Që korrupsioni në sistemin shëndetësor ekziston kjo është pranuar gjithherë edhe nga drejtues të lartë të vendit. Gjithashtu, rreth 82% e qytetarëve të pyetur nga ProPacientit në një anketim me 100 persona të përfshirë, besojnë se sistemi shëndetësor është i korruptuar. Pjesa më e madhe e qytetarëve e lidh korrupsionin me paratë nën dorë ndaj bluzave të bardha. Por, a qëndron vërtet problemi tek mjekët? A janë ata fajtorët për zhvillimin e ngadaltë të sistemit shëndetësor? Sipas të dhënave të Bankës Botërore, qytetarët shqiptarë paguajnë nga xhepi i tyre rreth 50% të nevojave për kujdes shëndetësor, dhe vetëm 1- 5% e këtyre 50% të parave që ata shpenzojnë për të mbushur “gropën” e keq financimit të shërbimit shëndetësor publik, shkon për pagesat informale, ndërsa pjesa tjetër shkon për shërbime të munguara, të cilat sistemi shëndetësor e ka për detyrë t’ia sigurojë. Doktor Arben Rroji, në intervistën e mëposhtme jep përgjigje për këto pyetje dhe për të tjera shqetësime të sistemit shëndetësor të cilat lidhen drejtpërdrejt me bluzat e bardha.
Çfarë duhet të kuptojmë me korrupsion në sistemin shëndetësor?
Korrupsioni në sistemin shëndetësor ashtu siç konceptohet edhe nga popullata është dhënia e pagesave kundrejt një shërbimi që merret nga institucion publik, i cili merret me imponim ndaj pacientëve. Kjo për mendimin tim quhet korrupsion.
A ka ndryshuar koncepti i korrupsionit ndër vite?
Korrupsioni është njëlloj në çdo kohë, domethënë është e njëjta problematikë, atëherë pagesa për shërbime të caktuara në sistemin publik.
Pse njerëzit e lidhin korrupsionin përgjithësisht me bluzat e bardha?
Njerëzit e lidhin korrupsionin me bluzat e bardha, sepse ata janë përpara këtyre bluzave kur marrin shërbimin dhe kur janë të detyruar të bëjnë pagesa të padrejta.
Sipas jush, ku ndodh korrupsioni më i madh në shëndetësi, në institucionet shtetërore apo në spitale?
Nëqoftëse, flasim për spitalet publike ata janë pjesë e institucioneve shtetërore. Nuk po flasim për spitalet private, ata kanë pagesa për shërbime të caktuara, kështu që spitalet private nuk mund të gjykohen për korrupsion.
Sipas jush korrupsioni lidhet drejtpërdrejt te bluzat e bardha kur kemi përballjen e pacientit me infermierin, mjekun apo është në instanca më të larta?
Duhet të shohim atë që percepton popullata ose pacientët si korrupsion, sepse janë dy gjëra: e para, janë të detyruar të paguajnë për shërbimet që duan të marrin falas në shërbimin publik, kjo është ajo që perceptohet direkt korrupsion nga bluzat e bardha.
Është edhe perceptimi i dytë, nëqoftëse një pacienti shkon në një institucion publik dhe nuk merr shërbimin e duhur për arsye të mungesave që ka ai institucion, për shembull: mungesa në ilace, mungesa në aparatura, etj.
Në këtë rast ato, pra pacientët mendojnë se nuk po u ofrohet shërbimi për arsye se bluzat e bardha nuk po u’a japin këtë shërbim. Por, bluzat e bardha në këtë rast nuk janë si të themi problematika në këtë mes, është institucioni i cili nuk ka krijuar konditat që bluzat e bardha të punojnë me kushte normale.
Sa fajtorë janë mjekët për situatën e sistemit shëndetësor sot, gjithmonë duke i’u referuar konceptit të korrupsionit?
Unë nuk do të thoja se janë fajtorë mjekët. Praktikisht mjekët janë profesionist super të kualifikuar.
Në shoqërin shqiptare numri i mjekëve gjithmonë e më shumë po pakësohet, dhe kjo është për disa arsye, të cilat janë; pagesat e vogla, kushtet e punës jo optimal duke i krahasuar me kolegët e tjerë në Europë.
Kjo është arsyeja që mjekët gjejnë zgjidhje tjera, duke ikur nga vendi jonë, për arsye që mos t’i nënshtrohen korrupsionit. Sepse ndryshe për të arritur të ardhurat e tyre detyrohen ndonjëherë të pranojnë mitmarrje, nëqoftëse punojnë vetëm në publik.
Unë nuk them që mjekët janë përgjegjës për korrupsionin, por unë them se është sistemi i cili është përgjegjës për korrupsionin. Ndoshta përmirësimi i sistemit do të krijojë kushte që edhe mjekët të punojnë në kushte normale, që mos të kenë tendenca korruptive.
Si mendoni, sa e ka penguar ky fenomen zhvillimin e sistemit shëndetësor në vendin tonë?
Unë do të thoja që ky fenomen nuk është se pengon zhvillimin, ky fenomen krijon premisa për diferencim të shërbimëve. Por, nuk ka të bëj me zhvillimin, pasi zhvillimi ka tjera indekse. Zhvillimi ka të bëjë me investimet që bëhen në sistemin shëndetësor, që kjo është për sistemin e spitaleve, paisjeve dhe mungesa e të ardhurave të mjekëve ndikon direkt pastaj në zhvillimin personal, profesional.
Që do të thotë një mjek duhet të ketë të ardhura që të ndjekë Konferenca Shkencore, të blejë literaturë shkencore, të bëjë vizita në spitalet homologe jashtë vendit, ku aplikohen procedura ose trajtime të reja. Kjo në një farë mënyre të rrit individualisht profesionalisht cdo mjek.
Dhe mungesa e të ardhurave që është direkt lidhur me rrogën, ndikon në një farë mënyre ne mungesën e zhvillimi professional ose mbetje mbrapa. Ndërsa pjesa tjetër që i takon shtetit është në pjesën e investimit të strukturave publike, që këto vitet e fundit jo se kanë munguar, pasi janë rritur por gjithsesi mbetemi te fundit ne rajon duke e krahasuar me investimet e vendeve te rajonit ( referuar perqindjes se investimeve per mjekesi me prodhimin e brendshem bruto ) .
Por, duhet menduar shumë edhe për të ardhurat e mjekëve, sigurisht që duke qenë paralel edhe me të ardhurat e tjera të popullsisë.
Duhet të jetë parasyshë që të formohet një mjek duhet të kesh gjashtë vite në Mjekësi të Përgjithshme, pesë vite specializim, në total bëjnë 11 vite. Asnjë tjetër profesion nuk ka karriere universitare me te gjate .
“Korrupsioni” a mendoni se e ka zbehur punën e lodhëshme të një mjeku në sy të qytetarëve?
Sigurisht që po, sepse shumë mjekë të cilët punojnë ndershmërisht, qysh në fillim paragjykohen nga fenomeni i korrupsionit.
Domethënë, edhe për shërbime të cilat nganjëherë janë të pamundura që të ofrohen nga sistemi shëndetësor lidhen me aferat korruptive, sepse pacienti paragjykon që ky shërbim nuk po i ofrohet, sepse duhet me dhënë para. Jo gjithcka mund të zgjidhet në sistemin tonë publik.
Çfarë mendimi keni për pjesën kur një pacient, përpara se të marrë një shërbim priret të jap rryshfet? Pasi, sot shohim që është bërë si të thuash një traditë tek ne, që më përpara paguajmë e pastaj marrim shërbimin.
Është e vërtetë ajo që thoni ju. Është kthyer në një traditë dhe kjo është shumë e keqe. E para tentohet që të korruptohet mjeku dhe e dyta mjekut i jepet një sensacion që nuk i takon.
Ku duhet edhe të kundërshtojë pjesën e pagesës, pasi jo të gjithë e pranojnë. Por është pak e veshtirë ajo pjesa e kundërshtimit tani, që kur futesh në fillim për vizitë, futesh me lekë në dorë.
Si mendoni kur pacienti e jep një pagesë të tillë si rryshfet, a e shtynë më shumë mjekun drejt korrupsionit?
Sigurisht që e shtyn drejt korrupsionit. Kjo nuk është normale, ashtu sic e thashë edhe më lartë nëqoftëse, ne do të pranojmë pagesa nëndorë detyrimisht që do të na çojn në diferencim të shërbimeve, disa që paguajnë mendojnë që mund të marrin një shërbim më të mirë dhe ata që nuk paguajnë do të marrin një shërbim jo shumë kuolotativë.
Zakonishtë mjekët nuk priren nga kjo, shërbimi do të jetë gjithmonë njëlloj, pasi një profesionist shërbimin e jep njëlloj. Shërbimi mund të ketë mangësi ndoshta nga fluksi i madhë i numrit të pacientëve që kanë mjekët në dyert e tyre.
Dhe kjo e ulë në mënyrë te ndjeshme shërbimin.
Ne jemi në një situatë ku nuk ka kontrata kolektive të mjekëve, kjo përkthehet ne ate qe nuk eshte caktuar volumi i punes ( si numri i vizitave apo i aperacioneve ) që duhet te beje cdo mjek.
Në botë funksionohet me kontrata kolektive, për atë pagesë që të ofron spitali si ai privat edhe shtetëror ti ke një detyrim ose një numër të caktuar shërbimesh, vizitash ose operacione për të bërë.
Duke mos pasur nje kontrate te tille punedhënësi pra spitalet ose poliklinikat detyrojnë mjekët të kenë një ngarkesë pune dyfishe ose më tepër me të njëjtën pagesë. Kjo ul kohën në dispozicion të pacientit, kualitetin e shërbimit qe rrjedhimisht çon në mundësinë e gabimeve mjekësore .
Albanian 
English