Denisa Canameti
Kujdesi shëndetësor është një nga fushat ku korrupsioni është i gjithëpërhapur. Një hulumtim i Transparency Internacional në të gjitha vendet e Bashkimit Europian zbuloi se shkalla e atyre që përdorën lidhjet e tyre personale për të hyrë në shërbimet shëndetësore gjatë pandemisë së COVID-19 është afër 1/3 në të gjithë BE-në.
Pandemia i përballi edhe qytetarët shqiptarë me kosto të larta për diagnostikimin dhe trajtimin e COVID-19, pasi paketat e rimbursimit nga MSHMS nuk reflektuan nevojat reale të qytetarëve. Një raport i shoqatës Together for Life evidentoi se gjatë periudhës janar-qershor të vitit 2021, Fondi i Sigurimit të Detyrueshëm të Kujdesit Shëndetësor rimbursoi vetëm 5632 receta me diagnozën “Covid-19”, kundrejt një vlerë prej 22.5 milionë lekësh (183 mijë Euro) .
Shuma e rimbursuar është 1,9 për qind e fondeve prej 1.2 miliardë lekësh (9.75 milionë Euro) që qeveria ka vënë në dispozicion për paketën e rimbursimit për të sëmurët me COVID-19.
Shfrytëzimi kaq i ulët i mundësisë për rimbursimin e recetave nga ana e shtetit është vetëm një nga treguesit e kostove që shqiptarët paguajnë për kujdes shëndetësor.
“Nuk kam marrë asnjë medikament me rimbursim. U lidha me mjekun privatisht, sepse e kam të njohur. Bëra analizat në privat, se duhet të sillesha shumë nëpër Tiranë, që ti bëja të gjitha që kërkoi mjeku, pasi vetëm një qendër shëndetësore nuk i bënte. Pse duhet të shkoj në privat? Ku është shteti?” i tha një qytetar nga Lapraka ProPacientit.
Sistemi shëndetësor shqiptar është përballur me vështirësi financimi edhe përpara shpërthimit të pandemisë Covid-19.
Pagesat nga xhepi kanë qenë pothuajse gjithmonë burimi më i madh i financimit për sistemin shëndetësor në Shqipëri. Në vitin 2016, ato përbënin 58% të shpenzimeve, ndërsa sot vlera është ulur në 50% – shumë herë më e lartë krahasuar me vendet e Bashkimit Europian.
Qytetarët akuzojnë mjekët
Përmes një pyetësori, ProPacientit ftoi të gjithë qytetarët që përballen me sistemin shëndetësor të paktën 1 herë në vit që të denoncojnë rastet korruptive që kanë vështirësuar marrjen e shërbimit shëndetësor.
Në 100 qytetarë që kanë reaguar, 63.6% ishin femra, ndërsa 36.4% meshkuj. Në personat e përgjigjur, 45.5% janë shprehur se jetojnë në Tiranë, ndërsa grupmosha më aktive në këtë anketim është ajo 30-49 vjeç.
Rezultatet e anketimit konfirmojnë zemërimin që qytetarët kanë ndaj bluzave të bardha dhe e lidhin korrupsionin në sistemin shëndetësor drejtpërdrejt me ta.
Rreth 82% e qytetarëve u shprehën se sistemi shëndetësor është i korruptuar.
“Po nuk u ofrove lekë , nuk thonë asnjë fjalë por hakmerren në mënyrën e tyre. Domethënë te kanë jetën në dorë,” shprehet një qytetare.
Një zonjë e dytë bie dakord, ndërsa thekson se korrupsioni nuk është vetëm një çështje shqiptare.
“Kam nusen e djalit shtatzënë dhe doktoresha gjinekologe (përmend emrin e doktoreshës) ka ekografi në Poliklinikën ku punon…por iu thotë që kjo eko është e vogël nuk dëgjohen rrahjet e zemrës së bebit. Tek klinika ime e kam më të madhe ekon, eja atje e bëje,” shkruan ajo.
Ndërsa një tjetër qytetar shkruan: “Korrupsion kudo, shkon për vizitë te okulisti për të marrë numrin e syzeve dhe doktoresha thotë duhet të bësh skanër të syrit. Në shtet nuk ka. Kur shkon për të parë përgjigjen e diskut të skanerit, mjeku thotë hajde tek klinika”.
Pagesat informale dhe mos-kryerja e egzaminimeve të plota janë problemi kryesor i sistemit shëndetësor publik për 42.4% të personave që i janë përgjigjur anketimit. Ndërsa 30.3% konsiderojnë si më problematike blerjen e medikamenteve jashtë spitaleve dhe orientimin në laboratorë dhe spitale private.
“Po tregoj një rast që m’u duk më tragjik. Çova djalin për vizitë tek doktori. Ai nuk u ngrit fare nga karrigia po më tha ka këtë problem. Më mbushi recetën dhe unë i dhashë 200 lekë të reja, ai mu kthye dhe tha është 5 vizita, si të kisha vajtur në privat…,” shkruan një qytetar.
Një tjetër e anketuar theksoi se: “As të sheh kush me sy po nuk u dhe lekë”.
Po në cilin nivel të sistemit shëndetësor ndodh më shumë korrupsioni?
31.8% e personave të përgjigjur shprehen se ndodh në sistemin terciar (pra, në spitalet Universitare të Tiranës).
Një denoncues për spitalin universitar të Traumës ndau me ProPacientit historinë e të vëllait, i cili theu kraun vitin e kaluar. Mjeku i tha se pllaka ishte në dispozicion, por i mungonin vidat dhe e orientoi pacientit drejt farmacive private.
“Mezi i mblodhëm, morëm dhe një kredi të vogël që mbaruam punë. Nuk mbaroi këtu! Anestezistit nuk i dilnin 50 mijë lekë të vjetra po donte më shumë. A ka më keq për ne fukarejtë? Mos u bëfshim për spital se drejtesinë nuk e gjejmë dot,” shkruante i afërmi.
Mjekët: Është faji i sistemit
Kostoja e ryshfetit ose e pagesave nën dorë është aspekti më i debatueshëm i korrupsionit në sistemin shëndetësor, pavarësisht përqindjes së ulët që këto pagesa zënë në shpenzimet totale të shqiptarëve për kujdes shëndetësor. Pjesa dërrmuese shkon për shërbime të munguara në sistemin publik.
I pyetur nga ProPacientit, neuroradiologu Dr. Arben Rroji thotë se nuk janë mjekët, por është sistemi përgjegjës për korrupsionin.
“Ndoshta përmirësimi i sistemit do të krijojë kushte që edhe mjekët të punojnë në kushte normale, që mos të kenë tendenca korruptive”. I pyetur nëse korrupsioni e ka zbehur punën e lodhshme të një mjeku në sy të qytetarëve, ai shprehet se “po, sepse shumë mjekë të cilët punojnë ndershmërisht, që në fillim paragjykohen nga fenomeni i korrupsionit. Domethënë, edhe për shërbime të cilat nganjëherë janë të pamundura që të ofrohen nga sistemi shëndetësor pacienti e lidh me aferat korruptive. Pacienti paragjykon që ky shërbim nuk po i ofrohet, se duhet dhënë para. Jo gjithçka mund të zgjidhet në sistemin tonë publik,” tha Dr. Rroji.
Mjeku neurolog, Altin Kuqo vëren një standard të dyfishtë në perceptimin publik për korrupsionin në shëndetësi dhe në sektorë të tjerë, ndërsa shton se kjo e ka dëmtuar figurën e mjekut.
“Të paguash rryshfet ose të pranosh ortakëri me një funksionar shteti për të marrë tendera publikë nuk i bie në sy një njeriu të zakonshëm, madje edhe kur çështja bëhet publike prej shtypit. Ndërsa pranimi i 500 lekëve prej mjekut bën shumë bujë. Madje në media është shfaqur si denoncim i shekullit, prej një emisioni investigativ futja tinëz në xhepin e mjekes i 200 lekëve,” tha Kuqo.
Mjeku neurolog thekson se shumica e mjekëve nuk janë përgjegjës për situatën e sistemit shëndetësor. Ata mund të jenë përfitues prej amullisë në këtë sistem prej keqstrukturimit dhe keqmenaxhimit nga i gjithë zinxhiri administrativ.
“Për mjekët që janë punëtorë të devotshëm dhe që e ushtrojnë me pasion e ndergjegje profesionin e tyre, puna e mjekut nuk zhbëhet madje ka duk më shumë në këtë sistem i cili ofron kushte jo të mira pune dhe të marrëdhënieve midis kolegëve,” tha Kuqo.
“Figura e mjekut është ajo që është dëmtuar më shumë prej korrupsionit, sistemit të korruptuar i cili sjell edhe fenomenin e mitmarrjes që zanafillen e tij e ka tek niveli shumë i ulët i pagave në mjekësi,” përfundoi ai.
Albanian 
English