë, edhe Këshilli i Ministrave miratoi një vendim për mbulimin e shpenzimeve të trajtimit të tij.

Por shumë pacientë të tjerë janë të privuar nga këto mundësi.

Pas 47 vitesh shërbim në dobi të komunitetit, një mjek pediatër në pension nga një qytet i vogël i Shqipërisë së Mesme pësoi ishemi cerebrale në tetor të vitit 2023 dhe pas një ndalese të shkurtër në spitalin e qytetit, u nis me urgjencë drejt QSUT-së.

Pas ekzaminimeve të kryera, familjarët e tij mësuan se pacienti duhej patjetër t’i nënshtrohej një ndërhyrjeje invazive të quajtur trombektomi, por ndërhyrja nuk bëhej dot në QSUT.

Djali i pacientit foli me BIRN në kushtet e anonimatit dhe emri i tij u ndryshua në Erion*, pasi siç e shpjegoi ai, prindërit e tij jetojnë në një qytet të vogël dhe të politizuar dhe mund të bëhen pre e trysnisë.

Ai tregoi se pas bisedës me mjekët, e nisën me urgjencë babanë drejt Spitalit Amerikan, por diçka e pazakontë i bëri përshtypje.

“Pavarësisht se ata janë në dijeni të faktit që kjo ndërhyrje nuk realizohej tek ata në QSUT, në njëfarë forme detyruan time më që të firmosë një shkresë, sipas së cilës ajo jep dakordësinë që pacienti të trajtohej në një spital privat,” tha Erioni, ndërsa shtoi: “Ky nuk ishte vullneti ynë”.

Në spitalin Amerikan ndërhyrja rezultoi e suksesshme dhe kushtoi 18 mijë euro, një shumë e papërballueshme nga buxheti familjar i tyre. Pak javë më vonë, familja iu drejtua Ministrisë së Shëndetësisë me një kërkesë për rimbusimin e shpenzimeve të ndërhyrjes, por ende nuk kanë marrë një përgjigje.

“Unë nisem nga parimi shëndetësia është falas, pra duhej të ishin shmangur kostot e ndërhyrjes. Janë 18 mijë euro!,” thotë Erioni, duke shtuar se kjo shumë është e papërballueshme për një ekonomi mesatare familjare.

“Ne nuk zgjodhëm spitalin privat, por ishte një zgjidhje e detyruar,” shtoi ai, duke theksuar se ishte ende në pritje të një përgjigjeje përfundimtare nga Ministria e Shëndetësisë.

Pa përgjigje ka mbetur edhe kërkesa për rimbursim e motrës së Arbenit, e cila i mbijetoi sëmundjes pasi morën borxh dhe shteruan kursimet e jetës për shkollimin e fëmijëve për të paguar ndërhyrjen e trombektomisë pranë Spitalit Amerikan 3 vitin e kaluar. Motra e tij dhe bashkëshorti sot të dy në pensionin, kanë shërbyer gjithë jetën në administratë, ajo në Ministrinë e Financave, ndërsa i shoqi në Ministrinë e Mbrojtjes.

“Është për të ardhur keq që shteti i trajton në këtë mënyrë edhe vetë punonjësit e administratës,” tha Arbeni me dëshpërim.

Ministria e Shëndetësisë nuk iu përgjigj pyetjeve të BIRN deri në publikimin e këtij shkrimi, edhe pas një urdhri të lëshuar nga Komisioneri për të Drejtën e Informimit.

Pa kapacitete mjekësore

Në katin e dytë të spitalit të Neurologjisë në QSUT, një dhomë në pavionin e Neuro-Radiologjisë Intervecionuese është në rikonstruksion. Në fund të shkurtit, një pajisje e vjetër dhe pothuajse e papërdorur e angiografisë po çmontohej për t’i hapur vend një pajisjeje të re të blerë së fundmi me qëllim realizimin e trajtimit të trombektomisë.

Megjithatë, mungesa e pajisjeve nuk ka qenë problemi i vetëm që kjo ndërhyrje nuk është realizuar pothuajse asnjëherë në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”.

Doktor Arben Rroji, një mjek i specializuar në Neuroradiologji shpjegoi për BIRN se një tjetër pengesë e madhe është mungesa e stafit të trajnuar. Rroji është një ndër dy mjekët e vetëm që mund ta kryejnë trombektominë në Shqipëri dhe e bën aktualisht këtë ndërhyrje në Spitalin Amerikan.

I pyetur se sa mjekë të trajnuar gjenden aktualisht në QSUT, Rroji u përgjigj: “jam vetëm unë”.

“Edhe në spitalin privat. Edhe nëse vihet së shpejti në funksionim aparatura në QSUT, jam vetëm unë,” tha mjeku për BIRN.

“Ne mund ta ofrojmë me aq sa mund të ofroj unë në këtë moment, por është e pamundur që trajtimi me këto kapacitete njerëzore që kemi të bëhet 24/7,” shtoi ai, duke theksuar se ky profilizimi mungon në kurrikulën e Universitetit të Mjeksisë.

Doktor Rroji kujton se përpjekjet për të realizuar ndërhyrjen në spitalin publik kishin nisur para 10 viteve, pas një binjakëzimi që profesor Mentor Petrela kishte bërë me një spital në Paris, por përpjekjet kishin dështuar për shkak të mungesës së materialeve të dedikuara dhe stafit të trajnuar.

Situata nuk duket se ka ndryshuar shumë.

Me blerjen e aparatit të Angiografisë B-Plan, QSUT po përgatitet që të testojë sërish, por doktor Rroji nuk shfaq shpresa të larta për rezultatet. Ai shpjegon se trajnimi i stafit në shtetet që e ofrojnë këtë shërbim merr të paktën dy vjet, ndërkohë që nevojiten disa ekipe me orare të kufizuara për të shmangur ekspozimin e personelit mjekësor ndaj rrezatimit.

“Pra unë nuk mund të bëj 10 procedura, mund të bëj një ose dy, nuk mund të rrish në rrezatim kaq gjatë,” tha Rroji.

“Ndryshe nga një kirurg që mund të rrijë 10 orë në sallë dhe mund të ketë lodhje fizike, ne kemi edhe rrezatimin. Kjo është arsyeja që sot kompanitë që prodhojnë angiografet po krijojnë robotë që rrinë në sallë, mjeku qëndron jashtë ambientit dhe drejton robotin,” shtoi ai.

Doktor Rroji i hedh poshtë dyshimet se mungesa e këtij shërbimi në spitalin publik ka si qëllim favorizimin e privatit dhe thekson se kanë bërë kërkesa ndër vite për aparatura dhe njerëz të kualifikuar, por sipas tij ka munguar “forca ekonomike”.

“Të shohim sa do të jetë ekonomikisht e përballueshme kur të vendoset aparatura,” theksoi ai.

Pacientët e paguajnë shtrenjtë rehabilitimin

Pacientët që i mbijetojnë goditjeve në tru vuajnë pasoja afatgjata shëndetësore, ndërkohë që shërbimet publike për rehabilitimin e tyre janë gjithashtu pothuajse inekzistente. Zakonisht, këta pacientë i drejtohen sektorit privat për fizioterapi për rikuperimin e lëvizjes, logopedi për rifitimin e aftësisë së të folurit, psikolog dhe në rastet e paralizave, edhe ndihmën e një kujdestari. Pagesat variojnë nga 20 mijë lekë deri në mbi 100 mijë lekë në muaj.

Shefja e pavionit të Neurologjisë në QSUT, Jera Kruja e konsideron shumë të rëndësishëm riaftësimin fizik për pacientët që kanë pësuar handikap të lëvizshmërisë, por ajo pranon mungesën e strukturave të dedikuara rehabilituese.

Kruja i tha BIRN se një strukturë e tillë për riaftësimin u krijua mes viteve 2012-2014 në katin -1 të ndërtesës së Neurologjisë dhe ideja e saj ishte që shërbimi të shtrihej në dy turne, duke i shërbyer edhe pacientëve ambulatorë që kishin dalë nga spitali.

Por pas inaugurimit në vitin 2015, ky repart u nda nga Neurologjia dhe kaloi si një shërbim i unifikuar për të gjithë QSUT-në. Nga një vëzhgim në fund të muajit shkurt, në katin -1 kryheshin vetëm konsultat ditore, ndërsa pacientë me diagnoza të ndryshme neurologjike prisnin radhën.

“Mendimi im është që shërbimi i riaftësimit duhet të fuqizohet në spital, por sidomos në strukturat ambulatore, për të gjithë pacientet neurologjikë me deficite motore,” tha Kruja, duke theksuar se qendra të tilla ditore do t’i lehtësonin shumë pacientët dhe familjarët e tyre.

Në mungesë të qendrave të tilla, Loreta dhe motra e saj i sigurojnë shërbimet privatisht me kosto mujore deri në 160 mijë lekë të reja në muaj për nënën e tyre që pësoi goditje në tru.

Mjeke e përgjithshme në profesion, Loreta e përshkruan realitetin e tyre “rraskapitës dhe ankthioz” pas sëmundjes së nënës.

“Mamaja ka nevojë për monitorim 24 orë, pasi ka probleme me ekulibrin dhe dëmtime të motorikës (lëvizshmërisë). Nuk mund t’i kryejë vetë aktivitetet e përditshme,” tha Loreta.

“Unë dhe motra përballojmë kostot mujore për medikamente për inkontinencën urinare, absorbente, medikamente jashtë listës së rimbursimit për hipertension, diabet. Kostoja njerëzore është e pallogaritshme,” shtoi ajo.

Edhe Anisa i tha BIRN se u ballafaqua me një sfidë të madhe pasi i ati pësoi ishemi cerebrale dhe mbeti i paralizuar në njërën anë. Pas qëndrimit 5 ditor në reanimacion, Anisa tregon se mjekët e kishin nxjerrë atë nga spitali, edhe pse nuk çohej dot dhe kishte nevojë për trajtim infermieror.

“Medikamentet i blemë vetë dhe nuk e dimë nëse kishte prej tyre që rimbursoheshin. Shpenzuam nga kursimet tona dhe të prindërve për të përballuar sëmundjen dhe pasojat tek babi, për të cilin kujdeset mamaja 72 vjeç,” thotë Anisa, duke shtuar se pas daljes nga spitali kishin shpenzuar 500 mijë lekë të reja për medikamente dhe pajisje, ku vetëm krevati i posaçëm spitalor kushtoi mbi 100 mijë lekë të reja.

“Pyeta tek nje agjenci që ofron shërbime për këto raste, ishte 6 mijë lekë të reja një ndërrim i pampersit, shkon 65 mijë deri 70 mijë pagesa për një kujdestar, nuk i përballojmë dot,” shtoi ajo.

Edhe Erioni i tha BIRN se përveç ndërhyrjes së trombektomisë, shteti nuk ofroi mbështetje edhe për fazën rehabilituese të babait të tij. Familja ka blerë biçikletë dhe karrocë në vlera të konsiderueshme, ndërsa privatisht marrin një fizioterapist për 2 mijë lekë seancën.

“Çdo shërbim ofrohet nga ime më,” tha Erioni, ndërsa shtoi: “Babai vijon të jetë i paralizuar që prej traumës”.

KLSH dhe TFL ngrenë alarm për rishikimin e kontratave PPP në Shëndetësi: Shpenzime të larta dhe mungesë transparence

Këto probleme reflektojnë një menaxhim joefikas të kontratave PPP në shëndetësi dhe kosto të larta për shërbime që nuk realizohen.

Koncesionet aktive në shëndetësi duke nisur nga ai i kontrollit bazë (check up) e deri tek ai i pajisjeve kirurgjikalë shfaqin ende sipas Kontrollit të Lartë të Shtetit problematika të cilat ndryshojnë nga rasti në rast.

Këto nisin nga kontrollet e pakryera por të faturuara, Tatimi mbi Vlerën e Shtuar i aplikuar por që në shëndetësi nuk gjen zbatim sipas kuadrit ligjor në fuqi apo edhe tejkalimi i parashikimit të shpenzimeve në disa kontrata të cilat duhet të mbulohen nga buxheti.

Gjetjet e Kontrollit të Shtetit në një auditim pranë Fondit të Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor (FSDKSH) shkojnë në një linjë me Raportin e i Monitorimit të Strategjisë Kombëtare të Shëndetësisë 2021-2030, i cili nënvizon se “mungesa e transparencës ka karakterizuar zbatimin e kontratave të Partneritetit Publik Privat (PPP) në shëndetësi, duke rritur shqetësimet mbi keqpërdorimin e fondeve publike.”

Po ashtu, theksi vihet ne koston e shërbimeve në këto vite rezultojnë me të larta nga sa janë parashikuar dhe nga buxheti është paguar edhe për shërbime të pakryera.

Deri tani procedurat e ndjekura nga strukturat e shëndetësisë në dhënien me koncesion të disa shërbimeve në formën e PPP kanë rezultuar, në rastin më të mirë, të dyshimta dhe, në rastin më të keq, korruptive dhe, në të gjitha rastet, është evidentuar kosto e lartë për fondet publike.

Specifikisht duke iu referuar viteve 2022 dhe 2023 për sa i përket ecurisë së koncesioneve tregojnë një mospërputhje mes buxheteve të planifikuara dhe shpenzimeve reale, duke ngritur shqetësime lidhur me menaxhimin e financave dhe eficencën e këtyre kontratave.

Shërbimi Check-Up tregoi një rritje të kostos për njësi në vitin 2022 dhe me pagesa për teste që nuk u kryen. Kjo tregon për një menaxhim joefektiv, pasi shpenzimet vazhdojnë të mbeten të paarsyetuara. Në sektorin e laboratorëve, kostoja për njësi u rrit në të dy vitet, ndërsa shërbimet e realizuara ishin më të ulëta se ato të planifikuara, duke sugjeruar mbikostime dhe mangësi në kontrollin financiar.

Për ecurinë e kontratës për sterilizimin e mjeteve kirurgjikale nuk ka asnjë informacion, çka ngre shqetësime për mungesën e transparencës në këtë koncesion.

Ndërkohë, në shërbimin e dializës, rënia e numrit të seancave të realizuara dhe rritja e kostos për njësi në vitet 2022 dhe 2023 tregon për mbingarkesa financiare, duke sugjeruar se burimet nuk po përdoren në mënyrë efektive.

Në përgjithësi, këto probleme reflektojnë një menaxhim joefikas të kontratave PPP në shëndetësi dhe kosto të larta për shërbime që nuk realizohen. Referuar gjetjeve të raportit edhe TFL ka rekomanduar marrjen e masave për rishikimin e mekanizmave të prokurimit, zhvillimin e politikave financiare më të qëndrueshme dhe vendosjen e një sistemi transparent raportimi për të siguruar menaxhim më të mirë të fondeve dhe mbulim efektiv të shërbimeve shëndetësore.

Gjetjet e KLSH

“Nga auditimi mbi financimin e Kontratës së Koncesionit të Kontrollit Mjekësor Bazë (KMB/Check-up), ka rezultuar se në vitin 2023, referuar projeksionit janë kryer pagesa në shumën 876,083 mijë lekë për 475,000 kontrolle të planifikuara, në një kohë që shërbimi i kontrollit mjekësor është kryer për 467,664 raste.

– Referuar të dhënave lidhur me financimin dhe likuidimin e shpenzimeve për Kontratën e Koncesionit “PPP-Kontrolli Mjekësor Bazë” dhe “PPP-Sterilizimi i pajisjeve mjekësore”, 5 është likuiduar me TVSH vlera e shpenzimeve të kryera për dhënien e këtyre shërbimeve, sipas përcaktimeve kontraktore. Përcaktimi i mënyrës së pagesës, është në kundërshtim me Ligjin nr. 125/2013 “Për koncesionet dhe PPP”, neni 27 “Përmbajtja e kontratës”, pika 1. Kryerja e pagesave sipas faturës së lëshuar nga koncesionari me TVSH, është në kundërshtim me Ligjin nr. 92/2014 “Për tatimin mbi vlerën e shtuar në Republikën e Shqipërisë”, Kreu VIII, neni 51, germa “c” dhe Udhëzimin nr. 6, datë 30.01.2015 “Për TVSH-në në Republikën e Shqipërisë” neni 38 “Furnizimet e barnave dhe shërbimeve shëndetësore”.

– Lidhur me financimin e Kontratës Koncesionare nr. 1503/44, datë 10.02.2016 “Për ofrimin e hemodializës”, edhe për vitin 2023 pagesa e koncesionarit vijon të mos bëhet për shërbim të kryer, por për shërbim të faturuar, i cili përfshin likuidimin e rasteve të pakryera ose nën projeksion vjetor, si dhe të rasteve të realizuara mbi projeksion mujor, të secilës qendër dialize, konkretisht për 9,241 raste nën projeksion dhe 1,557 raste mbi projeksion, në shumën 103,527 mijë lekë.

Sipas të dhënave të vendosura në dispozicion nga FSDKSH, në lidhje me financimin e kontratave PPP, ka rezultuar se në tre kontrata, vlera e financimit vjetor, si dhe parashikimet e financimit të tyre në PBA 2023-2025, janë përtej mbështetjes buxhetore të parashikuar për zbatimin e tyre” thuhet në raport.

Rekomandimet e KLSH

FSDKSH, në rolin e përfaqësuesit në lidhjen e Kontratave koncensionare në bashkëpunim me MSHMS në cilësinë e autoritetit kontraktor: – të marrë masat për përgatitjen e një relacioni argumentues të detajuar për MSHMS, e cila në bashkëpunim me Shoqëritë Koncesionare të gjykojnë dhe vlerësojnë mbi mundësinë reale të rishikimit të kushteve të kontratës, me qëllim kjo eliminimin e pagesave për shërbim të pakryer, si dhe kthimin në ligjshmëri dhe ndërprerjen e pagesave të TVSH-së, për shërbime të përjashtuara nga ky lloj tatimi, duke synuar përdorimin e fondeve publike me efektivitet, eficencë dhe ekonomicitet.

– Të vlerësoj mundësinë e negocimit të kontratës koncesionare nr.1503/44, datë 10.02.2016 “Për shërbimin e hemodializës në pesë qendra pranë Spitaleve Rajonale të Vlorës, Shkodrës, Elbasanit, Korçës dhe Lezhës”, për rishikimin e projeksionit sipas rajoneve në bazë të historikut, që disponon MSHMS dhe FSDKSH.

FSDKSH në bashkëpunim me Ministrinë e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale të marrin masa duke ngritur grupe pune me qëllim kryerjen e rishikimeve të përmbajtjes së gjithë paketave (vizitat, ekzaminimet, trajtimet mjekësore si dhe rillogaritjen e çmimeve përkatëse) në kushtet e ndryshimeve të vazhdueshme prej vitit 2020 deri 2024 nga momenti i hartimit apo rishikimit të tyre, si dhe monitorimin e kontratave PPP, me qëllim ndjekjen dhe disiplinimin e shpenzimeve, përdorimin me efektivitet të fondeve, të cilat rezultojnë me tendencë në rritje nga viti në vit, jo vetëm si rezultat i rritjes së rasteve, por dhe si rezultat i rritjes së kostove të shërbimit për pacient, duke tejkaluar mbështetjen buxhetore të parashikuar në kontratat koncesionare.

Gjithashtu, nga FSDKSH dhe MSHMS, në bashkëpunim me Ministrinë e Financave dhe Ekonomisë, të merren masa për sigurimin e mbështetjes buxhetore për financimin e këtyre shërbimeve jetike për popullatën, në masën e duhur dhe në vijimësi.

Raporti i KLSH konfirmon shqetësimet e ngritura nga TFL për gjendjen e personave me probleme të shëndetit mendor

MUNGESË INVESTIMESH, MBIPOPULLIM SPITALOR DHE SHKELJE TË TË DREJTAVE TË PACIENTËVE

Shoqata Together for Life (TFL) në muajin nëntor 2024, gjatë prezantimit të gjetjeve dhe rekomandimeve të Raportit të Monitorimit të Strategjisë Kombëtare të Shëndetësisë 2021-2030 vuri në dukje “dështimin e Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale (MSHMS) për të përmbushur angazhimet për shëndetin mendor në Shqipëri”.

Bazuar në gjetjet e Raportit, u theksua se përveç disa përmirësimeve në kuadrin ligjor dhe disa trajnimeve të stafit – të mbështetura kryesisht nga partnerë ndërkombëtarë, asnjë nga aktivitetet e tjera të parashikuara në Strategji nuk është realizuar deri në 2024.

“MSHMS ka dështuar në ngritjen e katër shtëpive mbështetëse të planifikuara për periudhën 2022-2024 në Tiranë, Vlorë, Dibër dhe Pogradec, të cilat do të duhet të ofronin mbështetje për pacientët që transferohen nga spitalet psikiatrike, duke ulur mbipopullimin dhe përmirësuar rehabilitimin e tyre”, ka vënë në dukje Raporti i TFL.

Po ashtu, në Raportin e prezantuar nga Together for Life, në tryezën me përfaqësues të lartë të MSHMS, deputetë, drejtues të institucioneve shëndetësore, ekspertë, shoqëri civile dhe gazetarë, është ofruar një analizë e situatës në spitalet psikiatrike në të gjithë vendin, ku nënvizohet se ‘gjatë viteve 2022-2023, MSHMS ka planifikuar mbulimin e kostove për vetëm 930 pacientë në vit, ndërkohë që numri real i pacientëve të shtruar ka qenë shumë më i lartë, me 1,488 në vitin 2022 dhe 1,653 në vitin 2023.” Sipas hartuesve të raportit, kjo ka sjellë ulje drastike të kostos për njësi shërbimi, duke ngritur shqetësimin se 2,426 pacientë gjatë kësaj periudhe nuk kanë arritur të përfitojnë shërbime cilësore.

Këto shqetësime të ngritura disa muaj më parë nga TFL, janë përforcuar nga raporti më i fundit i auditimit i Kontrollit të Lartë të Shtetit (KLSH) për shërbimet psikiatrike në Shqipëri. https://panel.klsh.org.al/storage/phpGX3PCM.pdf

Ky raport e ka vënë theksin tek mungesa e buxhetit të nevojshëm, ku “për vitin 2023, vetëm 2.5% e buxhetit të spitaleve publike është dedikuar për trajtimin e pacientëve me çrregullime mendore, duke krijuar një situatë të rënduar në spitale.”

Gjithashtu, Raporti i KLSH ka evidentuar problematikën me mbipopullimin e pavioneve që ka krijuar mungesën e hapësirave të nevojshme për privatësi dhe qetësi mendore të personave të shtruar në spitalet psikiatrike në të gjithë vendin. “Kushtet e rënda infrastrukturore, me lagështi, tualete të dëmtuara dhe mungesë pajisjesh bazike për trajtim të sigurt, përkeqësojnë cilësinë e kujdesit mjekësor”, thekson raporti i KLSH.

Po ashtu, raporti i KLSH ka nënvizuar problematikën e raportit mjek-pacient, e cila është shumë larg standardeve europiane, duke bërë të pamundur ofrimin e një trajtimi cilësor.

Bazuar në këtë situatë alarmante, Together for Life kërkon nga Ministria e Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale që të marrë masa urgjente për:

-rritjen e buxhetit për trajtimin e pacientëve me probleme të shëndetit mendor;

-ndërtimin e 4 shtëpive mbështetëse për të ulur numrin e pacientëve që trajtohen në spitale;

-ngritjen dhe forcimin e qendrave komunitare të shëndetit mendor për një kujdes të qëndrueshëm;

-shtimin e stafit të specializuar në spitalet psikiatrike, për të përmirësuar cilësinë e trajtimit;

-investime të menjëhershme në infrastrukturë për të siguruar kushte dinjitoze për pacientët;

-hartimi i një strategjie të qartë dhe fleksibël të financimit për të përballuar nevojat reale të pacientëve.

Situata e shëndetit mendor në Shqipëri kërkon ndërhyrje të menjëhershme.

Together for Life i bën thirrje qeverisë dhe Ministrisë së Shëndetësisë dhe Mbrojtjes Sociale ta trajtojnë këtë çështje si një prioritet kombëtar, duke siguruar që të gjithë pacientët me çrregullime të shëndetit mendor të marrin trajtimin e duhur, në kushte dinjitoze dhe të sigurta.

Për më shumë informacion dhe për të aksesuar raportin e plotë, ju lutemi klikoni linkun e mëposhtëm:

https://www.togetherforlife.org.al/wp-content/uploads/2024/11/Report_-Monitoring-of-the-National-Health-Strategy-2021-2030.pdf

nga Esmeralda Topi

Gjashtë vite më vonë…

Energjia e gjelbër, një ëndërr në sirtar

Bashkëjetesë me inceneratorin …

Përfundim

Siç shihet nga të dhënat e OBSH-së shpenzimet e shqiptarëve nga xhepi për shëndetësinë kanë pësuar rritje të ndjeshme pas pandemisë. Në vitin 2015 ky tregues ishte 57.3% dhe që atëherë ka pësuar rritje me 2.5 pikë %.

Shpenzimet u rritën në pandemi

Korrupsion sh.a: Një histori e shkurtër e vitit 2023

Qindra pacientë të diagnostikuar me sklerozë multiple në Shqipëri kanë pasur trajtim të munguar ose të vonuar me medikamente, duke rrezikuar shëndetin dhe cilësinë e jetesës.

Recent Posts

Recent Comments

Cause Categories

Latest Posts

RRETH NESH

TOGETHER AGAINST CORRUPTION